Hoe richt je een beweegvriendelijke omgeving in?
Een beweegvriendelijke omgeving (BVO) is een leefomgeving die mensen faciliteert, stimuleert en uitdaagt om te bewegen, spelen en te sporten. Denk bij bewegen onder andere aan verplaatsen, ontmoeten en recreëren. Hoe zorg je in jouw gemeente of wijk voor een prettige, beweegvriendelijke omgeving? Dat lees je in dit artikel met daarin een drietal instrumenten die je kunt inzetten.
Uitdagingen in de samenleving
Door de coronapandemie zijn veel meer mensen de openbare ruimte gaan gebruiken om te sporten en bewegen. Binnen de Omgevingswet, die op 1 juli 2023 in moet gaan, staat een gezonde en veilige leefomgeving voor iedereen centraal. Er ligt een grote, ruimtelijke opgave en de hoge inflatie en energiecrisis zet veel gezinnen financieel onder druk waardoor lidmaatschappen bij verenigingen niet meer vanzelfsprekend zijn. Tegelijkertijd ligt er een ambitie om in 2040 75% van de Nederlanders aan de beweegrichtlijn te laten voldoen, terwijl dat percentage op dit moment onder de 50% ligt.
Een goed sport- en beweegbeleid kan bijdragen aan al deze uitdagingen en tegelijkertijd aan een vitale en gezonde samenleving. Door daarbij ook goed beleid voor de beweegvriendelijke inrichting van de omgeving te maken, maak je het voor inwoners mogelijk om laagdrempelig en dicht bij huis te bewegen. Van lopen en fietsen naar school, werk of winkel, tot spelen en sporten in de openbare ruimte en bij de vereniging. In dit artikel vind je een drietal instrumenten die helpen een omgeving beweegvriendelijker te maken.
Macro-, meso- en microniveau
Je kunt op drie niveaus met een beweegvriendelijke omgeving aan de slag gaan. Het hoogste niveau is het macroniveau. Op dat niveau formuleer je de missie met betrekking tot een beweegvriendelijke omgeving. Leg deze vast in de omgevingsvisie of in een bredere visie zoals een Healthy Ageing Programma. Het niveau onder het macroniveau is het mesoniveau. Dit is het niveau van het beleidsplan. Dit bevat concrete thema’s als lopen, fietsen, bewegen, sporten en buitenspelen in de gemeente of regio. Het microniveau is het uitvoeringsniveau waar je concreet aan de slag gaat met het beweegvriendelijk inrichten van een plek of route. Zoals bijvoorbeeld een pumptrack, speelveld of park.
Macroniveau: bouwstenen van de beweegvriendelijke omgeving
Wil je binnen jouw gemeente aan de slag met het formuleren van een (omgevings)visie op een beweegvriendelijke omgeving? Dan is het E-book Bouwstenen van de beweegvriendelijke omgeving een goede plek om te starten. Het e-book helpt je met een vertaling van de werkzame mechanismen van de beweegvriendelijke omgeving naar de verschillende instrumenten uit de Omgevingswet, zoals de omgevingsvisie, het omgevingsplan en/of het (vrijwillig) programma. Als planoloog of stedenbouwkundige kun je helpen de 34 bouwstenen van sport en bewegen een centrale plek te geven binnen de plannen voor de (her)ontwikkeling van een gebied.
Mesoniveau: in negen stappen naar een beweegvriendelijke omgeving
Wanneer je een gebied, wijk of buurt beweegvriendelijk wilt inrichten, volstaat het niet om alleen een paar fitnesstoestellen neer te zetten of een voetbalveldje aan te leggen voor de jeugd. Een goede beweegvriendelijke omgeving is onderdeel van een groter geheel en bestaat uit een combinatie van hardware, orgware en software. Daarvoor is beleid nodig. Om gemeenten hierbij te helpen vernieuwde Kenniscentrum Sport & Bewegen de Reisgids Beweegvriendelijke Omgeving uit 2013. Het nieuwe Stappenplan Beweegvriendelijke Omgeving is beschikbaar in de vorm van een online e-learning, bestaande uit een combinatie van uitlegvideo’s, tips en actuele handreikingen.
We onderscheiden in het stappenplan de volgende stappen:
- Agenderen
- Visie vormen
- Analyseren
- Doelen stellen
- Organiseren
- Planvorming
- Uitvoeren
- Monitoren en evalueren
- Borgen en verankeren
Als je deze negen stappen doorloopt, dan komen alle aspecten van het vormen van beleid voor een beweegvriendelijke omgeving voorbij.
Microniveau: beweegvriendelijke Buurt
Ga je op microniveau aan de slag met een specifieke plek of route in jouw omgeving, dan is Beweegvriendelijke Buurt de plek om je verder te verdiepen. In deze online leeromgeving vind je kennis en instrumenten passend bij het werken in of aan een beweegvriendelijke omgeving. Er is een stappenplan beschikbaar voor het ontwikkelen van een beweegvriendelijke plek. Ook is er een uitgebreide wie is wie ten aanzien van bewegen in de openbare ruimte, informatie over sport en bewegen, inwonersparticipatie en samenwerken.
Aan de slag
De bovenstaande instrumenten helpen je op ieder niveau op weg met een beweegvriendelijke omgeving. Het is belangrijk te vermelden dat een beweegvriendelijke omgeving contextgebonden is en maatwerk vereist. Het proces is vaak vergelijkbaar, maar hoe de omgeving eruit ziet, verschilt per locatie of gemeente.
We hopen dat deze bovenstaande instrumenten je op weg helpen. Heb je nog vragen, lees dan meer over beweegvriendelijke omgeving of neem contact op met een van de specialisten.