De SROI van sport en bewegen in Almere

De SROI (social return on investment) van sport en bewegen laat zien of investeringen maatschappelijk gezien meerwaarde opleveren voor een gemeente. Er bestaan tussen gemeenten grote verschillen in SROI-uitkomsten. In dit artikel kijken we naar de SROI van de gemeente Almere.

Case studies

Om uiteindelijk tot inzichten te komen voor bijvoorbeeld nieuw beleid is een cijfer alleen echter niet voldoende. Je hebt een verklarend verhaal nodig achter de SROI en een case studie kan helpen voor een beter begrip van dit verhaal. Na de case studies Amersfoort, Vlaardingen en Noordwijk heeft Lelystad een verdiepende analyse laten doen. Daarna zijn er een aantal nieuwe case studies gestart.

Nieuw in deze ‘pilots’ was een groepsdiscussie met 4 of 5 gemeenten die qua sociaal-economisch profiel en/of qua omvang enigszins vergelijkbaar zijn. Tijdens deze groepsdiscussie is gekeken naar relevante verschillen tussen de aanwezige gemeenten. Denk aan verschillen in sport- en beweeggedrag, sportaanbod, gemeentelijke investeringen, etc. die de SROI kunnen verklaren. In dit artikel lees je de ervaringen van de gemeente Almere over hun case studie.

Bekijk het volledige SROI rapport van Almere in de Kennisbank Sport en Bewegen.

Handvatten voor een langjarige sportvisie

De behoefte aan bewijs omtrent de waarde van sport en bewegen – wat levert sport en bewegen op? – is iets dat de laatste jaren steeds meer wordt geuit door lokale overheden. Dit speelt ook in Almere. Senior beleidsadviseur Ronald Voogd vertelt: “Almere is altijd op zoek naar kennis/data over het veld. Daarbij willen we graag diverse bronnen gebruiken, om beter te weten wat er speelt. Dit is onder andere belangrijk voor onze uitgangspositie richting nieuw beleid. Wij zijn bezig met een nieuwe sportvisie. Dit moet een langjarige visie worden, vertaald naar een uitvoeringsnota met stappen die we richting onze stip op de horizon willen zetten. We waren nieuwsgierig of het SROI onderzoek hiervoor handvatten zou kunnen bieden. Dat was de motivatie om mee te doen aan de pilot.”

Unieke positie gemeente Almere

In de huidige sportnota wordt Almere beschreven als uniek. De eerste woningen werden opgeleverd in 1976. Almere groeit snel en is qua inwoners (ruim 200.000) inmiddels de achtste gemeente van Nederland. Het is een relatief jonge gemeente, Almere vergrijst minder snel dan de rest van Nederland en er is een grote diversiteit qua achtergrond. Ook qua sport- en beweeggedrag is Almere ‘anders’. De sportdeelname ligt hoog, maar er wordt minder gesport bij sportverenigingen. De inwoner kiest hierin zijn eigen weg. Voor het sportbeleid is de kracht van sport voor de samenleving en de aanwezige energie het uitgangspunt.

Vergelijken met bechmarkgemeenten

Voor de case studie is Almere vergeleken met de benchmarkgemeenten: Diemen, Dordrecht, Enschede, Haarlem, Helmond en Zoetermeer. Voogd: “Dit was op zich al een eyeopener. Wij hadden altijd de neiging om naar de grote zes gemeenten te kijken en onszelf daarmee te vergelijken. Door de pilot is gebleken dat we onze vraagstukken veel beter kunnen vergelijken met deze groep, alleen al qua budgetten. Je zit in een zelfde situatie met dezelfde uitgangspunten, dat is waardevol.”

Na een intakegesprek met de gemeente Almere zijn beleidsstukken en eerdere onderzoeken geanalyseerd en is het SROI onderzoek benut om te komen tot het uiteindelijke rapport. Een eerste concept is uitgebreid besproken met de gemeente, omdat de lokale context nodig is om tot de juiste verklaringen te komen.

Uitkomsten van de analyse

In Almere wordt de SROI van sport en bewegen geschat op 2,37. Als je dan kijkt naar de factoren die een positief effect zouden kunnen hebben op de SROI, dan zie je het volgende:

• De gemeentelijke uitgaven aan sport in Almere zijn laag ten opzichte van het Nederlandse gemiddelde.
• Almere is een relatief jonge gemeente, met goede beweegvoorzieningen, veel fitnessscholen en een hoge fitnessdeelname.

Een negatief effect op de SROI zie je door de volgende zaken:

• De uitgaande pendel naar nabijgelegen steden.
• Het hoge aantal niet-westerse migranten.
• Veel sporten, maar relatief weinig bewegen.
• Een lage verenigingsdeelname.
• Veel uitstroom van jongeren.

Voogd: “In het begin van de pilot was het best even zoeken, het is een nieuwe tool, een nieuw type onderzoek. Ook de term SROI zorgde eerst voor verwarring door de relatie met aanbesteding. Voor de verantwoording van de data was het fijn om Rebel en ook het Mulier Instituut aan tafel te hebben. Er is goed naar ons geluisterd. We zien echt de Almeerse feiten terug in het rapport. Die sluiten ook aan bij eerder onderzoek naar bijvoorbeeld sportdeelname, of de beweegvriendelijke omgeving. Dus het werd uiteindelijk goed herkenbaar voor ons.”

