Duurzaam extra aanbod voor kinderen met een motorische achterstand

Kinderen met een motorische achterstand blijven regelmatig achter bij gymles, buitenspelen en de sportvereniging. Met de juiste ondersteuning kunnen deze kinderen vaak de vaardigheden en het zelfvertrouwen opdoen die nodig zijn om weer te kunnen meedoen met leeftijdsgenoten. Hoe zou die extra ondersteuning er dan uit moeten zien? En wat is er voor nodig om dat goed te organiseren? We spraken vier initiatiefnemers om hun voorbeelden met je te delen.

De vier initiatieven

AKT lessen in Almere (Oscar Scipio)

Almere Kenniscentrum Talent (AKT) organiseert in Almere naschoolse lessen voor kinderen van verschillende leeftijden en beweegniveaus. KidsXtra, één van deze lessen, is speciaal ingericht voor kinderen die extra ondersteuning nodig hebben. Het programma wordt verzorgd door de vakgroepen bewegingsonderwijs van de Almeerse Scholen Groep (ASG) en PRISMA. Het AKT is onderdeel van de Almeerse ondersteuningsroute Motoriek en Gezond Gewicht. 

Bijdrage aan Actieve Scholieren in Dordrecht (Willemijn van Aggelen)

In Dordrecht heeft Dordt Sport de ‘Bijdrage aan Actieve Scholieren (B.A.A.S)’ aanpak opgezet. De aanpak bestaat uit verschillende trajecten gericht op beweging en gezonde voeding. Een deel van de aanpak richt zich specifiek op kinderen met een motorische achterstand. Allereerst is er een oefentherapeut op school die kinderen begeleidt. Ook is er voor deze kinderen een extra beweegmoment na schooltijd, waarin zij in kleine groepjes sporten en bewegen. Tot slot wordt er ingezet op het begeleiden naar een passende sport.

Ondersteuningsroute Bewegen en Motoriek in Amsterdam (Dayenne L’Abée)

De Ondersteuningsroute Bewegen en Motoriek (OBM) is een aanpak die door het lectoraat Bewegen in en om School (Hogeschool van Amsterdam) in samenwerking met gemeente Amsterdam is ontwikkeld. De route bestaat uit stappen om kinderen met een motorische achterstand te signaleren en te ondersteunen met passend bewegingsonderwijs, extra beweegaanbod in de vorm van motorische remedial teaching (MRT) lessen of Gym+ of specialistische zorg door een kinderfysiotherapeut.

Extra in Actie Ecsplore in Zuid-Limburg (Sjoerd Rietjens)

Ecsplore werkt in opdracht van de gemeenten Sittard-Geleen, Beekdaelen en Stein en organiseert daar het ‘In-actie-programma’. Het programma bestaat uit verschillende naschoolse bewegingslessen. Een hiervan is de ‘extra in actie’ lessen die bestaan uit MRT-lessen voor kinderen met een motorische achterstand. 

Werkzame ingrediënten 

Het vergelijken van de initiatieven laat zien dat verschillende regio’s vergelijkbare uitdagingen op diverse manieren aanpakken. Tegelijk zijn er ook veel overeenkomsten tussen de aanpakken, met een belangrijke rol voor scholen, gemeenten en andere betrokken professionals. Hieronder bespreken we een aantal aspecten die we in iedere aanpak terugzien en bijdragen aan het succes.

Kinderen in beeld op school  

Binnen alle aanpakken speelt de school een centrale rol bij het signaleren van kinderen met een motorische achterstand. De school is namelijk de plek waar alle kinderen komen en waar nauw contact met ouders/verzorgers is.

In Almere worden leerlingen tijdens de lessen bewegingsonderwijs gevolgd door middel van het leerlingvolgsysteem VolgMij. Dit systeem is ontwikkeld door de vakgroep zelf en geeft een nauwkeurig beeld van de beweegvaardigheid van leerlingen. Binnen de OBM in Amsterdam wordt de 4-Vaardighedentest gebruikt om een matige of ernstige motorische achterstand te signaleren. In Dordrecht en in Geleen en omgeving wordt de MQ scan ingezet om de motorische vaardigheden van kinderen te meten. 

Op meer plekken in Nederland worden motorische testen ingezet, maar er wordt niet altijd iets gedaan met de data. Willemijn: “In Dordrecht wordt de MQ scan al een aantal jaren ingezet op basisscholen. Op een gegeven moment ontstond de vraag: wat kunnen we met die data doen? Toen is Dordt Sport in gesprek gegaan met scholen en zo is het programma ontstaan.” Een passend vervolg bij het gebruik van motorische testen is dus essentieel.

Georganiseerd extra aanbod in en om de school

Alle aanpakken bestaan uit extra beweegmomenten en lessen specifiek voor kinderen die een motorische achterstand laten zien op basis van de motorische test of het leerlingvolgsysteem.

In Almere worden deze kinderen uitgenodigd voor de ‘KidsXtra lessen’. Die lessen worden na schooltijd in de buurt verzorgd door een vakleerkracht bewegingsonderwijs. Hetzelfde geldt voor de ‘Extra in actie’-lessen in Geleen. Deze lessen worden na school in de buurt gegeven door een buurtsportcoach werkzaam bij Ecsplore die gespecialiseerd is in MRT. Sinds dit schooljaar wordt, in overleg met de school, de programmering ook steeds meer op school onder schooltijd aangeboden.

