Bewegen stimuleren van ouderen in woonzorginstellingen

Ouderen willen het liefst in hun eigen omgeving zelfstandig oud worden en een fijn en zinvol leven leiden. Maar soms is de zorgvraag zodanig dat dit – ondanks de steun van mantelzorgers en thuiszorgdiensten – onmogelijk blijkt. Wonen in een woonzorginstelling kan dan de volgende stap zijn. Een ingrijpende stap, die ook gevolgen heeft voor het beweeggedrag. Van beweegbeleid en wettelijke kaders tot praktijkvoorbeelden: wij zetten diverse publicaties op een rij met betrekking tot ouderen die niet meer thuis wonen.

Het belang van bewegen voor ouderen in woonzorginstellingen

Ouderen die in een zorginstelling wonen bewegen veel te weinig, blijkt uit onderzoek van kennisinstituut TNO. Dat is jammer, want bewegen is juist goed voor de gezondheid en zelfredzaamheid. Bovenal kan het voor de kwaliteit van leven ook veel opleveren. Bewegen levert vooral voor inactieve ouderen de meeste gezondheidswinst op.

Bewegingsarmoede in zorginstellingen

Van verpleeghuiszorg maken ongeveer 189.000 ouderen gebruik. Dit is 6% van alle ouderen (Monitor Zorg voor Ouderen 2018). Ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen omdat ze meer zorg nodig hebben, bewegen veel te weinig. Maar liefst 86 procent van deze ouderen voldoet niet aan de beweegrichtlijnen. De inactiviteit van de bewoners van zorginstellingen is hoog. Dit betekent dat zij op geen enkele dag in het jaar dertig minuten matig intensief bewegen. Dit terwijl bewegen juist zo goed is voor de gezondheid van inactieve ouderen.

Wil je meer achtergrondinformatie? Lees het artikel “Het belang van bewegen voor ouderen in woonzorginstellingen”.

Landelijk beleid en wetgeving

Alle zorginstellingen moeten zorg leveren die voldoet aan bepaalde kwaliteitseisen. Ze moeten bijvoorbeeld het zorgplan met cliënten bespreken, medezeggenschap regelen en een klachtenregeling hebben. Dit staat in de Zorgverzekeringswet (Zvw) en de Wet langdurige zorg (Wlz).

De Wet langdurige zorg (Wlz) voorziet in de zorg voor mensen die de hele dag zorg dichtbij of permanent toezicht nodig hebben. Dit zijn bijvoorbeeld ouderen met vergevorderde dementie of mensen met een ernstige verstandelijke of lichamelijke beperking. Het zorgplan, met daarin afspraken over de benodigde zorg, is een onderdeel van deze wet. Hier valt ook het thema bewegen onder. Bewegen kan een belangrijke rol spelen in het behoud van eigen regie, een zinvolle invulling van de dag en het bevorderen van de kwaliteit van leven.

Sport en bewegen voor ouderen valt binnen een raamwerk van verschillende wetten, die kansen bieden voor het lokaal inzetten van sport- en beweeginitiatieven. Lees het specifieke artikel over de wetgeving omtrent zorgverlening binnen een woonzorginstelling en de mogelijkheden voor bewegen.

Inspiratie vanuit de praktijk

Hoe krijg je bewoners van woonzorginstellingen in beweging? Op veel verschillende plekken in Nederland zijn professionals, vrijwilligers, bewoners en familieleden aan de slag gegaan. Voordat je zelf aan de slag gaat is het wellicht interessant om inspirerende voorbeelden uit het land te bekijken. We hebben ze voor je op een rijtje gezet. Hierin vind je tips, ervaringen, kennis en achtergrondinformatie. Een breder aanbod van artikelen vind je op Alles over Sport.

Bewegingsgerichte zorg, tips vanuit 18 zorginstellingen

Landelijk Overleg Cliëntenraad (LOC), Dirksen Anders Zorg (DAZ) en Kenniscentrum Sport hebben onder de noemer ‘Bewegen op de kaart’ achttien ouderenzorginstellingen begeleid in het stimuleren van bewegen voor de bewoners. Achttien organisaties, achttien verschillende culturen, werkwijzen, ervaringen en belevingen. Met de opgedane kennis en ervaringen in de vorm van tips en succesfactoren kan iedereen die betrokken is bij de ouderenzorg (professional, familielid of vrijwilliger) zijn voordeel mee doen.

Dagbesteding en activiteiten in de ouderenzorg

Er zijn veel specifieke activiteiten en beweegprogramma’s ontwikkeld gericht op ouderen in zorginstellingen. Trainingen, erkende interventies, praktische tips… in dit artikel vind je een breed scala aan activiteiten en voorbeelden. Van rollatordansen tot bewegen op de stoel. Van tovertafel tot duofiets: inspirerende voorbeelden voor dagbesteding.