Ervaringen groepsdiscussie

In overleg met Almere is er in de groepsdiscussie met de vergelijkbare gemeenten gekozen voor de volgende thema’s:

• toekomstbestendigheid sportverenigingen
• uitstroom jeugd
• sportinclusief denken

Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft op de diverse thema’s kennis beschikbaar gesteld en de gemeenten hebben tijdens de sessie ervaringen uitgewisseld. Dit alles is vastgelegd in een presentatie en een gespreksverslag en de kernresultaten uit de sessie zijn in het definitieve rapport opgenomen.

Voogd: “De groepsdiscussie was erg waardevol. Het was fijn om jouw gemeente te spiegelen met anderen. Het bespreken van de verschillen met dit soort vergelijkbare gemeenten heeft ons echt interessante inzichten opgeleverd. Wij hadden al wel contact met Enschede, maar bijvoorbeeld de ervaringen van Helmond op het gebied van het sociaal domein waren voor ons goed om te horen. Ze vertelden over het project ‘Sociale stad’ en over een open sportpark waar je meerdere sporten kan doen. We hebben na de bijeenkomst contact gehouden. En als corona het toelaat, gaan we op werkbezoek. In zo’n gesprek spreek je direct elkaars taal. Het is een prettige omgeving om ‘elkaars worstelingen’ te delen.”

De informele setting werd ook door de anderen als plezierig ervaren. Het even weg zijn uit de waan van de dag, de tijd nemen om na te denken over veranderingen en te leren van elkaars voorbeelden was voor alle aanwezigen leuk en nuttig.

Hoe nu verder?

Almere is tevreden met de samenwerking en het doorlopen traject. Het heeft een aantal interessante inzichten gegeven en de uitkomsten worden ook al meegenomen in de totstandkoming van de nieuwe sportvisie/sportnota, die dit jaar geschreven wordt.

Voogd: “We hebben intern de kick off van de nieuwe sportnota net achter de rug. De pilot gaf ons in ieder geval inspiratie en voer voor discussie. Zo gaan bijvoorbeeld bij de komende sportnota de beweegrichtlijnen toch ook een rol spelen en niet alleen het sportdeelnamecijfer. Tijdens de SROI pilot hebben we daarnaast kennis gemaakt met het Human Capital Model. We gaan de komende tijd uitzoeken hoe we dit model kunnen benutten bij het opstellen van het sportbeleid.

Vorig jaar hebben we in Almere Haven de Skills Garden geopend waar veelzijdig bewegen voorop staat. Dit blijkt een schot in de roos. De Skills Garden wordt door verschillende doelgroepen intensief gebruikt. Dit leidt wel tot de vervolgvraag of de Skills Garden een aanvulling of een vervanging is van onze huidige playgrounds. In de huidige corona tijd worden deze playgrounds veel gebruikt. Ouderen gebruiken de playgrounds bijvoorbeeld om op te tennissen. En dat terwijl onze tennisverenigingen het moeilijk hebben om leden te werven en te behouden. Daarin gaan we onderbouwde afwegingen maken, want we willen beter worden in wat we doen.”

Bestuurlijk zijn in Almere de ambities opgehaald. Na het zomerreces worden deze gedeeld met het college. Dan wil Almere in gesprek met de stad om iedereen (en juist de inwoners die je niet zo vaak hoort) te betrekken. Op 1 april 2021 moet het nieuwe beleid er liggen.

Voogd: “Het is de eerste keer dat we het sportbeleid op deze manier gaan vormgegeven. Het wordt best spannend hoe dat uitpakt. Tot nu toe zijn we best bescheiden geweest. We zeggen niet vaak dat er al best veel goed gaat. De basis is op orde, maar in Almere willen we altijd alles en altijd meer of beter. Zonder te vergeten wat er al is, willen we nu een nieuwe stap zetten. Op naar een volgende fase.”

Advies aan andere gemeenten

Almere vond het een interessant traject en denkt dat meer gemeenten hier baat bij gaan hebben. Voogd: “Het is goed om inzichtelijk te krijgen waar je staat als gemeente. En vooral verhelderend om te zien met welke gemeenten je jezelf kunt vergelijken. De aanvullende sessie was zeer interessant. Wat mij betreft mogen we vaker per jaar samenkomen en aan de hand van beschikbare data en veranderingen goed doorspreken wat dit betekent voor het beleid.”

Het zorgt voor een stukje bewustwording welke zaken bij kunnen dragen aan de waarde van sport en bewegen. Ook gaf het handvatten voor gesprekken op andere terreinen dan sport. Voogd: “Relatief veel mensen werken buiten Almere, waardoor ook veel opbrengsten van sport en bewegen buiten de stad vallen. Dit geeft aanleiding om te kijken naar de werkgelegenheid en om te bezien hoe we ervoor zorgen dat mensen daadwerkelijk hier blijven werken en dus ook sporten.”

De SROI is uiteindelijk de verhouding tussen deze kosten en opbrengsten en beantwoordt de vraag of er maatschappelijke meerwaarde ontstaat door te investeren in sport en bewegen (namelijk: als de SROI >1 is). De SROI vertegenwoordigt dus het totaal aan kosten en het totaal aan opbrengsten, zonder de effectiviteit van aparte interventies te analyseren. Voogd: “Idealiter zouden we willen toewerken naar dat laatste. Continu meten en overleg met vergelijkbare gemeenten, zien wat er gebeurt als je aan een bepaalde knop draait. Welke interventie leidt tot welke score en dan op die manier je beleid verbeteren, maar voor nu was deze pilot een goede investering voor onszelf.”

Meer lezen

Bekijk alle informatie over de SROI van sport en bewegen op de website van Kenniscentrum Sport & Bewegen.