Buurtsportcoach: een erkend beroep?
SportService Zwolle heeft zo’n twintig buurtsportcoaches in dienst en manager Roger Knoops is trots op hen. “Nederland kan niet meer zonder buurtsportcoaches. Ik durf te zeggen dat als de buurtsportcoaches wegvallen, percentages overgewicht en obesitas zullen toenemen en de sportparticipatie afneemt. Ik ben ontzettend trots op onze buurtsportcoaches en we investeren dan ook volop in hun kwaliteit en ontwikkeling.”
Het EVC-traject
Dat doet SportService Zwolle op meerdere manieren. In 2016 hebben vijf buurtsportcoaches deelgenomen aan de pilot van het EVC-traject en vier van de vijf hebben inmiddels het branchecertificaat buurtsportcoaches in bezit.
“Buurtsportcoaches kunnen en doen zoveel meer dan waar ze voor opgeleid zijn. Met het EVC-traject kunnen ze dat inzichtelijk maken.”
Roger, SportService Zwolle
EVC staat voor Erkenning van Verworven Competenties. Het EVC-traject is erop gericht de competenties van een buurtsportcoach in kaart te brengen. Kenniscentrum Sport is gestart met het EVC-traject omdat buurtsportcoach nog een jong beroep is, waar (nog) geen specifieke beroepsopleiding voor is. Roger: “Wij hebben deelgenomen aan de pilot, omdat we vinden dat er meer erkenning moet komen voor buurtsportcoaches. Ze kunnen en doen zoveel meer dan waar ze voor opgeleid zijn en met het EVC-traject kunnen ze dat inzichtelijk maken. Bovendien was het een goed leerproces. Ondanks de ‘kinderziektes’ die we in de pilotfase moesten ondergaan, heeft het bij ons geleid tot inzicht en reflectie. En dat vinden we belangrijk.”
Buurtsportcoaches in Zwolle: echte makelaars
De buurtsportcoaches in Zwolle zijn vrijwel allemaal HBO-ers met een sport- en beweegachtergrond. Ze werken wijkgericht, in vier beweegteams in de verschillende stadsdelen in Zwolle. Naast de buurtsportcoaches zitten er in de beweegteams ook verenigingsadviseurs, sportparkmanagers, coördinatoren aangepast sporten en stagiairs.
De buurtsportcoaches werken volgens Roger vooral op operationeel en tactisch niveau. De coördinator van ieder stadsdeel, ook een buurtsportcoach, pakt ook strategische vraagstukken op. Buurtsportcoach en stadsdeelcoördinator Arno de Swart: “We krijgen regelmatig vragen van bewoners of organisaties uit de wijken. Adviseren en meedenken willen we altijd doen, uitvoeren vinden we lang niet altijd onze taak. We maken daar altijd bewust keuzes in, ook vanwege de vele vragen die we krijgen. Wij zijn echte makelaars. We proberen de verbinding te leggen met sportverenigingen en andere aanbieders van beweegactiviteiten.”
Opleiding en ontwikkeling
Naast het EVC-traject, investeert SportService Zwolle als werkgever ook in opleiding en ontwikkeling van de buurtsportcoaches. Roger: “Ik krijg regelmatig opleidingsverzoeken van buurtsportcoaches, maar ook vanuit het management komen wel eens ideeën voor trainingen of workshops.
Ik vind het vooral belangrijk dat onze mensen zich ontwikkelen op het gebied van netwerken en samenwerken, dat ze ondernemend zijn en overal op af stappen. Maar we hebben ook trainingen intern georganiseerd op het gebied van verandermanagement, visieontwikkeling, social media en gastvrijheid op de club. Wat ons daarnaast goed bevalt, is kennisuitwisseling met andere gemeenten, enerzijds om te kijken hoe ze het daar doen, maar ook om onze kennis te delen.”
De kracht van de buurtsportcoaches
Arno geeft aan wat volgens hem de kracht is van hemzelf en zijn collega buurtsportcoaches: “We zijn overal en zijn zichtbaar en herkenbaar. Daarnaast zijn we proactief en enthousiast. Partners in de wijk en mensen op straat weten wie we zijn en wat ze aan ons hebben. Ik vind dat we succesvol zijn in de dingen die we doen, en in afspraken nakomen en beloftes waarmaken.
Waar mogelijk maken we gebruik van cijfers om resultaten ook zichtbaar te maken. Verder vind ik SportService Zwolle een sterke organisatie. We zijn een goede netwerkorganisatie en ondernemend ingesteld. We weten sport als middel goed te positioneren en zijn daarom een interessante partner voor vele beleidsterreinen binnen het stadskantoor en andere (maatschappelijke) organisaties.”
Positioneren van sport als middel
Hoe doe je dat dan, sport goed positioneren als middel? Arno legt uit hoe ze dat in Zwolle aanpakken: “We hebben veel geïnvesteerd in samenwerkingsrelaties met verschillende partijen en beleidsterreinen. Daarmee bedoel ik dat we ons bewust georiënteerd hebben op (potentiële) partners in de verschillende wijken en daar zijn we mee gaan praten.
Daarbij heb ik een paar belangrijke tips voor anderen. Ten eerste dat je in die gesprekken het gezamenlijke belang moet nastreven, maar ook zeker op zoek moet gaan naar de uitdagingen en belangen van de andere partner. Bedenk vervolgens hoe sport en bewegen daar eventueel een bijdrage aan kan leveren. Dit doe je door vooral veel vragen te stellen en goed door te vragen. Tot slot is geduld een belangrijke competentie voor buurtsportcoaches die op verbindend, tactisch niveau werken. Ga niet te snel over tot actie, want dat kan nieuwe samenwerkingspartners afschrikken. Besteed tijd en aandacht aan het leren kennen van nieuwe partners, bouw aan vertrouwen en accepteer dat dit soms langzaam gaat.”
Zwolle Gezonde Stad
Sport en bewegen wordt bijvoorbeeld ingezet als middel binnen de aanpak Zwolle Gezonde Stad. Dit is een integrale aanpak van lokale publieke en private organisaties die gericht is op het verkleinen van gezondheidsverschillen en waarbij professionals in dienst staan van en samenwerken met bewoners. SportService Zwolle is een van de partners. De buurtsportcoaches, maar ook sportverenigingen en ‘bewegen’ hebben een prominente plek in de deze brede leefstijlaanpak. Binnen Zwolle Gezonde Stad heeft SportService Zwolle twee pilots kunnen starten waarin ze via het instrument Effectenarena de maatschappelijke opbrengst van de inzet van buurtsportcoaches voor andere beleidsterreinen gaan meten.
Financiering
SportService Zwolle heeft een prestatieovereenkomst met de gemeente voor het verhogen van de sportparticipatie, het versterken van de sportinfrastructuur en het verbeteren van de kwaliteit van het sport en beweegaanbod in de stad. Hiervoor ontvangt SportService Zwolle structurele financiering, waarmee de salarissen van de buurtsportcoaches in principe gedekt worden. Daarnaast acquireert en ontvangt SportService Zwolle incidentele subsidies, bijvoorbeeld voor de inzet van sportparkmanagers, projectfinanciering en activiteitenbudgetten. Deze laatsten komen veelal uit de markt. De relatie met de gemeente is goed; de gemeente ziet SportService Zwolle echt als expert en adviseur op het gebied van sport en bewegen.
Toekomst van de buurtsportcoach
Op de vraag ‘hoe zien jullie de buurtsportcoach over tien jaar?’ geven zowel Roger als Arno aan dat buurtsportcoaches niet meer weg te denken zijn uit de wijken van Zwolle. Arno: “We kunnen niet meer zonder buurtsportcoaches. Zowel de regeling als de naam ‘buurtsportcoach’ moet gecontinueerd worden, want we zijn nu zo herkenbaar. Op landelijk niveau moet er overigens nog gewerkt worden aan die zichtbaarheid en erkenning voor deze beroepsgroep.”
Roger vult aan vanuit het perspectief van de werkgever: “Ik vind dat de positie, de taken en de verantwoordelijkheden van de buurtsportcoach echt onvoldoende erkend worden. Buurtsportcoaches kunnen zoveel bereiken in deze maatschappij. Op termijn denk ik overigens dat we ons hoofd wel boven water kunnen houden zonder de financiering vanuit het Rijk. We hebben echter wel tijd nodig om onze meerwaarde op meerdere vlakken aan te tonen en andere beleidsterreinen te overtuigen om daadwerkelijk te investeren.”