Effecten van bewegen voor ouderen

Bewegen is goed voor je! We kennen en omarmen de uitspraak allemaal. Er is en wordt veel onderzoek gedaan naar de effecten van bewegen. Maar wat zijn nou precies die effecten? En in hoeverre zijn de effecten van bewegen voor volwassenen ook van toepassing op ouderen?

Extra effecten van bewegen voor ouderen

De Gezondheidsraad heeft veel onderzoek samengevat voor de onderbouwing van de beweegrichtlijnen. Hierbij hebben zij onderscheid gemaakt tussen onderzoek naar kinderen, volwassenen en ouderen. De effecten van bewegen bij volwassenen gelden ook voor ouderen, maar bij ouderen worden extra effecten gezien. De effecten zijn onderzocht voor bewegen alleen. Er zijn veel soorten aandoeningen waarbij de combinatie met gezonde voeding voor een (nog) groter effect zorgt. Wij vatten hier de belangrijkste effecten samen vanuit de onderzoeken van de Gezondheidsraad. Wil je dieper in de materie duiken? Op deze webpagina vind je alle publicaties van de Gezondheidsraad over de effecten van bewegen, die de basis vormen voor de beweegrichtlijnen.

Conclusie Gezondheidsraad en de effecten van voldoende bewegen

Voldoende bewegen verkleint het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en depressieve symptomen. Ook zijn er sterke aanwijzingen dat het de kans op borst- en darmkanker zou kunnen verkleinen. Bij ouderen verlaagt bewegen bovendien het risico op botbreuken en verbetert het de loopsnelheid en spierkracht. Uit onderzoek blijkt dat de gunstige effecten toenemen met de hoeveelheid bewegen: meer bewegen is beter. (Bron: Gezondheidsraad, persbericht ‘Veel gezondheidswinst te behalen door meer te bewegen’)

Samengevat: van voorkomen van symptomen tot beperken ziektelast

Er is overtuigend bewijs dat de volgende aandoeningen en symptomen (deels) voorkomen kunnen worden door voldoende bewegen:

• depressieve symptomen
• hart- en vaatziekten
• diabetes type 2
• hoge bloeddruk, als risicofactor voor aandoeningen aan hart en vaten, inclusief beroerte
• bij ouderen: fracturen, specifiek heupfracturen

Verder is er veel onderzoek dat er op duidt dat het aannemelijk is dat voldoende bewegen ook de volgende situaties helpt voorkomen:

• borstkanker
• darmkanker
• vroegtijdig overlijden
• cognitieve achteruitgang, dementie en de ziekte van Alzheimer

Bovengenoemde effecten gaan over het voorkomen van symptomen. Hebben mensen eenmaal chronische aandoeningen, dan heeft bewegen ook effect: het beperkt de ziektelast. Dit geldt voor de meeste van de bovenstaande aandoeningen, en verder bijvoorbeeld ook bij astma en COPD, en gewrichtsaandoeningen en -klachten.

Functioneel bewegen en vallen

Naast bovengenoemde effecten op het gebied van diverse symptomen en ziektes, heeft bewegen ook invloed op het uitvoeren van algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL), zeker bij ouderen. Het huishouden doen, je aankleden, traplopen, boodschappen halen: voor veel mensen worden deze alledaagse taken lastiger bij het ouder worden. Door te bewegen wordt het risico op lichamelijke beperkingen kleiner, juist ook díe beperkingen die de dagelijkse activiteiten beïnvloeden. Ook vond de Gezondheidsraad voldoende bewijs dat bewegen bijdraagt aan een minder snelle afbraak van spierkracht en behoud van loopsnelheid. Beide zijn in meer of mindere mate belangrijk bij dagelijkse bezigheden. Voldoende spierkracht zorgt bovendien voor een lager valrisico, en daarmee ook een kleinere kans op botbreuken.

Andere effecten – kwaliteit van leven

Voor veel meer effecten is er wat minder sterk bewijs of zijn er aanwijzingen dat bewegen positief werkt en bijdraagt aan de kwaliteit van leven. Naast gezondheid (fysieke waarde) gaat het dan om:

• Emotionele waarde (bijvoorbeeld plezier en zelfvertrouwen)
• Sociale waarde (netwerken en relaties)
• Persoonlijke waarde (motivatie, doorzettingsvermogen)
• Intellectuele waarde (mentale flexibiliteit)
• Financiële waarde (bijvoorbeeld door gezondheidsproblemen of arbeidsongeschiktheid)

Deze zes kernwaarden komen uit het Human Capital Model van onderzoeker Richard Bailey. Dat model benoemt meer dan 80 effecten van sporten en bewegen. Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft een interactief Human Capital Model ontwikkeld. Daarin vind je per effect een omschrijving, relevante artikelen van Allesoversport.nl, erkende interventies en producten en contactgegevens van specialisten van Kenniscentrum Sport & Bewegen.

Effecten van bewegen op kwetsbaarheid

Verder stelt het RIVM dat bewegen voordelen heeft op alle vier onderscheiden gebieden van kwetsbaarheid: fysieke, sociale, psychische en cognitieve kwetsbaarheid. Andere leefstijlfactoren, zoals voeding en roken, hebben betrekking op maximaal drie van de vier vormen van kwetsbaarheid.