Boek: lokaal samenwerken aan preventie en gezondheidsbeleid
‘Samenwerking in nieuwe praktijken’ is de ondertitel van de bundel Interprofessioneel werken en innoveren in teams die onlangs verscheen onder redactie van Vincent de Waal (Kenniscentrum Innovatie Hogeschool Utrecht). Marian ter Haar en Noelle Aarts schreven een hoofdstuk over hoe je kunt samenwerken naar gemeenschappelijkheid in preventie en gezondheidsbeleid. In het boek herkennen veel professionals hun nieuwe werkelijkheid. En het biedt inzichten, ervaringen en instrumenten waar leiders en veranderaars iets mee kunnen.
In het sociaal domein werken verschillende professionals samen
Professionals uit verschillende organisaties en met verschillende expertises werken samen aan opgaven; we zien het overal. In het sociale domein is het de dagelijkse praktijk: in wijkteams, in de zorg, rond jongeren- en ouderenproblematiek, in de preventie. Buurtsportcoaches zijn daar een goed voorbeeld van. Zij werken samen met professionals uit de zorg om de leefstijl en daarmee de gezondheid van kwetsbare groepen in hun werkgebied onder de aandacht te brengen. Welzijnsorganisaties en hulpverleners zetten sport steeds vaker in als middel om mensen te stimuleren competenties te ontwikkelen. Sport- en beweegaanbieders vervullen steeds meer een maatschappelijke functie in samenwerking met andere organisaties.
Gemeenten vragen bij plannen voor de inrichting van de publieke ruimte steeds vaker sportprofessionals om mee te denken, bijvoorbeeld over de nieuwe inrichting van straten en pleinen. Steeds schuiven mensen met andere professionele achtergronden aan en levert iedere professional een bijdrage in het oplossen van vaak ingewikkelde en taaie vraagstukken. Het kan vanuit de ingewikkeldheid van kwesties logisch lijken om samen te werken, in de praktijk blijkt het nog niet makkelijk om als team productief te zijn. Elkaars taal en werkwijze begrijpen en waarderen is eenvoudiger gezegd dan gedaan. In deze situaties zijn deze samenwerkingsverbanden zelfsturend, wat echte samenwerking met gebruikmaking van alle verschillende kwaliteiten tot een uitdaging maakt.
Opkomst van interprofessioneel werken in de praktijk
Interprofessioneel werken beschrijft in deel één de opkomst van de interprofessionele praktijk. De toegenomen complexiteit van het samenleven en de maatschappelijke vraagstukken die daarmee samenhangen vragen om integraliteit en samenwerking. Wat deze samenwerking betekent voor de identiteit van professionals, hun rol in organisaties en samenwerking en het aanpakken van wicked problems wordt geïntroduceerd.
Nieuwe manier van samenwerken
In deel twee staat het samenwerken in teams aan verandering centraal. Wat het vraagt van professionals, organisaties en netwerken. Dorien de Wit (zelfstandig adviseur) vertrekt vanuit het idee dat interprofessioneel werken organisatieverandering betekent. Het is belangrijk dat collega´s en leidinggevenden daar goed begrip voor hebben. Dat de organisatie op maat ondersteunt en rapportages, aansturing, voortgangsgesprekken en ICT-systemen aansluiten bij de nieuwe werkelijkheid van samenwerken. Teams met verschillende professionals uit meer organisaties hebben baat bij een organisatie-’thuisfront’ dat nieuwsgierig en flexibel is in plaats van dat nieuwe werkwijzen moeten passen in bestaande afspraken en systemen. Karin Derksen (zelfstandig adviseur) belicht de schaduwzijde van het werken in teams en benadrukt het belang van ontwikkelruimte voor teams en hoe je daaraan kunt werken. Ook beschrijft zij vijf factoren die het succes voor teams dichterbij kunnen brengen. Kenniscreatie binnen teams wordt door Vincent de Waal beschreven. Hij gaat in op verschillende strategieën en rollen die in wetenschappelijke modellen beschreven worden. Hij beschrijft hoe leiderschap kan bijdragen tot het beter benutten van de aanwezige praktijkkennis bij de professionals met het oog op integrale aanpak van verandering.
Perspectieven gebaseerd op onderzoek naar verschillende praktijken
Verschillende auteurs delen in het derde deel hun perspectief op interprofessionele samenwerking vanuit onderzoek naar verschillende praktijken. De meeste aandacht gaat hierbij uit naar lokale en regionale samenwerkingspraktijken. Hoewel de contexten zeer verschillen ziet Linda van den Broek (projectleider onderwijsinnovatie Paramedische Studies Hogeschool Utrecht) een aantal in het oog springende overeenkomsten. Cliënt centraal, ondersteuning van de samenwerking, organisatieverandering, toerusten van professionals en het belang van monitoring en evaluatie. Marian ter Haar en Noelle Aarts schrijven over hoe er richting kwam in de samenwerking aan een grote preventieaanpak door het delen van ervaringen in een Delphi-onderzoek. Uit het onderzoek kon een gemeenschappelijke koers en werkwijze vastgesteld worden. Dit leidde vervolgens tot een theorie van gemeenschappelijke betrokkenheid die inzicht kan geven in het bouwen van een grootschalig netwerk dat kleine lokale teams voldoende professionele ruimte geeft.
Herkenbaar en inspirerend voor professionals
Interprofessioneel werken is inspirerend om te lezen: veel professionals herkennen hun nieuwe werkelijkheid. In de verschillende voorbeelden resoneren de praktijken die gepaard gaan met vallen en opstaan, doormodderen en soms onverwachte doorbraken. Projectleiders, teamleiders, veranderaars en programmamanagers kunnen geholpen worden met deze inzichten, ervaringen en instrumenten uit het boek.