Hoe benut je lokale sport-, beweeg- en gezondheidsdata?

Sport en bewegen hebben waarde op persoonlijk, sociaal, fysiek, financieel, intellectueel of emotioneel vlak. De Social Return On Investment (SROI) laat zien of investeringen in sport en bewegen maatschappelijk gezien meerwaarde opleveren. Om maatschappelijke doelen te behalen via sport en bewegen is het belangrijk om inzicht te hebben in de huidige sport- en beweegdeelname, gezondheidsverschillen of andere data in de regio of gemeente. Om gemeenten te ondersteunen, ontwikkelde Kenniscentrum Sport & Bewegen een infographic met lokale data en deze SROI. Hoe benut je lokale data als beleidsadviseur, teamleider, buurtsportcoach of sportaanbieder?

Gebruik data voor lokaal Sportakkoord II en Brede SPUK

De nieuwe financiële regeling, de Brede SPUK, heeft als gezamenlijke ambitie een gezonde generatie in 2040. Het is belangrijk om te bepalen hoe een gemeente ervoor staat wat betreft thema’s van de Brede SPUK. Wat gaat er goed en wat kan beter? Data helpen inzicht te krijgen in de stand van zaken. 

Er zijn infographics met de SROI en sport-, beweeg- en gezondheidsdata per gemeente beschikbaar. Deze kunnen gebruikt worden als startfoto voor het schrijven van een integraal plan van aanpak voor de Brede SPUK of een hernieuwd Sportakkoord. Hiervoor kan ook data benut worden via onder andere Regiobeeld.nl, waarstaatjegemeente.nl en sportenbewegencijfers.nl.

Werken met lokale data

Een duidelijke focus helpt bij het zoeken naar data. Bekijk welke data nodig zijn om jouw vragen te beantwoorden en of het nodig is om zelf deze data te verzamelen. Naast bestaande cijfers, zijn vooral ervaringen en lokale data die verdieping geven waardevol. Wanneer je cijfers gebruikt stel dan de volgende vragen bij het duiden van de data:

• Wat zeggen de cijfers?
• Herkennen we ons in het beeld dat door de cijfers wordt geschetst?
• Kunnen we de uitkomsten (en eventuele verschillen) verklaren?
• Is dit beeld vanuit beleid te beïnvloeden?

Voor meer tips bekijk de handreiking ‘Werken met lokale data in de sport’. 

Data geeft richting aan beleid

Noël van Tilburg, programma-adviseur sport en vrijetijdsbesteding in gemeente Twenterand, presenteerde in februari een nieuwe sport- en beweegvisie/Sportakkoord II aan het college van burgemeester en wethouders. Voor de sport- en beweegvisie/Sportakkoord II gebruikten ze de data uit de infographic om te bepalen hoe de gemeente Twenterand ervoor staat ten opzichte van het landelijke gemiddelde.

Van Tilburg gebruikt de SROI van sport en bewegen en achterliggende onderzoeken om de maatschappelijke en economische waarde van sport en bewegen voor de inwoners van gemeente Twenterand te duiden. Hij adviseert gemeenten om data in te zetten als input voor het Sportakkoord II of sport- en beweegvisie: “Het is een mooie nulmeting om te laten zien hoe jouw gemeente ervoor staat. Hierop kun je doelstellingen formuleren en dat geeft een richting waar je met je beleid of akkoord naartoe wil gaan. Je bekijkt aan welke punten de gemeente moet werken en wat de positieve uitschieters zijn die je wilt behouden.” 

Input data voor startnotitie sportvisie 

Dennis de Wit, beleidsadviseur sport in gemeente Voorschoten, gebruikt opvallende lokale data als richting en onderbouwing van de startnotitie voor de nieuwe Sportvisie (zie afbeelding 2). Zo is Voorschoten een hechte gemeente met een rijk verenigingsleven, maar de uitgaven aan sport en bewegen per inwoner zijn bijna de helft lager dan gemiddeld in Nederland. “Wij willen sport en bewegen in onze gemeente op peil houden. De cijfers laten zien dat het zelfs moet. Daarom blijven we investeren in sport- en beweegstimulering met de middelen die we hebben”, aldus de Wit. Ook valt de hoge grijze druk op in de gemeente en wordt dit meegenomen in de probleemanalyse. Naast de Sportvisie kunnen de SROI en de cijfers over de beweegvriendelijke omgeving onderbouwing geven om als gemeente te investeren in sport- en speelruimte, geeft De Wit aan.

