8x Best practice bewegingsprojecten ouderen

Dit artikel is het achtste in een reeks over hoe gemeenten ouderen meer kunnen laten bewegen. We geven 8x een best practice uit Nederland.

1. Aangepaste spelregels in Amsterdam

Reinier van Dantzig is oud-fysiotherapeut van het Nederlands voetbal- en hockeyelftal. Samen met bewegingswetenschapper Leonie Everts maakte hij in 2013 het plan om de buitenruimte te gebruiken om ouderen te stimuleren meer te bewegen en eenzaamheid bij hen te voorkomen. Samen met deelnemers ontwikkelden ze het concept Golden Sports Amsterdam.

Dit programma voorziet de deelnemers van

• deskundige begeleiding;
• een sport op maat;
  • aangepast speelveld;
  • aangepaste spelregels;
  • aangepaste materialen;
• een sport in de buitenlucht;
• een sport in de buurt; er zijn inmiddels 3 locaties in Amsterdam
• plezier.

Het programma is veelzijdig, voor iedereen toegankelijk en door te ontwikkelen in samenwerking met de deelnemers. Die betalen per keer, en kunnen meedoen met sociale activiteiten na afloop.

Iedere training bij Golden Sports begint met een gezamenlijke warming-up en eindigt met een gezamenlijke cooling down. Tijdens de training verdeelt elke groep zich in drie subgroepen. Iedere groep doet gedurende 15 minuten een activiteit: outdoor fitness, spelvorm en balans en coördinatie. De subgroepen bestaan uit minder dan 8 personen, begeleid door een fysiotherapeut en 2 stagiaires.

Meer informatie over best practice Golden Sport Amsterdam

2. Beweegtuin en Beweegplein Maasgouw

Vanaf de Markt in Wessem, in de gemeente Maasgouw, bij Roermond, loopt een route die leidt naar de Beweegtuin. Langs die route en in de tuin zelf kunnen ouderen aan hun gezondheid en conditie werken, zelfstandig of in groepsverband. Op de route zijn beweegtegels geplaatst, met uitleg over oefeningen die eenvoudig in de buitenlucht zijn uit te voeren.

De route begint bij een interactieve zuil op de Markt en eindigt na 300 meter in de tuin van St. Jozef aan de Kloosterlaan. Inwoners die met een bewoner van het zorgcentrum willen bewegen, kunnen daarna samen gratis koffie of thee drinken in het restaurant van St. Jozef.

De route is een goed voorbeeld hoe fysieke investeringen (5) en sociale investeringen (6) bij het inrichten van beweegruimte voor ouderen elkaar kunnen versterken. De gemeente Maasgouw en Proteion Thuis leverden elk een financiële bijdrage van 10.000 euro aan de beweegtuin.

Er kwam ook een beweegplein in Maasbracht, elders in de gemeente. Daar worden 2 keer per week gratis beweeguurtjes gegeven door een coach. Iedereen kan meedoen, ook mensen die minder mobiel zijn en bijvoorbeeld gebruik moeten maken van een scootmobiel, rollator of stok. De beweegcoach zorgt ervoor dat elke deelnemer passende oefeningen krijgt.

Meer informatie over deze best practices:

• op de website van de gemeente Maasgouw
• de beweegtuin met ontmoetingsplek

3. Met Kwiek slalommen om straatpaaljes

In diverse steden in Nederland zijn Kwiek Beweegroutes uitgestippeld. Dat zijn routes met stoeptegels met daarop afbeeldingen van simpele oefeningen. Deze oefeningen zijn bedoeld om ouderen fit te houden en te helpen in hun dagelijkse routine. Ze zijn samen met een fysiotherapeut geselecteerd.

Dit concept maakt slim gebruik van het straatmeubilair in de buurt. Ouderen trainen hun conditie door snel van de ene naar de andere boom te wandelen. Lantaarnpalen worden reikoefeningen, paaltjes pilonnen om langs te slalommen – goed voor de balans – en op de bankjes wordt niet gezeten, maar gestrekt. Bekijk de video over hoe ouderen in Eindhoven gebruik maken van de Kwiek Beweegroute: Bootcamp voor ouderen:

Ria Balemans doet mee aan Kwiek in Roosendaal. Ze loopt de route graag onder begeleiding van de fysiotherapeut, zegt ze in BN DeStem. “Ik weet niet of ik de oefeningen in mijn eentje op straat zou doen, dan voel ik me toch een beetje opgelaten. Maar met een aantal mensen en onder begeleiding doe ik graag mee.”

