Bewegen na zwangerschap voor moeder en baby: speel in op motivaties en belemmeringen

Sporten en bewegen na de bevalling en het stimuleren van bewegen bij baby’s zijn twee lastige thema’s voor ouders, blijkt uit lokaal onderzoek in de gemeente Rotterdam. Ouders ervaren verschillende drempels en drijfveren op deze thema’s. In dit artikel lees je meer hierover en kom je erachter wat jij als professional of sportaanbieder kunt doen om bewegen te stimuleren bij moeders en baby’s.

Social marketingonderzoek

Een stad als Rotterdam kent grote verschillen in het beweeggedrag van zijn inwoners. Dat geldt ook voor de jongste inwoners van 0 tot 6 jaar. Het aanbod dat in de ene wijk goed aanslaat, kan een paar kilometer verderop niet matchen met de inwoners. Om het beweegaanbod heel precies af te stemmen op de lokale behoefte deed het Onderzoekshuis, in opdracht van Sportbedrijf Rotterdam, uitgebreid onderzoek – op een vernieuwende manier in de vorm van een social marketingonderzoek. Hierin werden ouders gevraagd naar hun motivatie en belemmeringen rondom bewegen en hun kind(eren). Er is hierbij ook gekeken naar ouders met verschillende sociaaleconomische posities. Op basis van de inzichten is deze artikelenreeks geschreven:

De bevalling: welke fasen doorlopen moeders?

Na de bevalling doorlopen moeders verschillende fasen die invloed hebben op de drijfveren en belemmeringen om te gaan sporten en bewegen:

Herstelfase (0-4 weken na de bevalling): in deze fase kan er nog sprake zijn van lichamelijke complicaties. Het merendeel van de vrouwen wil of mag dan nog niet sporten. De kraamzorg en/of verloskundige kan op dit moment van invloed zijn op de kennis en houding ten aanzien van bewegen.
Ritmefase: in deze fase gaat de vrouw op zoek naar een nieuw leefritme in het gezin, zoals een nieuw slaapritme. Zij heeft op dit moment vaak nog weinig oog voor sport en bewegen. Deze fase is wel cruciaal om moeders te binden aan sport en bewegen omdat dit helpt een nieuw ritme op te bouwen. Komt sport en bewegen niet in dat ritme, dan blijft het in de toekomst lastig om het in het ritme op te bouwen.
Terug-naar-werk-fase: in deze fase pakt de moeder haar eigen leven stapje voor stapje weer op. Sporten wordt relevanter, maar blijkt nog steeds lastig in te passen.

Bewegen na de bevalling: drijfveren en belemmeringen

Drijfveren

De drijfveren van vrouwen om na een bevalling weer te gaan sporten en bewegen liggen dicht bij de drijfveren van vrouwen om tijdens de zwangerschap te sporten en bewegen. Een opvallend verschil is: tijdens de zwangerschap hebben vrouwen over het algemeen behoefte aan sporten in groepsverband en na de bevalling is dat juist minder. De belangrijkste drijfveren zijn:

Zwangerschapskilo’s: veel vrouwen willen na de zwangerschap graag hun figuur van voor de zwangerschap terug, de focus ligt voornamelijk rondom de buikzone. Dit motiveert om te gaan sporten.
Herstel na de bevalling: een aantal vrouwen is gemotiveerd omdat sporten en bewegen kan bijdragen aan een sneller en beter herstel van het lichaam. Niet alle vrouwen ervaren dit zo. De vrouwen die sporten ten behoeve van hun herstel, doen dit vaak bij dezelfde sportaanbieder als waar zij tijdens de zwangerschap hebben gesport. Tijdens deze sport- en beweegmomenten ligt er, naast het lichamelijke herstel, ook een focus op mindfulness ter bevordering van het psychische herstel.
Contact met andere moeders: enkele vrouwen geven aan het prettig te vinden om ervaringen uit te wisselen over de bevalling en het herstel hiervan. Het motiveert ze om te gaan sporten omdat ze in aanraking komen met andere vrouwen die in een vergelijkbare situatie zitten.
Samen met het kind: sommige vrouwen zien sporten als middel om een band op te bouwen met de baby. Zij zien sporten en bewegen vaak niet als middel voor herstel en gezondheid, maar juist voor het beleven van plezier met hun kind.

Veel vrouwen met een hoge sociaaleconomische status (SES) vinden het belangrijk om activiteiten te ondernemen met hun pasgeboren baby voor de ontwikkeling. Ze laten hun kind graag kennismaken met verschillende dingen zoals: wandelen, zwemmen en yoga. Vrouwen met een lage SES weten vaak niet goed wat ze kunnen doen met hun baby en hebben minder interesse in verschillende manieren van contact maken met de baby. Zij vinden het vaak belangrijk dat hun baby plezier heeft en ondernemen daarom dingen. Deze groep vrouwen wandelt vaak met hun kind. Wel geldt dat vrouwen met zowel een hoge SES als lage SES het leuk vinden om activiteiten te ondernemen met hun pasgeboren baby.

