Futsal Chabbab verbindt en motiveert jongeren via zaalvoetbal

Futsal Chabbab is een pedagogisch welzijnsprogramma voor jongeren dat sport, onderwijs, veiligheid en leefbaarheid met elkaar verbindt. De initiatiefnemers en trainers zetten zaalvoetbal in om jongens en meiden te bereiken die vaak op straat te vinden zijn. Het doel is om schooluitval en overlast te verminderen.

Futsal Chabbab – in 2001 in Nijmegen begonnen – coacht jongeren in en buiten de sportzaal op hun gedrag. Ook volgen ze verplicht huiswerkbegeleiding als schoolprestaties achterblijven. De drijvende krachten achter de aanpak werken nauw samen met onder meer de gemeente, scholen, politie, straatcoaches en jongerenwerk. Deelnemende jongeren ervaren positieve effecten op meerdere vlakken. Zo leren ze omgaan met emoties en verantwoordelijkheden, ontwikkelen ze sociale vaardigheden en leren ze hun wijken beter kennen (en andersom).

Futsal Battle

Futsal Chabbab bestaat uit zaalvoetbaltraining, huiswerkbegeleiding, persoonlijke begeleiding en de Futsal Battle. Deze battle vindt elk seizoen plaats, van september tot en met juni. De Futsal Battle is een wijkcompetitie met drie verschillende leeftijdscategorieën (8-11 jaar, 12-15 jaar en 16+, jongens en meiden apart). Tijdens het seizoen zijn alle teams verplicht om vier buurtbijdragen te doen waarmee ze extra punten verdienen. Hierdoor zijn teams zich bewust van hun eigen wijk, de mensen die daar wonen en de maatschappelijke vragen die er spelen.

Ook voor fair play (eerlijk spelen) of het gebrek hieraan krijgen de teams extra (min)punten. Hierdoor wordt sportief gedrag een team-aangelegenheid en proberen jongeren elkaar te motiveren en te corrigeren. Zo letten de trainers bijvoorbeeld op handen geven na de wedstrijd, elkaar niet uitschelden en kleding. Als een speler een gele kaart krijgt en twee minuten uit het veld moet, dan krijgt het hele team minpunten. Dus als één speler iets fout doet, dan is het hele team de dupe, wat inhoudt dat de jongeren elkaar moeten coachen. De Futsal Battle is volgens trainers en projectleiders van Futsal Chabbab de grootste bron van intrinsieke motivatie van jongeren. Daar willen de jongeren echt bij zijn.

Regels

Futsal Chabbab is meer dan zomaar een balletje trappen. Jongeren die mee willen doen hebben zich aan enkele regels te houden, voorwaarden om mee te mogen doen.

Een nieuwe deelnemer moet eerst drie keer deelnemen aan de training, voordat hij of zij mag deelnemen aan de Battle.
Een deelnemer komt naar de training, tenzij afgemeld met een geldige reden. Afwezig zonder reden betekent geen deelname aan de Battle.
Iemand mag alleen deelnemen aan de Battle als hij of zij ook deelneemt aan huiswerkbegeleiding of persoonlijke begeleiding (als schoolresultaten of persoonlijke situatie daartoe aanleiding geven).
Bij deelname hoort een tenue (anders kost het fair-playpunten). Bij het ophalen van het tenue dient een ouder, familielid of kennis (18+) aanwezig te zijn. Zo is er direct een contactmoment met ouders of familie.
Als er wangedrag ter ore komt van de trainer – binnen de integrale samenwerking met netwerkpartners – kan het zijn dat een jongere (tijdelijk) niet deel mag nemen aan de Battle.

Houdt iemand zich niet aan één van deze regels, dan is hij of zij niet welkom op de training of Battle. Omdat de jongeren er graag bij willen horen en weten dat ze bij Futsal Chabbab trainingen van hoge kwaliteit krijgen, nemen ze de minder leuke dingen op de koop toe. Saïd Achouitar, oprichter van Futsal Chabbab: “Eigenlijk vragen we veel meer van ze dan een reguliere professional, maar wij zijn zoals zij en daarom accepteren ze het van ons.”

Of zoals een trainer van Futsal Chabbab het verwoordt: “Eerst is het gewoon: ‘Ik doe het voor het voetballen’. Maar ik heb ook jongens gehad die dan opeens switchen van acht onvoldoendes naar nog maar één onvoldoende en overgaan op allemaal zevens. En dat ze dat dan gaan inzien.”

Saïd Achouitar, oprichter van Futsal Chabbab

Waarom het werkt

In de afgelopen jaren heeft Saïd honderden, misschien wel duizenden jongeren zien langskomen. En hij blijft ze ook later tegenkomen in de stad, dat geeft hem energie. De jongeren hebben een ontwikkeling doorgemaakt. Dat geeft voor hem aan dat het werkt. Factoren die hieraan bijdragen zijn:

Werken met rolmodellen en streetwise professionals: zij weten jongeren goed te bereiken.
De rol van de organisatie: jongeren krijgen doorgroeimogelijkheden. Van deelnemer naar stagiair tot trainer bij Futsal Chabbab.
Rekening houden met de culturele achtergrond van deelnemers (cultuursensitief). Veel jongeren en trainers zijn moslim. Het geloof biedt de mogelijkheid om met jongeren in gesprek te gaan over normen en waarden. Mede hierdoor blijft Futsal aantrekkelijk voor jongeren met een moslimachtergrond.
Professionals van Futsal Chabbab werken aan het opbouwen van een goede band met jongeren; vanuit hun ambulante rol of hun rol als trainer of coach.

