Kies een erkende sport- en beweeginterventie voor jouw basisschool

Steeds meer basisscholen zien het belang in van voldoende en vaardig bewegen. Met goed regulier bewegingsonderwijs en aanvullende beweging tijdens, tussen en na schooltijd. Dit artikel toont het aanbod van sport- en beweeginterventies. Elke basisschool kan met een erkende aanpak aan de slag om kinderen in beweging te krijgen.

De beweegrichtlijnen schrijven voor dat kinderen (4 tot 18 jaar) elke dag minstens een uur aan matig intensieve beweging moeten doen. Ook is het advies om minstens driemaal per week spier- en botversterkende activiteiten te doen en veel stilzitten te voorkomen. Helaas bewegen kinderen steeds minder, zijn ze minder vaardig en zitten ze teveel op een dag.

Kinderen van 4 tot en met 11 jaar brengen veel tijd op school ‘zittend’ door, gemiddeld meer dan 3 uur per dag, blijkt uit de cijfers over zitten. Het onderwijs kan dan ook een belangrijke rol spelen in het stimuleren van voldoende en goede beweging naast het reguliere bewegingsonderwijs (gymnastiek). Een dag met meer bewegen en afwisseling van inspanning en ontspanning noemen we een dynamische schooldag. Denk aan het stimuleren van actief transport naar en van school, het stimuleren van bewegen in de pauze en op het schoolplein, energizers, bewegend leren, extra sport- en beweegaanbod na en tijdens schooltijd en de inzet van specifieke sport- en beweeginterventies.

Erkende interventie

Voor het basisonderwijs bestaan talloze beweeg- en sportinterventies. Dit zijn planmatige aanpakken die beweeg- en sportgedrag duurzaam verbeteren. Het beoordelen van een interventie via het onafhankelijke erkenningstraject biedt inzicht in de kwaliteit en mogelijke effecten. Een interventie kan goed beschreven (GB), goed onderbouwd (GO) of effectief (EFF) bevonden worden met het landelijk afgesproken beoordelingssysteem. Erkenning van een interventie geeft aan ‘wat werkt en voor wie’. Zo hoef je niet alles opnieuw uit te vinden. Zet de geschikte interventie binnen jouw school in en investeer in wat werkt.

Van de interventies in dit overzicht zijn een uitgebreide omschrijving en contactgegevens te vinden door te klikken op de naam. De interventies die geschikt zijn voor het primair onderwijs zijn onderverdeeld in vijf categorieën.

• Schoolpleinen en pauze
• Verbinding met de sportvereniging
• Bewegen, voeding en gedrag
• Sport en sociale competenties
• Overige sport- en beweeginterventies

Schoolpleinen en pauze

Bewegen en sporten hoeft niet alleen in de gymzaal plaats te vinden, integendeel. Op het schoolplein spelen en bewegen kinderen al veel. Deze erkende aanpakken helpen de school om het schoolplein in te zetten om kinderen meer te laten bewegen.

• Beweeg Wijs (GO)

In de pauze zijn speciaal opgeleide ‘speelbegeleiders’ aanwezig op het plein, zodat kinderen veilig kunnen bewegen. Onderdeel van de aanpak zijn de ingedeelde kleurenzones op het schoolplein.

• PLAYgrounds (EFF)

Met een uitnodigende en gestructureerde inrichting van het schoolplein en stimulans van actief gebruik van het plein, onder meer door de koppeling met gymles, wordt lichamelijke activiteit gestimuleerd.

Verbinding met de sportvereniging

Deze interventies zetten in op verbinding tussen scholen en sportverenigingen. Vaak bieden ze kinderen ook een kennismaking met verschillende sporten. Zet ze in om kinderen de sport uit te laten proberen, te ervaren en te beleven. Het doel kan ook zijn om ze te stimuleren om lid te worden van een sportvereniging.

• Sport Heroes (GO)

Sport Heroes is een stimuleringsproject om de sportparticipatie van leerlingen in het speciaal onderwijs in de leeftijd van 6 tot 19 jaar te vergroten, door een structurele inbedding van sport binnen en buiten de school.

Bewegen, voeding en gedrag

Deze aanpakken richten zich op het stimuleren van een gezonde leefstijl. De doelen ervan zijn vaak afname van overgewicht, verbetering op voedings- en beweeggedrag en betere fitheid. Vaak zetten ze in op meerdere gedragselementen zoals bewustwording en motivatie, en op meerdere thema’s zoals voeding en bewegen.

• Het Lekker Fit! Basisonderwijs (EFF)

Lekker Fit! is een interventie van drie jaar waarbij scholen worden begeleid naar een schoolstructuur waarbij gezonde voeding en beweging voor kinderen in verweven is. De interventie richt zich op het stimuleren van een gezonder voedingspatroon en kwalitatief beter en meer bewegen van kinderen op school.

• Lekker Fit! kleuters (GO)

Lekker Fit! voor kleuters begeleidt scholen in twee jaar naar een schoolstructuur waar gezonde voeding en beweging voor kleuters in verweven is. De interventie richt zich op het stimuleren van gezonde voeding, meer en kwalitatief beter bewegen en ouderbetrokkenheid.