Data inzetten als gesprekstool 

Niet alleen voor beleidsadviseurs is inzicht in data belangrijk. Ook Sigrid Schweitzer, regiocoördinator Team Sportservice Noordkop, wil graag inzicht in hoe de gemeenten waar ze voor werkt ervoor staan wat betreft sport- en beweegdeelname, gezondheidscijfers en demografische samenstelling. De cijfers geven een beeld op welke groepen je moet inzetten en helpen ter bevestiging of je het goede doet. 

Zo zijn ze in de Noordkop begonnen met ‘wachtlijst in beweging’, waarbij jongeren die op een wachtlijst staan in de verslavingszorg of geestelijke gezondheidszorg (GGZ) in contact worden gebracht met de buurtsportcoach. De buurtsportcoach gaat dan met ze wandelen of betrekt ze bij een sportgroep. Uit cijfers blijkt dat er veel jongeren zijn met psychische klachten, dus het is belangrijk dat hier aandacht voor is. “Bij het vergelijken van cijfers van een gemeente met het landelijke gemiddelde is nuance nodig. Kleinere gemeenten zijn net weer wat anders dan het gemiddelde van Nederland. Voor meer duiding is vergelijking nodig met gemeenten die gelijkwaardig zijn qua bevolkingssamenstelling.” De data gebruikt ze ook als gesprekstool met collega’s of gemeenten. Uit data filtert Schweitzer aandachtspunten of krijgt ze juist de bevestiging dat het goed gaat. 

Belang van data voor sportaanbieders

Gillian Franje, van SLIM4FIT, helpt fitnesscentra om ze meer te betrekken bij ontwikkelingen rondom sport, vitaliteit en preventie. Hij gebruikt de lokale data in gesprek met gemeenten om te laten zien hoe die ervoor staan en welke rol fitness kan spelen in het vitaler en gezonder maken van inwoners. Andersom gebruikt Franje data om trends en ontwikkelingen binnen de gemeente onder de aandacht te brengen bij de lokale sportaanbieders. “Lokale data kunnen sportaanbieders een gevoel geven van wat er speelt in hun gemeente. Het brengt de kansen en mogelijkheden in beeld.” Het tonen van maatschappelijke meerwaarde van sport en bewegen helpt het belang van de sportaanbieders te onderbouwen. 

Aan de slag met data

De SROI en de verschillende sport-, beweeg- en gezondheidsdata kun je dus op verschillende manieren inzetten:

• Als startfoto voor een sport- en beweegvisie, Sportakkoord of integraal plan van aanpak Brede SPUK.
• Als onderbouwing voor het beleid/visie/Sportakkoord; op welke doelen gaan we focussen en welke doelstellingen hangen we hieraan?
• Als gesprekstool met verschillende domeinen om aandachtspunten en positieve punten vast te stellen.
• Als overtuigingsmiddel om sport- en beweegaanbieders meer te betrekken bij de ontwikkelingen rondom vitaliteit, preventie en gezondheid. 
• Voor het verantwoorden van de investeringen op basis van het beleid.
• Als nulmeting om doelen vast te stellen en hierop te sturen. 

Jouw lokale cijfers in één overzicht

Wil je weten wat de SROI en verschillende sport-, beweeg- en gezondheidsdata in jouw gemeente zijn? Vraag dan jouw infographic aan bij Kenniscentrum Sport & Bewegen. Deze ontvang je binnen vijf werkdagen in je inbox. Heb je vragen over de SROI of de infographic neem dan contact op met Femke van der Pal.

Meer lezen?

• Wat is de sociaaleconomische waarde van sporten en bewegen?
• Lees het SROI-onderzoek en bekijk de infographic voor de resultaten in één overzicht. 
• Werken met lokale data in de sport.
• De maatschappelijke waarde van sport en bewegen: België, Nederland en Engeland.
• Datagedreven sportbeleid in gemeente Venlo.