In Amsterdam wordt het extra beweegaanbod voor kinderen met een matige motorische achterstand op school georganiseerd. Deze kinderen worden uitgenodigd voor naschoolse MRT of Gym+-lessen verzorgd door de vakleerkracht zelf of door Team Sportservice. In het geval van een ernstige motorische achterstand, worden ouders uitgenodigd voor een consult bij de jeugdarts, die bekijkt of er specialistische zorg nodig is in de vorm van een traject bij een kinderfysiotherapeut of een doorverwijzing naar een specialist in het ziekenhuis.

Ook in Dordrecht wordt het extra aanbod op school georganiseerd. Kinderen worden doorverwezen naar een oefentherapeut die werkzaam is op de school. Ook is er voor deze kinderen een extra beweegmoment op school na schooltijd, meestal verzorgd door de vakleerkracht. Daarnaast wordt er ingezet op het vinden van een passende sport. Op het moment dat de oefentherapie afloopt, komt er een sportconsulent van MEE Rotterdam in beeld om samen met het kind en de ouders te kijken naar welke mogelijkheden er zijn om aan te sluiten bij een sportvereniging.

Voor alle aanpakken geldt dat het een uitdaging blijft om de juiste kinderen en ouders te bereiken. De keuze om wel of niet mee te doen aan het naschools aanbod ligt bij de kinderen en ouders zelf. Het is daarom belangrijk ouders goed te informeren over het waarom van de deelname. Dayenne L’Abée: “Wij richten ons binnen het onderzoeksproject op de vraag hoe onderwijs- en zorgprofessionals ondersteund kunnen worden om samen te werken met ouders, dat is van belang bij het terugdringen van de motorische achterstand”. Om de drempel zo laag mogelijk te houden helpt het als het aanbod wordt gegeven door dezelfde vakleerkracht als die er is op school. Ook helpt het als het aanbod op school wordt georganiseerd in plaats van ergens anders in de buurt. Door fysieke en sociale drempels zo laag mogelijk te houden proberen de verschillende initiatieven betrokkenheid te creëren bij ouders en kinderen.

Duurzame samenwerkingen

Om te zorgen voor bestaanszekerheid is het belangrijk dat een aanpak duurzaam gefinancierd wordt. Alle aanpakken hebben hierover lange termijn afspraken gemaakt met de gemeente.

Dordt Sport is onderdeel van de gemeente Dordrecht. Dit zorgt voor korte lijntjes en financiële zekerheid voor het programma. De kinderoefentherapie wordt aanvullend vergoed vanuit de basisverzekering van de kinderen

In Almere is het programma ontstaan in samenwerking met de gemeente. Oscar: “We gingen op verzoek van de gemeente nadenken over een structurele oplossing om kinderen extra beweegtijd te geven”. Vanuit de gemeente ontvangen de vakgroepen 3,7 fte, die worden verdeeld onder 27 vakleerkrachten. De uren worden gekoppeld aan de aanstelling van de vakleerkracht, wat zorgt voor een betere verbinding met school en wijk. Werken vanuit een vakgroep is volgens Oscar heel belangrijk. Door samen te werken is er ruimte voor netwerken en professionalisering, waardoor nieuwe ideeën kunnen ontstaan. 

Scholen in Amsterdam krijgen begeleiding bij de implementatie van de OBM, wat wordt gefinancierd door de gemeente. Tot slot ontvangt ook Ecsplore financiële steun van de gemeente. Op alle plekken is het aanbod voor kinderen en ouders gratis. 

Werken vanuit een relatief grote organisatie die zich breder inzet dan alleen op kinderen met een motorische achterstand lijkt bij te dragen aan deze duurzame samenwerkingen. In Almere bijvoorbeeld, zijn door alle verschillende type AKT lessen iedere week 1000 kinderen gratis in beweging. Dit zorgt ervoor dat een programma impact heeft en toegankelijk is voor alle kinderen in een gemeente. Daarbij is het ook belangrijk om je te richten op doorontwikkeling van het aanbod. Sjoerd: “Wij zijn regelmatig in gesprek met scholen en ouders om zo het aanbod te kunnen verbeteren”. 

Meer weten?

Kinderen met een motorische achterstand hebben baat bij extra ondersteuning om hun motorische vaardigheden en zelfvertrouwen te vergroten. In Almere, Dordrecht, Amsterdam en Geleen worden initiatieven georganiseerd waarbij de motorische vaardigheden van kinderen worden gemeten en zij passend extra aanbod krijgen. Duurzame samenwerkingen lijken bij te dragen aan het succes van deze initiatieven. Wil jij ook aan de slag met het ondersteunen van kinderen met een motorische achterstand of wil je meer weten over het stimuleren van meer en beter bewegen rondom school? Lees dan ook:

• Whitepaper sport en bewegen voor kinderen met een motorische achterstand 
• Handreiking stimuleren van meer en beter bewegen voor school en omgeving