Jeugd met overgewicht werven voor sport en leefstijlprogramma’s

Werving van jeugd met overgewicht voor sport en leefstijlprogramma’s blijkt niet eenvoudig. 25% van de projecten Sportimpuls Kinderen op Sportief Gewicht (KSG) ervaren werving als probleem. In dit artikel verschillende praktische tips, inzichten en ervaringen die kunnen helpen bij het succesvol bereiken van deze doelgroep.

Wat maakt werven en bereiken lastig?

Overgewicht blijkt een ‘gevoelig’ onderwerp te zijn. Het komt regelmatig voor dat ouders, met name van jonge kinderen, overgewicht niet (h)erkennen. Bij de oudere jeugd zorgt een verkeerde beeldvorming, gebrek aan zelfvertrouwen en schaamte over het gewicht voor terughoudendheid. Ouders aanspreken op overgewicht van hun kinderen kan bovendien worden opgevat als kritiek op de opvoeding. Mede daarom is het voor professionals soms lastig om te spreken met kinderen en hun ouders over dit onderwerp. “Ouders hebben vaak verkeerde opvattingen over de gewichtsstatus van hun kind en de gevolgen en beloop van overgewicht bij kinderen. De term ‘overgewicht’ schiet regelmatig verkeerd bij ouders”.

Misperceptie 44 – 50% van de ouders herkent overgewicht niet. Dit is vaker zo bij jonge kinderen van 2-6 jaar met matig overgewicht, kinderen met een niet-Nederlandse komaf en kinderen van lager opgeleide ouders.^{1 2}

Hoe pak je de werving aan? Drie tips

1. Vorm een beeld van je doelgroep

Heb een goed beeld van jouw potentiële deelnemers, voordat je met de werving start. Je kunt ze dan benaderen op een manier die bij hen past. Ga gesprekken aan met kinderen met overgewicht en hun ouders. Of vraag mensen die met deze doelgroep werken om een beeld te schetsen en ervaringen te delen. Je kunt ook een social marketing onderzoek opzetten of bijvoorbeeld een student vragen vooronderzoek te doen.

2. Zoek samenwerkingspartners

Ga op zoek naar organisaties die zich verbonden voelen met je activiteiten en doelstellingen. Houd er rekening mee dat doorverwijzing van zorgprofessionals, peuterspeelzalen of school tegen kunnen vallen. “Het project is voor hen vaak iets wat erbij komt en is niet ‘top of mind”, aldus een projectleider van een overgewicht project. “Weet ook dat consultatiebureaus kinderen na het eerste jaar weinig zien en kort de tijd hebben om met ouders het gesprek hierover aan te gaan.”

Uit de praktijk blijkt dan ook dat het nuttig is om verschillende kanalen aan te wenden voor de werving. Start al bij het begin van je projectidee met het betrekken van de verschillende partners. Wees realistisch en duidelijk over de mogelijkheden en de rol die een ieder kan spelen in de werving. Zorg dat eventuele verwijzers goed op de hoogte zijn van jouw programma en ga op zoek naar de gedeelde belangen. Informeer hen bijvoorbeeld door een kort handelschema op te stellen, waarin duidelijk wordt hoe jouw programma eruit ziet. Maak het voor verwijzers zo makkelijk mogelijk om te verwijzen. Deel ook tussentijdse positieve resultaten zodat ze geïnspireerd raken en het project niet ‘wegzakt’.

Enkele mogelijke samenwerkingspartners:

• Opvang en onderwijs: schoolarts, mentor, gezonde school coördinator of gymdocent
• Zorg: consultatiebureau, fysiotherapeut, huisarts, gezondheidscentrum, diëtist
• Welzijn: centrum voor jeugd en gezin, jongerenwerker, activiteitenbegeleiders
• Sport: Buurtsportcoach, trainer van de sportvereniging
• Buurtorganisaties zoals de moskee

Leefstijlclub Yuwa in Den Haag benadert in de werving ook kappers in de buurt. De projectleider vertelt: “Partners waarvan we dachten te profiteren, hebben weinig tijd. Kappers hebben tijd om mensen te spreken. De vorm weet ik nog niet precies. In ieder geval moet het voor beide partijen een win-win situatie zijn.”

3. Zet de werving in via verschillende kanalen

Persoonlijk contact en face-to-face gesprekken met ouders en kinderen is belangrijk. En zorg voor bekendheid van je activiteiten door informatie te verspreiden via online media en de lokale krant. De gemeente kan hier een rol in spelen. Ook posters ophangen op plekken waar je doelgroep komt is uiteraard een optie. Zet ambassadeurs of vriendjes en vriendinnetjes in om de activiteiten te promoten. De boodschap bereikt de potentiële deelnemers dan van verschillende kanten. Test het wervingsmateriaal en de methode bij de doelgroep voordat je het breder uit gaat rollen. Zo weet je of je de juiste termen en beelden gebruikt.

