Spring naar content

Gezonde Kinderopvang: kansen voor bewegen bij gezond opgroeien

Jonge kinderen brengen vaak veel tijd door op de kinderopvang. Ook op deze plek is een gezonde start natuurlijk van het grootste belang, want in hun (jongste) jeugd wordt de basis gelegd voor de rest van hun leven. Met ‘Gezonde Kinderopvang’ werken kinderopvangorganisaties structureel aan een gezonde leefstijl van kinderen en deskundigheid van medewerkers. Ze worden ondersteund met een scholing en een praktische aanpak. Binnen deze aanpak is bewegen één van de belangrijke gezondheidsthema’s.

Waarom Gezonde Kinderopvang?

Kinderen leggen in hun jeugd een belangrijke basis voor hun toekomstige (on)gezondheid en gedrag. Door gezond gedrag te stimuleren is een deel van gezondheidsproblemen op volwassen leeftijd, al in de jeugd te voorkomen, of uit te stellen. Dat het nodig is om al op jonge leeftijd aandacht voor gezondheid blijkt uit bijvoorbeeld dat:

  • het percentage 4- tot 12-jarigen dat voldoet aan de beweegrichtlijn in 2017 slechts 55,5% was;
  • kinderen van 2 jaar zijn gemiddeld slechts 14% van de dag lichamelijk actief zijn;
  • de helft van de kinderen van 1 tot 4 jaar eet onvoldoende fruit eet. 41% van deze kinderen eet ook onvoldoende groente en 44% eet ook onvoldoende vis;
  • kinderen te veel snoep, koek, snacks en suikerhoudende dranken binnen krijgen;
  • kinderen tegenwoordig minder slapen;
  • 8% van de 2-jarigen overgewicht heeft;
  • de motorische ontwikkeling van kinderen al decennia lang achteruit holt: om goed te leren bewegen, moet je bewegen.

Behalve de voordelen voor kinderen, levert aandacht voor gezondheid ook voordelen op voor ouders, medewerkers, kinderopvangorganisatie en de maatschappij.

De kinderopvang* is een goede plek om structureel te werken aan gezonde leefstijl van jonge kinderen omdat circa tweederde van de kinderen gebruik maakt van de opvang. Bovendien is het een omgeving waar je zowel fysiek als sociaal een veilige en gezonde omgeving kan creëren en gebruik kunt maken van de invloed die kinderen op elkaar hebben. Pedagogisch medewerkers kunnen hun pedagogische vaardigheden ook goed inzetten voor gezonde leefstijl.

* Gezonde Kinderopvang richt zich met de aanpak en scholing zowel op peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en gastouders als op buitenschoolse opvang (BSO) voor 4- 12.

Aanpak Gezonde Kinderopvang

Welke concrete stappen zijn nodig om gezonde leefstijl écht onderdeel te maken van de dagelijkse praktijk in de kinderopvang? Met de aanpak Gezonde Kinderopvang krijgen pedagogisch medewerkers en managers inzicht in de pijlers waarop ze hun activiteiten idealiter baseren.

De vier pijlers van de Gezonde Kinderopvang: het maken en actualiseren van beleid, het ontwikkelen van kennis en vaardigheden van kinderen en medewerkers, het inrichten van de fysieke en sociale omgeving en het vroegtijdig signaleren van risico’s voor een gezonde leefstijl.

Binnen Gezonde Kinderopvang kunnen organisaties kiezen uit verschillende thema’s waar ze aan willen werken. Een overzicht zie je op www.gezondekinderopvang.nl. Met deze thema’s kunnen de organisaties aan de hand van concrete activiteiten, voorbeelden en praktische documenten direct aan de slag! Een van de thema’s waar met de Gezonde Kinderopvang op ingezet kan worden is het thema bewegen.

Scholing Een Gezonde Start

Onderdeel van de aanpak Gezonde Kinderopvang is de scholing Een Gezonde Start. Deze richt zich op deskundigheidsbevordering van pedagogisch medewerkers en gastouders op het gebied van gezonde leefstijl. Thema’s als het gesprek aangaan met ouders en zelf het goede voorbeeld geven worden behandeld. De scholing Een Gezonde Start bestaat uit een basismodule en verschillende themamodules: voeding, beweging, gezond en veilig gedrag & veilige omgeving. Een digitale leeromgeving ondersteunt de deelnemers.

Een Gezonde Start is een onderdeel van Gezonde Kinderopvang.

Bij de scholing hoort een train-de-trainer Een Gezonde Start (EGS). Deze leidt medewerkers op tot ‘coach’ Gezonde Kinderopvang. Deze coach wordt hét aanspreekpunt voor gezonde leefstijl binnen de organisatie en schoolt de eigen collega’s structureel. In de train-de-trainer EGS leren de coaches werken volgens de aanpak van Gezonde Kinderopvang, oefenen zij trainings- en communicatievaardigheden en doen ze actief kennis op over leefstijl.

Sport en bewegen binnen de aanpak

Bewegen is in de aanpak Gezonde Kinderopvang een specifiek thema. De training EGS wordt altijd met actieve en bewegende werkvormen verzorgd. Daarnaast is bewegen een verdiepende themamodule. Wil een opvangorganisatie of coach Gezonde Kinderopvang aan de slag met bewegen, dan lees je in dit artikel waarom het belangrijk is dat kinderen vanaf de geboorte starten met spelenderwijs bewegen en hoe je dit kunt stimuleren. Wil je als opvangorganisatie een intensievere aanpak op bewegen inzetten, dan vind je hier inspiratie met erkende beweegaanpakken voor de opvang.

Lees meer over bewegen in de opvang:

Spelenderwijs bewegen met de allerkleinsten. In dit artikel staan de belangrijkste wetenschappelijke inzichten en een aantal tips rond spelenderwijs bewegen.

Meer weten over Gezonde Kinderopvang?

  • Gezonde Kinderopvang is een initiatief van de ministeries van VWS en SZW. De scholing en aanpak is ontwikkeld en wordt onderhouden door Voedingscentrum, het RIVM, Huis voor Beweging, Kenniscentrum Sport, Nederlands Jeugdinstituut, Pharos, TNO en VeiligheidNL. Daarnaast verzorgen zij de train-de-trainer, de bijbehorende intervisiedagen en communicatie. Dat doen zij met ondersteuning van branche- en koepelorganisaties. De scholing is ook beschikbaar voor ROC-opleidingen Pedagogisch werk en Sport en Bewegen.
  • Op Gezondekinderopvang.nl vinden kinderopvangorganisaties alles over de aanpak en scholing. Ook informatie over aanmelden voor de gratis train-de trainer vind je hier.
  • Binnen het thema sport, bewegen en spelen bij de jeugd verschijnen regelmatig nieuwe artikelen met praktische tips. Wil je op de hoogte blijven? Meld je aan voor de kennisupdate Sport, Bewegen en Jeugd van Kenniscentrum Sport & Bewegen.
  • Wil je meer weten over de brede aanpak Gezonde Kinderopvang, lees dan het artikel ‘Spelenderwijs bewegen met de allerkleinsten’.
  • Lees het artikel Kinderopvang en bewegen: benut je kans!.