Erkende interventie

Futsal Chabbab is in de loop van de jaren een gestructureerde, succesvolle werkwijze geworden. Intussen is Futsal Chabbab een erkende interventie op het niveau Goed Onderbouwd, die door bewezen succes in de landelijke database staat.

Ervaren effecten op jongeren

De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft onderzoek gedaan naar de ervaren effecten van de Futsal Battle op de deelnemers. Hierbij is vooral gekeken naar de sociale en persoonlijke waarde van de interventie. Daaruit blijken de volgende effecten:

Jongeren ontwikkelen sociale vaardigheden. Hieraan werken ze op verschillende manieren, nadrukkelijk in teamverband.
- Jongeren leren zich in te zetten voor een team en als team samenwerken. Alleen als team kun je de Futsal Battle winnen. Daarbij leren ze elkaar te motiveren, te presteren en zich aan de regels te houden in teamverband. Een jongere: “Als ik hem teleurgesteld zie? Dan ga ik hem wel gewoon kalmeren. Of troosten ofzo. Dan zeg ik: ‘Maakt niet uit, volgende keer beter’.”
- Jongeren leren als team omgaan met successen en teleurstellingen.
- Jongeren spreken elkaar aan op elkaars gedrag.
Deelnemende jongeren leren omgaan met emoties die bovenkomen bij verlies of slechte prestaties in de Futsal Battle. Een jongere geeft aan: “Ja, ze leren mij hoe ik minder boos kan zijn. Bijvoorbeeld van het is goed, het is oke en je hoeft je niet druk te maken.”
Jongeren geven aan dat ze nieuwe vrienden maken, vrienden meenemen en jongeren uit andere wijken leren kennen. Hun sociale netwerk wordt groter. Een trainer zegt: “Ik zie zelfs dat er vriendschappen uit komen. Jongeren kunnen elkaars culturele achtergronden benoemen en tolereren deze van elkaar; echter elkaars voetbalkwaliteiten zijn belangrijker. De Futsal Battle draagt bij aan verbinding en verbroedering door het overbruggen van verschillen.”

Jongeren leren ‘fair play’, ofwel een eerlijke en respectvolle omgang met elkaar en met volwassenen. Ze nemen dat ook mee buiten de voetbalcontext.
Jongeren leren om te gaan met verantwoordelijkheid.
Op korte termijn levert het plezier op en daardoor motivatie om harder te trainen en te werken aan schoolprestaties. Op langere termijn realisering bij de jongeren: ‘Als ik me ergens voor inzet, kan ik iets bereiken’. Dit leidt volgens betrokkenen tot meer discipline.

Effecten in de wijk

Door de buurtbijdrage is er meer contact tussen spelers en wijkbewoners. Jongeren leren hun wijk beter kennen én de wijkbewoners leren de jongeren beter kennen. Hierdoor is in een aantal gevallen minder angst, onverschilligheid en onbegrip naar jongeren toe in de wijk. Ook is er minder overlast op straat tijdens battle en trainingen.
De Buurtbijdrage leidt volgens Futsal Chabbab tot positieve beeldvorming van jeugd in de wijk in plaats van negatieve beeldvorming door hanggedrag. Ook draagt het bij aan bewustwording van jongeren. Ze gaan iets ‘goeds’ doen voor hun wijk.

Human Capital Model

De effecten van sport en bewegen zijn op allerlei vlakken zichtbaar. Het Human Capital Model benoemt 79 effecten van sport en bewegen, ingedeeld op basis van zes kernwaarden: fysiek, emotioneel, sociaal, persoonlijk, intellectueel en financieel. Bekijk het Human Capital Model.

‘Leefwereld van jongeren snappen’

Jongerenwerk hoeft dan ook niet moeilijk te zijn, stelt Saïd. “Je moet de leefwereld van de jongeren snappen en kunnen schakelen op het juiste moment. Je moet soms een klootzak kunnen zijn en dan uit kunnen leggen waarom je dat dan bent. Dan zullen ze je uiteindelijk begrijpen en dan kan het leven met elkaar zo mooi zijn.”

Richard Sleegers (HAN) heeft Futsal Chabbab meerdere malen onderzocht. “Het werkt goed, omdat het pedagogisch klopt. Daar stond ik in het begin ook echt van te kijken. De trainers zijn afkomstig uit de groep rolmodellen, die in hun weg naar volwassenheid de juiste keuzes hebben gemaakt en die veel respect genieten van de jongens. Uit onderzoeken van studenten blijkt dat de trainingen van een hoog niveau zijn en de motivatie om een betere voetballer te worden is zó groot dat ze bereid zijn om zich goed te gedragen en op school goed te presteren.”