Dagbesteding in het clubhuis: Walking Footbal in Haarlem

Verschillende organisaties, waaronder SportSupport Kennemerland, SHDH Ouderenzorg en sportvereniging Onze Gezellen, werken in Haarlem samen om de dagbesteding van ouderen (met en zonder dementie) in het clubhuis van Onze Gezellen mogelijk te maken. Neem een kijkje in deze vorm van dagbesteding a.d.h.v. dit korte beeldverslag.

Bewegen in de tuin van een zorgcentrum: een uitkomst voor ouderen

De beweegtuin: een speciale plek om te bewegen voor ouderen die wonen in woonzorglocaties. Ze maken er veilig een ommetje, trainen er hun spieren, komen er in contact met buurtbewoners of krijgen er hulp van fysiotherapeuten bij beweegactiviteiten. In dit artikel schetsen we een overzicht van enkele beweegtuinen in Nederland.

Dementerende ouderen in woonzorgcentra

In dit artikel zoomen we in op activiteiten en beweegvormen die de levenskwaliteit van dementerende ouderen verbeteren. Deze beweegaanpakken vertragen de mentale achteruitgang, stimuleren de zintuigen en hebben een positieve invloed op de stemming.

Dementie in beweging, zorggroep Solis

Op de psychogeriatrische afdeling van woonzorgcentrum PW Janssen in Deventer worden de medewerkers getraind in het toepassen van bewegingsgerichte zorg in de dagelijkse praktijk. Deze training is onderdeel van het onderzoeksprogramma Dementie in Bewegen, een samenwerkingsverband van zorggroep Solis, VU Amsterdam en Saxion Hogeschool. Lees in dit artikel hoe het onderzoek is gestart, hoe het verloopt en wat de voorlopige resultaten zijn.

Aan de slag: 6-stappenplan en starterskit

Genoeg gelezen! Wil je concreet aan de slag, maar kun je nog wel wat tools gebruiken voor je project? Deze instrumenten bieden houvast:

• Preventief bewegen invoeren in de woonzorginstelling werkt het beste als je werkt volgens het 6-stappenplan. Dit stappenplan biedt een beleidsgerichte en projectmatige aanpak.
• De digitale Starterskit gebruik je voor de fase erna: deze biedt 5 instrumenten waar medewerkers in de ouderenzorg makkelijk mee uit de voeten kunnen.

Erkende beweegprogramma’s gericht op zorginstellingen

Wil je aan de slag met beweegprogramma’s in de zorginstelling? Zet dan in op erkende interventies, dat zijn bestaande aanpakken die al op meerdere locaties zijn ingezet. Ze zijn beoordeeld op beschrijving en onderbouwing en eventuele effectiviteit. Beweeginterventies die zich specifiek richten op ouderen die niet meer thuis wonen:

• Ouderenzorg in Beweging: Ouderenzorg in Beweging is een concept om ouderen in verzorgings- of verpleegtehuizen (weer) in beweging te krijgen en te houden.
• Bewegen aan tafel: Bewegen aan tafel is een 4 uur durende praktijkgerichte en interactieve training, die wordt aangevuld met theoretische (achtergrond)informatie. De training wordt bij voorkeur in-company gegeven.
• Meer Bewegen voor Ouderen (MBvO): bij alle MBvO-activiteiten staat de bevordering van zelfstandigheid en zelfredzaamheid centraal. Beweegplezier en sociaal contact zijn daarbij erg belangrijk.
• Meer erkende beweegprogramma’s vind je in de database www.sportenbeweeginterventies.nl van Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Interactieve middelen om beweegprikkels te stimuleren 

• Er worden verschillende onderzoeken gedaan naar de ervaringen met virtueel fietsen door mensen met dementie. Dementerenden fietsen hierbij op een hometrainer terwijl ze op een beeldscherm de route volgen die virtueel wordt afgelegd. Lees over verschillende onderzoeken naar, ervaringen met en resultaten van virtueel fietsen.
• SilverFit Alois is een interactief systeem dat foto’s en muziek koppelt aan lichaamsbeweging, cognitieve uitdagingen en interactie. Een mooie kans om mensen met dementie in beweging te krijgen.
• Het bedrijf Qwiek heeft diverse producten ontwikkeld die minder mobiele mensen moeten prikkelen om in beweging te zijn en te blijven. Van een interactief scherm dat bediend kan worden door te bewegen tot een interactieve muziekvloer die reageert op bewegingen. Ook is er een beeldscherm dat de zintuigen prikkelt van dementerende en bedlegerige cliënten.