Gemeente Leiden combineert Sport en Gezondheid in één gezamenlijk beleidskader

De gemeente Leiden heeft vanaf nu de aparte beleidskaders Sport en Gezondheid gebundeld in een nieuw beleidskader. Beide thema’s versterken elkaar nu in ‘Samen maken we de stad gezond en actief’. Volgens Leiden liggen sporten, bewegen, spelen en gezondheid in elkaars verlengde en beïnvloeden ze elkaar. Willemijn Pas, beleidsmedewerker Sport bij de gemeente Leiden, vertelt hoe deze synergie heeft geleid tot een integraal sport- en gezondheidskader.

‘Leiden kiest voor een integraal beleidskader omdat gezondheid, sporten, bewegen en spelen elkaar duidelijk beïnvloeden. In de vier perspectieven voor de sporttoekomst van Nederland is de overlap tussen sporten en bewegen enerzijds en het verminderen van gezondheidsproblemen en het behalen van maatschappelijke doelen anderzijds goed te zien. In Leiden bestond al een expertteam sport & gezondheid, waarin beleidsmedewerkers en uitvoerenden samenwerkten. Marleen Damen, wethouder met gezondheid in haar portefeuille en haar collega Paul Dirkse, verantwoordelijk voor sport, hebben de synergie aangegrepen toen de oude aparte beleidskaders voor gezondheid en sport afliepen.’

Integrale samenwerking

Willemijn Pas is onder andere in de rol van projectleider met de nota aan de slag gegaan. ‘Eerst hebben we met de wethouders gekeken naar de onderwerpen en ambities. Naast het stuk waar sport en gezondheid elkaar versterken, blijven er ook onderwerpen bestaan die specifiek gezondheid of sport zijn. We hebben vervolgens een kernteam samengesteld om te schrijven en hebben daar ook collega’s van onder meer sociaal domein en beheer bij betrokken. Voor het opstellen van het kader en de uitvoeringsplannen hebben we via diverse vormen van participatie kennis, ideeën en wensen van partijen in kaart gebracht.’

“Onze ambitie is een sociaal en vitaal Leiden. Een stad waar kinderen gezond kunnen opgroeien, jongeren gezond kunnen leven en ouderen lang vitaal kunnen blijven.”

‘Zo organiseerden we bijeenkomsten met sportverenigingen, sportaanbieders en zorg- en welzijnsorganisaties in de stad. Daarnaast hebben we, naast de sport- en welzijnssector, talloze Leidenaars gesproken en bevraagd via straatinterviews en enquêtes. Tijdens de bijeenkomsten zagen de zorg- en sportprofessionals niet altijd direct de winst van samenwerking. Het was mooi om te zien dat in gesprek met elkaar zij het gezamenlijke doel ontdekten en enthousiast werden. Niet alleen over de wijze waarop zij daaraan konden bijdragen maar ook omdat zij beter zicht kregen op wat de ander al doet.’

Zoek elkaar op

‘Ik heb gemerkt dat er in eerste instantie ook weerstand was bij sportverenigingen’, vertelt Willemijn. ‘Het was voor hen niet meteen duidelijk wat we van hen verwachtten. Toen in gesprek duidelijker werd dat sport nu al vaak als middel wordt ingezet om bij te dragen aan gezondheid en ook bijdraagt aan sociale en maatschappelijke doelen, ontstond ruimte en enthousiasme voor verbinding. Alleen al door vanuit de gezondheidssector hierop aan te haken ontstonden gezamenlijke doelen en ambities.’

We hebben ze aangemoedigd. Zoek elkaar op in de uitvoering en leg verbanden. Vanuit de gemeente faciliteren we het realiseren van de ambities, bijvoorbeeld via onze subsidieverstrekking. We zorgen ook dat lokale partijen toegang hebben tot kennis over de gezondheidssituatie in een wijk, zodat zij hun aanbod daarop kunnen afstemmen.’

Volgens Pas kost het tijd om in de uitvoering nog meer samen te werken. ‘Kijk goed wat mogelijk is en verlies niet uit het oog dat er veel goeds gebeurt. De wethouders in Leiden stonden open voor de verandering. Ook zij keken naar: “wat gaat goed en wat kan beter”. Werken vanuit een gezamenlijke kadernota gezondheid en sport maakt het mogelijk om budgetten te combineren om gezamenlijke doelen te realiseren. Dat is kansrijker en levert uiteindelijk besparingen op.’

Van twee naar een beleidskader in stappen:

• Oktober/november 2018 – Project- en schrijf-team samengesteld. Samen met de wethouders de onderwerpen en ambities vastgesteld.
• November 2018 – februari 2019 – Schrijven en verzamelen input via participatie. Opleveren eerste versie Beleidskader.
• Maart – mei 2019 – Inspraakperiode
• Na de zomer van 2019 zijn aanpassingen doorgevoerd in het concept beleidskader
• Vervolgens is het kader besproken door het college, waarna het half oktober 2019 is vastgesteld door de raad.

Inspiratie voor andere gemeenten

‘Leiden wil alle kennis over dit proces en de uitkomsten graag delen met anderen en zet de deur open voor vragen,’ vertelt Willemijn Pas. ‘Het Beleidskader Sport en Gezondheid 2019-2023. ‘Samen maken we de stad gezond en actief’ is ook te downloaden in de kennisbank van het Kenniscentrum Sport. Een document dat andere gemeente kan inspireren.’

Het Beleidskader kent verschillende ambities:

• Een gezonde en actieve leefstijl gaat onder andere over voldoende sporten en bewegen, eten van voldoende groente en fruit, niet roken, voldoende slapen en ontspanning. Er zijn vele factoren van invloed op het hebben van een gezonde en actieve leefstijl, zoals kennis, attitude, intentie, sociale invloed, geloof in eigen kunnen. Ook onderwerpen als genotmiddelen, de beweegrichtlijn, sportstimulering, sportverenigingen, gezond gewicht komen in hoofdstuk 2 aan bod.
• We vinden het belangrijk dat de fysieke leefomgeving uitnodigt tot sporten, bewegen en spelen. Om te kunnen sporten is ook een aantrekkelijk aanbod aan sportvoorzieningen nodig. Zowel de fysieke omgeving als de sportvoorzieningen
• Er is ook een duidelijk financieel kader in opgenomen.

Wellicht ook interessant:

• In de Kennisbank Sport en Bewegen staan veel meer sportnota’s van gemeenten. Ze kunnen dienen als inspiratiebron en voorbeeld.
• Beleidswijzer Sport en Bewegen: een handig hulpmiddel voor gemeenten om nieuw sport- en beweegbeleid te formuleren of het huidige beleid te vernieuwen. Dat kan een zelfstandige nota zijn, maar ook een onderdeel van het gezondheidsbeleid of een Wmo-beleidsnota.