• Lekker Fit! lespakket (GO)

Lekker Fit! is een lespakket met doorlopende leerlijn voor groep 1 tot en met 8 en heeft een preventief doel. Kinderen leren alles over gezond eten en bewegen en worden zich bewust van de keuzes die ze hierbij maken.

• FitGaaf! (GO)

Deze interventie is een aanpak waarbij op school en thuis vier weken lang aandacht is voor gezond eten, drinken en bewegen. Het begint en eindigt op school, en werkt door middel van een stickerkalender.

• KERNgezond Fris & Fruitig (GB)

Deze aanpak richt zich op kennismaking, bewustwording en motivatie bij kinderen en hun ouders of opvoeders op het gebied van gezonde voeding, bewegen en gedrag. Gedurende het schooljaar worden zes tot acht activiteiten georganiseerd. Er wordt samengewerkt met gemeenten, lokale ondernemers, sportverenigingen en topsporters.

• WoWijs (GO)

WoWijs is een naschools multidisciplinair programma voor kinderen met overgewicht. Gedurende één schooljaar volgen deelnemers voedings- en bewegingslessen en worden ze gecoacht naar een gezondere leefstijl.

Sport en sociale competenties

Sport- en beweegaanpakken kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van sociale competenties van leerlingen. Denk aan samenwerking binnen een team, actieve jeugdparticipatie, zelfregulatie, sportief gedrag, omgaan met verantwoordelijkheid, sportiviteit en respect. De volgende interventies richten zich met name op het bevorderen van deze sociale competenties.

• Respons (GB)
  De methode Respons is ontwikkeld om problemen als pesten, agressief gedrag en onveiligheid op school aan te pakken. De basis van Respons wordt gevormd door een op vechtsport gebaseerde pedagogische methode.
• Futsal Chabbab (GO)
  Met spel (zaalvoetbal) en coaching worden jongeren (8 tot 18 jaar) bereikt die vaak op straat te vinden zijn. De trainer of coach bouwt een vertrouwensrelatie op met de jongeren om hen vervolgens op hun gedrag te kunnen coachen.
• Move a-Head 1+1=3 (GO)
  Move a-Head 1+1=3 is een schoolbrede methode die wordt ingezet om sociaal-emotioneel competent gedrag te bevorderen. Gedurende het schooljaar is er in verschillende klas-, judo- en gymlessen aandacht voor: hoe stel ik mijzelf op ten opzichte van een ander, conflicthantering, samenwerken en zelfbeeld.

Overige sport- en beweeginterventies

De overige sport- en beweeginterventies voor de basisschool hebben vaak een specifiek doel zoals het terugdringen van motorische achterstanden, het verbeteren van uithoudingsvermogen, of het verminderen van letsel als gevolg van een val.

• Het Bewegend Kind (GB)

Het Bewegend Kind is een aanpak die streeft naar ten minste vier dagen in de week 20 tot 30 minuten beweging voor kinderen. De lessen zijn zowel inzetbaar in de gymzaal als buiten.

• Sportbouwer (EFF)

Sportbouwer richt zich op kinderen met een motorische ontwikkelingsachterstand. De aanpak is bedoeld om sportvaardigheden te bevorderen en bestaat onder meer uit een website met instructievideo’s, sportkaarten met aanwijzingen en een coach-handleiding.

• The Daily Mile (EFF)

Een schoolklas gaat minimaal drie schooldagen per week naar buiten en voert The Daily Mile wandelend, joggend of rennend uit. De uitvoering van The Daily Mile kost 15 minuten per keer. Het doel is een beter uithoudingsvermogen bij kinderen.

• Nijntje Beweegdiploma (EFF)

Jonge kinderen (4 en 5 jaar) werken met extra (gym)lessen aan het behalen van een Beweegdiploma. Doel van de aanpak is kinderen een goede motorische basis geven voor plezier in bewegen en sporten.

• Zit met Pit! (GB)

De interventie is ontwikkeld door oefentherapeuten Cesar/Mensendieck. Deze leert kinderen in groep 5 en 6 een goede houding en gezond gedrag rondom zitten, bewegen en computergebruik. Het bestaat uit zes uitgewerkte klassikale lessen met actieve werkvormen en thuisopdrachten.

• Fit en Vaardig op school (EFF)

Fit en Vaardig is een lesprogramma dat fysieke activiteit in reken- en spellinglessen integreert (bewegend leren). Het doel is om reken- en spellingvaardigheden van leerlingen in het basisonderwijs te verbeteren door middel van bewegen. De lessen worden drie keer per week gegeven in het klaslokaal. De nadruk ligt op het klassikaal automatiseren en herhalen van al bekende lesstof.

• Schooljudo.nl (GO)

Het doel is door middel van judo een bijdrage te leveren aan de fysieke en sociaal-emotionele ontwikkeling van een kind. Dit doet deze aanpak door judo-, stoei- en spelvormen in te zetten in het onderwijs.

Gezonde School

Gezonde leerlingen presteren beter. Vind je gezondheid ook belangrijk? Het inzetten van een erkende sport- en beweeginterventie past goed bij de brede aanpak van de Gezonde School. Een gezonde school is een school die structureel aandacht besteedt aan gezondheid.