Meer informatie over best practice Kwiek

4. Wennen aan scootmobiel in verkeerstuin Burgum

Bij woonzorgcentrum Berchhiem is een gecombineerde verkeers- en beweegtuin geopend. Veel zorgcentra hebben al een zogeheten Olga Commandeurplein waar bewoners kunnen bewegen met bewegingstoestellen. In Burgum is dit plein nu uitgebreid met een parcours waarop ouderen kunnen oefenen met scootmobiel of rollator, voordat ze de weg op gaan.

Deelnemers krijgen in de verkeerstuin begeleiding van een fysiotherapeut of ergotherapeut van De Friese Wouden. Er zijn toestellen die met de arm aangedreven moeten worden, zodat het arm uitsteken in het verkeer geoefend wordt, maar ook apparaten om de balans te trainen, en een memoryspel waarmee je leert twee handelingen tegelijk te doen.

Bekijk de video over de verkeerstuin van Berchhiem:

5. Jong en oud tuinieren in generatietuin

Een generatietuin is een tuin waarin ouderen samen met kinderen van scholen of naschoolse opvang uit de buurt tuinieren. De allereerste staat in Den Haag, en werd in 2010 aangelegd: een tuin waar schoolkinderen en ouderen samen schoffelen, zaaien en ideeën uitwisselen. Het project is een initiatief van de gemeente- en rijksoverheid, en zorgorganisatie Saffier De Residentie doet enthousiast mee.

Alle bloemen, groenten en kruiden hebben een eigen plek; de kruiden staan in een verhoogde bak, zodat ook rolstoelers er bij kunnen. De kinderen vinden het leuk om te doen en zien ook het resultaat. En de ouderen zijn lekker buiten, en in beweging. Bij het aardappelen poten gaan de gesprekjes over frites, maar ook een boterham met sterrenkers is opeens lekker als het zelf gekweekt is.

Meer informatie staat in het Handboek Generatietuin van de Rijksoverheid.

6. Meer beweging dan tuin: de Fit4life beweegtuin

De Fit4life beweegtuin van IJslander bestaat dan weer voornamelijk uit hoogwaardige RVS-toestellen, aangepast aan de doelgroep en voorzien van duidelijke instructiebordjes. Voor ieder toestel zijn oefenvormen mogelijk waardoor ouderen er kunnen werken aan hun balans, coördinatie, kracht, uithoudingsvermogen en lenigheid. Onder leiding van een professional, maar ook zelfstandig.

Meer informatie over de Fit4life beweegtuin

7. Ook ’s winters bewegen via Beweegtuin Nijmegen

Ook in de Beweegtuin in Hatert werken ouderen, maar ook anderen, in de buitenlucht aan hun lichamelijke gezondheid, conditie, lenigheid en stabiliteit. De Beweegtuin vol toestellen en -oefeningen is gratis en openbaar toegankelijk. Ook kunnen ouderen er aan de slag onder begeleiding van bijvoorbeeld fysiotherapeuten. In de winter kunnen de groepen die hier sporten onder begeleiding terecht in het wijkcentrum van Hatert.

De gemeente Nijmegen nam het initiatief voor deze beweegtuin. Diverse partners werkten mee aan de voorbereiding en uitvoering: beleidsmedewerkers van de gemeente Nijmegen, fysiotherapeuten, gezondheidsmakelaars en de klankbordgroep ouderen.

Meer informatie over de Beweegtuin in Nijmegen

8. Ontmoetingsruimtes Groningse buitenlucht

In de stad Groningen zijn diverse projecten gerealiseerd voor jong en oud die uitnodigen om er samen te sporten, te spelen en elkaar te ontmoeten. Elk project van Sportplein Groningen wordt ingericht met de wijkbewoners en betrokken organisaties. Tijdens een aantal interactieve bijeenkomsten met de inwoners worden voorstellen uitgewerkt met maatregelen die aansluiten bij de bewegingswensen in de wijk. Deze maatregelen betreffen zowel de inrichting van de ruimte (hardware) als de activering van deze ruimte (software). Enkele voorbeelden:

• zijn de buitenfitnessplek HunzeFIT in de Wijk de Hunze-van Starkenborgh;
• hardlooproute HunzeMIJL;
• de Oosterkade speelplek en hardlooproute met fitnesstoestellen;
• het Work Out Park/Calisthenics in het Ebbingekwartier.

Aan de slag

Hoe zorg je ervoor dat jouw aanbod aansluit bij de wensen en behoeften van 65-plussers? Lees de inspiratiesheets 65+ in beweging.

Aan de slag met het inrichten van een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen? Neem dan contact op met Esmée Doets, adviseur bij Kenniscentrum Sport & Bewegen op het gebied van een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen.