Buurtsportcoaches in Soest: de omgekeerde aanpak
Sinds 2016 neemt de gemeente Soest deel aan de buurtsportcoachregeling. Met een ‘omgekeerde aanpak’. Samen met coördinator buurtsportcoaches Robbert Jaspers en beweegmakelaar Sanne van den Berg blikken we terug en delen we successen en uitdagingen van deze aanpak met andere gemeenten en werkgevers van buurtsportcoaches.
In Soest zijn zeven buurtsportcoaches (inclusief een coördinator) actief, verdeeld over 4,5 fte. Het werkgeverschap van deze buurtsportcoaches is bij verschillende lokale organisaties belegd. Deze werkgevers dragen bij aan de cofinanciering, net als de andere samenwerkingspartners. Dat is te zien in onderstaande afbeelding. De inzet van buurtsportcoaches voor verschillende doelgroepen en in verschillende settings gebeurt volgens – zoals de gemeente het zelf noemt – de omgekeerde aanpak.
Wat is de omgekeerde aanpak?
De gemeente Soest vindt het belangrijk dat de inzet van buurtsportcoaches vooral aansluit bij de energie in de wijk en die van partners. Daarom is er in 2016 gekozen voor de ‘omgekeerde aanpak’ – buurtsportcoaches zijn in dienst van verschillende werkgevers – waarbij de inzet van buurtsportcoaches gebeurt op basis van de behoefte van de maatschappelijke partijen in Soest. Het inspelen op deze behoefte is gelijk een van de successen van de aanpak.
De buurtsportcoaches zijn bij hun werkgevers in dienst met ieder hun eigen opdracht, contracten en cao’s. Zo zijn er bijvoorbeeld beweegmakelaars in dienst van Stichting Welzijn Ouderen Soest (SWOS) en Stichting Balans. Een voorwaarde is dat deze maatschappelijke opdrachtgevers altijd de samenwerking zoeken met andere partijen. Een voorbeeld daarvan is samenwerking met de organisatie Eerste Lijns Zorg in Soest (ELZIS), die als doel heeft om bestaande zorgverleners te verbinden en de zorg voor de inwoners van Soest zo goed mogelijk te organiseren. De beweegmakelaar heeft maandelijks afstemming met ELZIS. De gemeente Soest ondersteunt de opdrachtgevers in de financiering van de buurtsportcoaches.
Apart maar toch samen
Het werken vanuit verschillende werkgevers en opdrachten is soms een uitdaging. Om ook gezamenlijk op te treden, organiseren de buurtsportcoaches jaarlijks een gezamenlijk evenement, namelijk het Soester Kennismakings Sport Event: sport- en beweegaanbieders tonen hun aanbod waaraan kinderen, jongeren en hun ouders kunnen deelnemen. In januari 2024 kwamen 500 inwoners langs. Ondanks dat ze vanuit verschillende werkgevers opereren, pakken de buurtsportcoaches op deze manier wel gezamenlijk hun rol op en zetten zij hun eigen netwerk in.
Beweegmakelaar in dienst van Stichting Welzijn Ouderen
Een voorbeeld van een buurtsportcoach die via de omgekeerde aanpak in Soest is aangesteld, is de beweegmakelaar. Daarvan zijn er twee, van wie de een zich inzet voor kwetsbare inwoners en de ander voor aangepast sporten. Beide zijn in dienst van SWOS. Een van de opdrachten die de beweegmakelaar heeft meegekregen, is het organiseren van een wandelchallenge om kwetsbare inwoners te activeren. Daarbij is er aandacht voor eenzame inwoners die niet snel zelf meedoen – zij worden opgehaald om deel te nemen aan de activiteit. Wandelen is in Soest een populaire activiteit. Naast de wandelchallenge zijn er in totaal vijf wandelgroepen waarmee de beweegmakelaars elke week wandelen.
Naast het wandelen gaan de beweegmakelaars veel op bezoek bij mensen thuis. Ze denken mee met mensen die in beweging willen komen en stemmen met de mensen zelf af welke beweegvorm het beste past. Beweegmakelaar Sanne: “Soms is dat een wandelgroepje, soms is dat een gymgroepje op een van onze ontmoetingscentra en soms komen we op een maatje uit.”
De verwijzing van de inwoners gebeurt voornamelijk vanuit eerstelijns zorgorganisatie ELZIS. Die is vanaf de eerste jaren betrokken geweest bij de buurtsportcoachregeling in Soest, waardoor de lijntjes kort zijn. Ook worden inwoners verwezen via de ouderenadviseurs die veel bij mensen thuis komen. Vaak komen ze voor iets anders, zoals het regelen van boodschappen en maaltijdvoorzieningen, maar tijdens die bezoeken verwijzen ze de mensen ook weer door naar de beweegmakelaars. Ook deze lijntjes zijn kort, omdat zij ook in dienst zijn van SWOS.
Successen
De omgekeerde aanpak leidt in elk geval tot heel betrokken organisaties uit verschillende sectoren, die zichzelf verantwoordelijk voelen en dat uiten in onder andere een eigen bijdrage. Ook kunnen de buurtsportcoaches snel inspelen op vragen en behoeften. Sanne: “Uiteraard moeten we wel onderbouwen waarom het belangrijk is om bijvoorbeeld wandelvoetbal op te zetten, maar we kunnen wel snel op vragen inspelen.” Coördinator Robbert vult aan: “Dit vormt eigenlijk de basis van de omgekeerde aanpak. De kennis kan gelijk uit de organisaties komen want ze staan midden in het veld.”
Een ander succes van de omgekeerde aanpak is de fijne samenwerking met de eerstelijnszorg. De buurtsportcoaches kunnen makkelijk aansluiten bij bijvoorbeeld een overleg van de praktijkondersteuners of contact leggen met de huisartsen. De wandelchallenge is een van de projecten die hierdoor succesvol is opgezet. Zorgmedewerkers zoals huisartsen, fysiotherapeuten en diëtisten wandelen namelijk zelf mee.
Ook succesvol is het vrouwenzwemmen waar zelfs wachtlijsten voor zijn. Sanne legt uit: “Dit zijn zwemlessen voor vrouwen met een andere afkomst. Zij krijgen twee keer in de week zwemles waar geen mannen bij zijn.” De buurtsportcoach bij Stichting Balans heeft dit opgepakt. Doordat deze organisatie midden in de wijk zit en snel op de vraag kan inspelen, is dit een groot succes.
Uitdagingen
Naast de successen heeft Soest ook uitdagingen. Een daarvan is dat de buurtsportcoaches elkaar minder vaak zien, wat de samenwerking als team bemoeilijkt. Sanne: “Ik kom vooral bij ouderen thuis en tijdens gesprekken kom ik ook problematieken tegen van hun kinderen en kleinkinderen. Het zou fijn zijn als ik het werk van mijn collega’s sneller kon aanbevelen, maar dat gebeurt nu minder doordat we elkaar minder zien.” Robbert vult aan: “Bij een sportservice organisatie kom je elkaar tijdens de koffie of lunch tegen en praat je over werk, maar dat gebeurt bij ons eigenlijk niet.” De buurtsportcoaches komen nu als team bij elkaar in een maandelijks overleg.
Een andere uitdaging is de continuïteit binnen de betrokken organisaties en mensen. Als een bevlogen persoon vertrekt, is het onzeker of de opvolger even enthousiast zal zijn. Dit geldt ook voor de rol van de buurtsportcoaches. Als een buurtsportcoach weggaat, kan de werkgever grotendeels zelf bepalen hoe hij de nieuwe buurtsportcoach inzet.
Concluderend zijn er voor- en nadelen aan de omgekeerde aanpak. Het grote voordeel is dat de buurtsportcoaches dicht op de doelgroep zitten en snel kunnen inspelen op hun behoeften. Dat weegt voor Sanne zwaarder dan de nadelen. Het grootste nadeel is dat de buurtsportcoaches elkaar te weinig spreken. Robbert hoopt door middel van een positioneringsonderzoek een extra stap te kunnen zetten om de voordelen te behouden en onderlinge ontmoetingen te versterken.
Voor meer informatie over de omgekeerde aanpak in Soest kun je contact opnemen met coördinator buurtsportcoaches Robbert Jaspers.