Belemmeringen

Na de bevalling ervaren vrouwen barrières om (weer) te gaan sporten en bewegen, zoals lichamelijke complicaties en schuldgevoel. Lichamelijke complicaties beïnvloeden de manier waarop vrouwen willen en kunnen bewegen. De grootste lichamelijke barrières na de bevalling zijn:

Complicaties zoals inscheuring of bekkeninstabiliteit;
ongemakken zoals incontinentie en bloedverlies;
vermoeidheid.

Ook geven sommige vrouwen aan zich schuldig te voelen als zij hun tijd aan sporten en bewegen besteden. Ze vinden het lastig om hun baby achter te laten bij iemand anders en vinden dat ze hun vrije tijd moeten doorbrengen met het kind, in plaats van alleen. Het voelt voor hen dan ook als grote drempel om hun baby naar de opvang te brengen, zodat zij zelf kunnen sporten en bewegen.

Beweging voor baby’s

Ouders zien bewegen vaak nog niet als noodzaak voor hun baby, ze zien het als iets wat later komt. Wat betreft sport, blikken vaders vaak vooruit en hebben zij al wel toekomstdromen voor hun kind. Moeders leven vaak wat meer in het heden en focussen zich op de huidige situatie. Ouders ervaren het hebben van meerdere kinderen als belemmering als het gaat om een beweegactiviteit voor hun baby. Zij weten niet goed wat ze met de andere kinderen moeten op zo’n moment en hun voorkeur gaat dan ook uit naar een gezinsactiviteit.

De belangrijkste drijfveren van ouders om beweging te stimuleren bij hun baby, blijken betrekking te hebben op de motorische ontwikkeling, de relatie met het kind en slaap:

Motorische ontwikkeling: de motorische ontwikkeling van kinderen is erg belangrijk voor ouders, ook omdat het consultatiebureau deze ontwikkeling goed in de gaten houdt.
Relatie met het kind: samen leuke dingen doen, zoals spelen of ontdekken, vinden ouders belangrijk. Zij zien graag dat hun kind plezier heeft. Sommige ouders gaan specifiek naar activiteiten waar contact met de baby centraal staat. Opvallend is dat vooral ouders met een hoge SES hier belangstelling voor hebben.
Slaap: een activiteit buitenshuis zorgt volgens ouders voor een langer slaapje van hun kind. Hierdoor hebben ouders langer de handen vrij. Dit is een belangrijke motivatie om de deur uit te gaan voor een beweegactiviteit.

Wat kun jij doen als professional?

Positionering van het sport- en beweegaanbod voor moeders

Er ligt een grote kans om sporten en bewegen te positioneren als middel voor lichamelijk herstel na de bevalling. Zo kunnen vrouwen sporten en bewegen gaan zien als oplossing voor bijvoorbeeld lichamelijke complicaties, in plaats van als een barrière. Ook is het belangrijk om in het sportaanbod hier rekening mee te houden, zodat vrouwen zich op hun gemak voelen. Ook diversiteit in aanbod, zoals sporten met en sporten zonder baby, kan de drempel voor vrouwen verlagen. Dit omdat vrouwen vaak niet goed weten waar ze hun baby moeten laten en er tegenop zien om de baby uit handen te geven.

Positionering van het sport- en beweegaanbod voor baby’s

Het positioneren van beweegactiviteiten voor baby’s als middel om motorische ontwikkeling te stimuleren biedt kansen. Ouders vinden de motorische ontwikkeling van hun kind namelijk erg belangrijk. Richt de beweegactiviteit zo in dat ouders samen met de baby actief kunnen zijn.

Promoten van sport- en beweegaanbod

Ouders geven aan beïnvloed te worden door hun sociale netwerk. Vrouwen ondernemen bijvoorbeeld graag met een vriendin en beide kinderen een activiteit. Promotie via het sociale netwerk is dus van belang. Ook is promotie via het consultatiebureau belangrijk. Hier ligt namelijk al de link met de motorische ontwikkeling van de baby. Ouders geven aan deze informatie het liefst via een arts of verpleegkundige te ontvangen. Folders of algemene informatie lezen ze nauwelijks. Ook is het belangrijk om het belang van bewegen en het lokale georganiseerde sport- en beweegaanbod voor baby’s mee te nemen in gesprekken met ouders.

De momenten waarop je informatie het beste kunt overdragen aan ouders, is gelinkt aan de specifieke ontwikkelfasen van een baby. Ouders denken het eerste levensjaar in weken en maanden en kijken wat er bij die specifieke fasen hoort. Tijdens de ‘grote’ ontwikkelmomenten (vijf weken, acht weken, drie maanden, zes maanden, negen maanden en een jaar) staan ouders ervoor open om informatie te ontvangen over het aanbod gericht op deze specifieke ontwikkelfase. Voornamelijk op het moment dat een kind leert lopen, vanaf deze mijlpaal gaan ouders de noodzaak van bewegen inzien. Sportaanbieders kunnen hierop inspelen.