Spring naar content

Doping buitenspel in het voetbal

De KNVB voelt een verantwoordelijkheid om de (voetbal)sport fair en schoon te houden. Dopinggebruik lijkt niet vaak voor te komen binnen het voetbal. Zeker op amateurniveau is volgens de bond nauwelijks tot geen bewijs gevonden van positieve effecten van doping op prestaties. Toch heeft de voetbalbond meegedaan aan een anti-doping project van NOC*NSF en de Dopingautoriteit. In dit artikel lees je meer over de inspanningen en de resultaten van het project.

Samen voor een Schone Sport

Het anti-dopingproject Samen voor een Schone Sport komt voort uit het in 2015 afgeronde wielerproject Koersen op een schone sport. Samen voor een schone sport richt zich op meer sporten en is een initiatief van de Atletiekunie, de KNVBKNBB (biljart)NL Actief (brancheorganisatie voor fitnessondernemers), de Dopingautoriteit en NOC*NSF. Deze laatste is coördinator van het actieplan. Samen met de Dopingautoriteit is NOC*NSF de uitvoerende partij van de sportbrede activiteiten. De bijbehorende producten en diensten worden zo veel mogelijk sporttak-overstijgend aangeboden, zodat ook andere bonden er gebruik van kunnen maken. De KNVB nam deel als vertegenwoordiger van de teamsporten.

Komt doping voor in voetbal?

Er zijn niet heel veel dopinggevallen bekend in de voetbalsport. Maar ze zijn er wel. Of er niet meer gevallen bekend zijn door de lage hoeveelheid controles of doordat ze er niet zijn, is onbekend. Sportjournalist Thijs Zonneveld denkt er het zijne van.

spandoek Juventus supporters over doping in het voetbal
(Foto: Kenniscentrum Sport)

Op individueel niveau gaat het veelal om gebruik van drugs als cocaïne of groeihormonen als nandrolon. Diverse spelers zijn op deze middelen betrapt en geschorst. Internationaal is vooral de zaak-Juventus bekend. Spelers van Juventus zouden in de jaren ‘90 stelselmatig doping hebben gebruikt. Onder andere tijdens de na strafschoppen gewonnen Champions League finale in 1996 tegen Ajax. In september 2017 werd bekend dat de FIFA mogelijk dopinggebruik bij Russische voetballers onderzoekt.

Dichterbij huis is de zaak-Spakenburg bekend. Ook bij deze topamateurploeg zou sprake zijn geweest van stelselmatige toediening van doping. Tot een tuchtzaak is het echter nooit gekomen. Deze zaak was voor de Dopingautoriteit wel aanleiding om in actie te komen. Het deed de KNVB de aanbeveling om zich qua voorlichting niet alleen op het betaald voetbal te richten, maar ook op de top van het amateurvoetbal. Dit heeft mede geleid tot deelname van de KNVB aan het project Samen voor een schone sport.

Keuzes van de KNVB

De KNVB heeft de focus gelegd op het verhogen van bewustwording over doping bij de 2e en 3e divisieclubs. De ere- en 1e divisieclubs hebben al te maken met dopingcontroles. Zo laat de KNVB per seizoen een honderdtal dopingcontroles binnen wedstrijdverband in het betaald voetbal uitvoeren door de Dopingautoriteit. Daarnaast voert de Dopingautoriteit zelfstandig controles uit binnen en buiten wedstrijdverband. Dit geldt zowel voor het amateurvoetbal (2e en 3e divisie, zaalvoetbal en vrouwenvoetbal) als voor het betaald voetbal. In 2016 waren dit in totaal 216 controles.

De KNVB hield een 0- en 1-meting over het bewustzijn en attitude bij 2e en 3e divisie voetballers over doping. De spelers kregen bijvoorbeeld vragen over welke stoffen er op de dopinglijst staan en hoe zij tegen doping aan kijken. Uit de 0-meting bleek dat hun bewustzijn laag lag. Spelers bleken wel negatief te staan tegenover dopinggebruik. Vanwege zorgen om hun gezondheid en omdat ze het onsportief vinden. Op de 1-meting was de respons een stuk lager. Het resultaat was wel positief: de kennis over dopingregels, doping en de straffen die op dopingovertredingen staan, blijkt toegenomen.

Voetbalbestuurders zijn ook benaderd. Zij zijn geïnformeerd over het project. Alle 54 besturen van 2e en 3e divisie clubs zijn gewezen op het dopingprotocol (een hulpmiddel voor de ontwikkeling van een anti-dopingbeleid voor amateurverenigingen). Ook hebben zij via de Dopingautoriteit een aanbod voor een voorlichtingsbijeenkomst gehad. 32 Clubs hebben hier positief op gereageerd. Najaar 2017 hadden 8 clubs een bijeenkomst gehouden en waren er nog eens 9 gepland.

Communicatie acties

doping voetbal

De KNVB vindt het belangrijk om de opgedane kennis vast te leggen op een voor voetbalverenigingen en voetballers goed vindbare plek. Daarom heeft de bond de al bestaande themapagina doping geupdate en een prominentere plek op de website gegeven. Verder heeft de bond onder de titel ‘Captain Dope’ een aantal ludieke filmpjes gemaakt. Het idee achter de filmpjes – waar voetballers met groot vertoon van macht gearresteerd worden op basis van ogenschijnlijk lichte ‘vergrijpen’ – is in de ogen van de KNVB niet door iedereen goed begrepen. Ze hebben wel veel aandacht getrokken, tot en met populaire talkshows op televisie aan toe. Deze filmpjes staan ook op de themapagina en zijn rechtstreeks naar de spelers van de 2e en 3e divisie gemaild.

Project afgerond, en dan?

Vooraf was de opzet van het project om deelnemende sportbonden een voortrekkersrol te geven richting andere bonden. De KNVB kan deze rol vooral vervullen richting andere teamsporten. Op een bondenbijeenkomst van de Dopingautoriteit najaar 2017 is hiermee een start gemaakt.

Flyer Atletiek #gewoonschoon met daarop een aantal sporters
(Foto: NOC*NSF)

Om de resultaten van het project goed te borgen, blijft de KNVB onder de paraplu van integriteitsbeleid aandacht besteden aan het thema doping. De bond gaat ook nadenken over de vraag hoe ze de doelgroep trainers het beste kunnen bereiken. Mogelijk gaan ze hen ook direct benaderen. De e-learning van de Dopingautoriteit kan daarbij behulpzaam zijn. Die zou de KNVB aan alle clubs voor kunnen leggen. Aandacht voor doping in de trainersopleidingen is er momenteel nog niet. De KNVB twijfelt nog of ze hiertoe over wil gaan. De bond wil niet te sturend optreden richting de clubs; ze ziet ook een verantwoordelijkheid voor de clubs zelf.

Meer lezen over doping in de sport: