Integraal (samen)werken in Amstelveen
Integraal werken, het sleutelwoord als het gaat om de verbinding en samenwerking tussen sport, bewegen, zorg, welzijn en cultuur. Maar hoe werkt dat in de beleidsvorming en de uitvoering? Met het netwerk in de wijk, binnen je eigen organisatie en op gemeentelijk vlak? Kenniscentrum Sport sprak in Amstelveen hierover met een aantal mensen vanuit gemeentelijk beleid en de sport-uitvoeringsorganisatie en deelt de belangrijkste inzichten.
Integrale aanpak sportnota
Als je integraal wilt (samen)werken ligt de basis in de beleidsvorming. Sportbedrijf Amstelveen is door de gemeente vanaf het begin betrokken bij de sportnota Amstelveen beweegt gezond! Doel van de gemeente Amstelveen is alle Amstelveners in beweging te krijgen. De gemeente beschrijft in de sportnota een viertal ambities met als trefwoorden: vitaal, meedoen, talentvol en de kaart Amstelveen. Zij ziet sport als middel voor het behalen van doelstellingen op andere beleidsterreinen. Dat klinkt als een ambitie om integraal te werken.
Sportbedrijf Amstelveen heeft hierin een belangrijke rol gespeeld. Jan Tonkes (projectleider Innovatie & Ontwikkeling) vertelt, “We hebben een cirkel getekend waarop we alle partijen in beeld hebben gebracht waar we mee samenwerken. Daarbij hebben we op papier gezet wat we willen doen en bereiken en waar we op langere termijn naartoe willen. Samen met de gemeente hebben we deze ambities uitgewerkt. De gemeente heeft hierbij de effectindicatoren vastgesteld.”
Gemeente en sportbedrijf trekken samen op
Ronald Berkvens (teamleider Samenleving in de afdeling Jeugd & Samenleving bij de gemeente): “Een afgevaardigde van de gemeentelijke directie en de directeur van het sportbedrijf zaten samen in de stuurgroep. Verder stemde de projectleider regelmatig af met betrokken raadsleden en werden de sportverenigingen geconsulteerd.”
Voor de gemeente had het volgens Berkvens meerwaarde om het sportbedrijf vanaf het begin te betrekken bij de totstandkoming van de sportnota. “Hierdoor waren én de inhoudelijke inbreng van het sportbedrijf over de sport in Amstelveen én het draagvlak bij de belangrijkste uitvoerder voor het beleid geborgd. We kopieerden deze samenwerkingsvorm tussen gemeente en sportbedrijf min of meer toen later – als uitvoering van een belangrijk speerpunt uit het beleid – beheertaken van de gemeente werden overgedragen aan het sportbedrijf. Het werkte goed om samen verantwoordelijkheid te dragen in zo’n ingewikkeld proces.”
Nieuwe focus
Waar in de vorige sportnota de focus lag op accommodatie- en sportstimuleringsbeleid, gaat de gemeente nu meer in op de verandering in de beoefening en beleving van sport, nieuwe behoeften en ambities van sportverenigingen en ontwikkelingen op andere beleidsterreinen. Sportbedrijf Amstelveen zet duidelijk in op een brede samenwerking waaronder welzijn, zorg en onderwijs. In het gesprek komen een aantal duidelijke ‘wat werkt’ aspecten naar voren. We geven in de volgende alinea’s een doorkijkje.
Samenwerken vanuit een zakelijke aanpak
Peter Verdaasdonk, interim directeur bij het sportbedrijf, vertelt: “De insteek van de gemeente was ons loslaten, maar wel met behoud van invloed op onze bedrijfsvoering. Aan onze kant was de insteek om zelfstandig te opereren, maar aan het eind van het jaar kwamen we nog wel eens geld te kort. Aan beide zijden was het toch gewenst om hier samen afspraken over te maken om meer en beter samen te werken. De eerste afspraak was: lever je plan in, en wanneer wij overtuigd zijn van dit plan, dan krijg je van ons een eenmalige financiering die nodig is om te zorgen dat het structureel goed neergezet wordt. Plus het feit dat we binnen de plannen een half miljoen moesten besparen. Ik dacht, vooruit met de geit, we zorgen dat het geregeld wordt.”
Structureel en periodiek overleg
Als basisafspraak heeft het sportbedrijf een structureel overleg met de beleidsambtenaren en een periodiek overleg met de wethouders. Joris van Soerland, manager sportstimulering bij het sportbedrijf: “We hebben regelmatig formeel en informeel contact met wethouders en beleidsambtenaren. Wethouders weten wat belangrijk is, maar hebben ons ook nodig om regelmatig gevoed te worden met wat er speelt in de wijken”. Mieke Regelink, buurtsportcoach, vult aan dat de beleidsambtenaren hen ook steeds vaker weten te vinden. Dat ook zij steeds meer zien dat sport en bewegen heel wat teweeg kan brengen. “Alleen wij als buurtsportcoaches, gaan misschien iets te snel voor ze, in al ons enthousiasme.”
Afspraken voor korte en lange termijn
Wethouders zien graag resultaten op korte termijn. “Dat klopt”, zegt Peter. “De meeste wethouders zitten er maar vier jaar en iedereen wil graag resultaten zien. Maar wanneer je in gesprek gaat, praat dan ook over deeldoelstellingen – korte termijn – en doelstellingen op lange termijn. Belangrijk is dan wel dat een gemeente een visie moet hebben op lange termijn. De gemeente Amstelveen is er in de afgelopen jaren wel van overtuigd geraakt dat lange termijn denken waardevol is. Het percentage inwoners dat aan de beweegnorm voldoet ligt hier iets hoger dan gemiddeld, maar er is nog genoeg te doen. We hebben met de gemeente afspraken gemaakt en werken nu goed samen. We zijn zelf leidend in de resultaten die we gaan halen. En krijgen daarnaast voldoende ruimte om lange-termijn te denken en te werken.”
Verdaasdonk: “Belangrijk is inhoudelijk een integrale benadering en een lange termijnvisie hebben. En die vervolgens vertalen in een lange termijn samenwerkingsovereenkomst met elkaar, in de zin van een exploitatieovereenkomst en het minimaliseren van de politieke waan de dag dag.”
Visie geeft focus
De gemeente onderkent het belang van een visie op de lange termijn vertelt Ronald Berkvens. “Een langetermijnperspectief vergemakkelijkt het omgaan met initiatieven en gebeurtenissen die op elk moment ontstaan. Doordat de gemeenteraad bijvoorbeeld instemde met het overdragen van verantwoordelijkheden aan instituties die zo dicht mogelijk bij de sport staan, kon Amstelveen in de afgelopen jaren diverse verenigingen die zelf verantwoordelijkheid over hun complex wilden dragen, tegemoetkomen en faciliteren. Het zou mooi zijn als ook lange termijndoelen t.a.v. gezondheid en welzijn nog meer invloed krijgen op ‘de sport’ en de uitvoering van het sportbeleid. Denk aan het streven naar een gezonde leefomgeving en het rookvrij maken van sportcomplexen.”
Beleid met ruimte voor nieuwe initiatieven
Het sportbedrijf voert niet alleen de sportnota uit. “Wij proberen steeds meer met nieuwe ideeën, richtingen te komen”, vertelt Verdaasdonk. “Niet alleen met innovaties binnen de sport maar ook initiatieven voor meer de ontschotting. De hoeksteen van ons beleid is het verder vormgeven van een integrale benadering. Dat doen wij al door middel van samenwerking met welzijn en zorg en ik wil dit ook met culturele instellingen gaan doen.”
Praktijkvoorbeeld
Een mooi initiatief vanuit de huisartsenpraktijk: de praktijkondersteuner (POH ’er) wilde graag met een aantal patiënten meedoen aan de Diabetes Challenge en een wandelgroep starten. Hij zocht samenwerking met buurtsportcoach Saskia van der Meer. Saskia: “Als buurtsportcoach werk ik daar graag aan mee. Mijn werk is aanjagen en ondersteunen. Daarnaast ook om te laten zien dat we deze initiatieven juist stimuleren. We laten hierdoor onze betrokkenheid zien naar de 1e lijns-zorg. Ik begeleid nu samen met de POH ’er in de opstart de wandelgroep. Voor de lange termijn is dit niet haalbaar. De POH ’er is nu degene die meewandelt. In het plan voor volgend jaar hebben we ook de de huisarts, fysiotherapeut en buurtsportcoach als begeleiding opgenomen. Zo creëer je betrokkenheid vanuit het gezondheidscentrum en (hopelijk) ervaren de professionals dat het veel oplevert.”
Resultaten delen en zichtbaar zijn
Al pratend met de buurtsportcoaches wordt het duidelijk dat resultaten op verschillende niveaus worden behaald en gewaardeerd. Tonkes vertelt dat het niet altijd om de grote getallen gaat. Juist bij kwetsbare groepen als mensen met een kleinere portemonnee of eenzame ouderen. Deze zijn minder makkelijk te bereiken, moeilijker te verleiden om in beweging te komen. Als je dan drie of vier mensen in beweging krijgt, hen contact ziet maken met anderen en regelmatiger weer in de wijk ziet, dan is dat voor ons echte winst. “Dat zijn de successen waar ik warm van word”, vertelt Tonkes. Van Soerland vult aan dat het dan wel belangrijk is om aan de gemeente uit te leggen waarom dit soort resultaten ook belangrijk zijn. “Dat we inzetten op de sociaal maatschappelijke component van sport. Het is belangrijk dat we aan de gemeente laten zien dat sport zorgt voor participatie, meer welzijn en sociale binding.”
Laat sport een middel zijn in een integrale aanpak
In de wijk werken we met een grote diversiteit aan professionals. Denk: wijksteunpunten, sportvereniging, 1e lijns zorgprofessionals, opleidingen, wijkteams. Buurtsportcoach Regelink: “Wij zorgen ervoor dat we gezien worden, dat men weet wat we doen. We merken dat we steeds vaker uitgenodigd worden om vanuit onze expertise mee te denken en te werken.” Van Soerland maakt de koppeling naar de gemeente: “Door onze resultaten te laten zien en met wie we samenwerken, krijgen beleidsmedewerkers een steeds beter beeld hoe sport als middel wordt ingezet. En natuurlijk ook heel belangrijk: welke effecten dat heeft op de doelgroep. Deze integrale aanpak willen we graag verder vormgeven, samen met de gemeente natuurlijk.”
Integraal werken in de wijk
Als het gaat om beweegstimulering van kwetsbare doelgroepen is een breed netwerk nodig. Voor het signaleren, verwijzen, stimuleren, motiveren, maar ook als vind- en ontmoetings- plaats. Het sportbedrijf heeft inmiddels een breed en gevarieerd netwerk ontwikkeld.
Samenwerken vergroot je netwerk
Saskia vertelt: “Doordat we GIDS-gemeente zijn (stimuleringsprogramma lokale aanpak gezondheidsachterstanden) is ons netwerk behoorlijk verbreed. Vooral met professionals die nauwer contact hebben met de doelgroep, o.a. op welzijnsgebied. We zitten nu regelmatig om tafel met de wijkcoach, de huisarts en zelfs onderwijsinstellingen. Het mooie van dit netwerk is dat je elkaars kennis benut om meer te kunnen betekenen binnen dit gezondheidsproject. Onze kennis was namelijk zeer waardevol als het ging om de doelgroep gezond te houden door beweging.”
Blijf bij je leest
Het is wel belangrijk om bij je leest te blijven: onze expertise is sport & bewegen. Projecten die vanuit GIDS ontstaan gaan ook over opvoeden en over omgaan met geld. “Bewegen kan een positieve bijdrage leveren aan een project maar als het gaat om omgaan met geld, daar moet je mij niets over vragen”, vertelt Jonkers. In dit samenwerkingsverband zijn andere partijen die daar weer meer van weten.
De winst van samenwerking
Terugkijkend op de samenwerking tussen de gemeente Amstelveen en het sportbedrijf in de afgelopen vijf jaar, ziet Ronald Berkvens een belangrijke winst. “Het sportbedrijf is dichter bij de sportverenigingen komen staan omdat het meer taken uitvoert én het sportbedrijf investeert. Soms in opdracht van en soms zelfstandig investeert het sportbedrijf in maatschappelijke meerwaarde en in samenwerking met andere maatschappelijke instellingen in onze gemeente.”