Besluitvormingsproces van potentiële deelnemers: drie fases

Kinderen en ouders besluiten vaak niet impulsief en direct over deelname aan een overgewicht programma. Daar gaan verschillende stappen aan vooraf. Niet iedere potentiële deelnemer zit bovendien in dezelfde fase van gedragsverandering. Houd hier in de werving van kinderen rekening mee en pas je boodschap hierop aan.

Fase 1: Probleemherkenning

• Welke vragen stellen ouders en kinderen: Waarom is mijn kind zo snel moe of wordt mijn kind gepest? Heeft dat iets te maken met overgewicht? Heeft mijn kind/ heb ik overgewicht?
• Waar rekening mee houden: Als je algemene boodschap over overgewicht gaat, spreek je mogelijk niet alle kinderen met overgewicht aan. Sommige beseffen niet dat ze overgewicht hebben of zien niet in wat een gezonde leefstijl hen oplevert.
• Tips: Sluit aan bij dat wat kinderen, jongeren (en hun ouders) zorgen baart of wat zij belangrijk vinden in het leven. Verken bijvoorbeeld in een gesprek (met behulp van motivational interviewing) of kinderen en ouders het overgewicht (h)erkennen en of ze de urgentie zien van gedragsverandering. Handig instrument hierbij zijn de Argumentenkaartjes.

Fase 2: Voor en tegenargumenten afwegen

• Welke vragen stellen ouders en kinderen: Wat is het probleem en wat zijn de risico’s? Wat levert aanpakken van het overgewicht mij/ons op? Lukt het mij/ons om de benodigde tijd vrij te maken en er energie in te steken?
• Waar rekening mee houden: Potentiële deelnemers gaan op zoek naar informatie en willen details weten.
• Tips: Zorg dat er een laagdrempelige contactpersoon is waar deelnemers vragen kunnen stellen. Wees helder over organisatorische zaken. Denk aan het moment in de week, de locatie en of oppas geregeld wordt voor kinderen gedurende een ouderbijeenkomst.

Fase 3: Beslissen en overgaan tot actie

• Welke vragen stellen ouders en kinderen: Hoe kan ik me opgeven? Wie doet er nog meer mee?
• Waar rekening mee houden: Zorg voor goede opvolging voor geïnteresseerde deelnemers
• Tip: Organiseer een startbijeenkomst voor geïnteresseerden. “Een dergelijke bijeenkomst is erg belangrijk om ouders mee te krijgen en te zorgen dat ze positief in het traject staan”, aldus een projectleider van een KSG-project. “De informatieavond ging super. Ter plekke is de opzet wat veranderd en is er een open gesprek aan gegaan met ouders en kinderen. Dat werkte erg goed”.

Kenmerken per leeftijdsgroep

Sluit in je communicatie zoveel mogelijk aan bij de specifieke kenmerken van de doelgroep. Hieronder een aantal ervaringen per leeftijdsgroep uit de praktijk.

0 – 4 jaar

• Ouders spelen een zeer belangrijke rol, richt daar je werving op.
• Focus je qua beeld in de werving op actief spelen, stimuleren van kruipen, lopen en niet op overgewicht, gedragsverandering en sport.

4 – 12 jaar

• Richt de werving op zowel ouders en kinderen.
• Vriendjes maken en je sterk en fit voelen, zijn zaken die de doelgroep aanspreekt. Niet het onderwerp overgewicht.

12 – 18 jaar

• Jongeren zijn zich zelf vaak al bewust van hun overgewicht.
• Jongeren kunnen het lastig vinden om aangesproken te worden op hun gewicht in het bijzijn van leeftijdsgenoten.
• Ouders denken dat ze minder invloed hebben, maar jongeren vinden hun ouders nog erg belangrijk in het proces.

“Jongeren en hun ouders willen vaak wel gezond leven, maar niet continu geconfronteerd worden met gewicht en alles wat fout gaat en niet mag. Zorg dat de nadruk niet ligt op overgewicht, maar op plezier in sport en bewegen en leefstijlverandering. Benader ouders positief; geef ze het gevoel gehoord te worden”.

Praktijkvoorbeelden

Praktijkverhaal

• Artikel VetCool® Speciaal: twee jongeren zijn enthousiast, wie volgt?

Voorbeeld van wervingsmateriaal

• LEFF, Lifestyle, Energy, Fun & Friends

Handreikingen en instrumenten

• Artikel en factsheet factoren die een rol spelen bij het werven en motiveren van kinderen/ jeugd met overgewicht en hun ouders om deel te nemen aan een sport- of beweegprogramma (Kenniscentrum Sport 2014).
• Onderwerp op Allesoversport.nl: Ouderbetrokkenheid.

De tips en ervaringen uit deze factsheet zijn afkomstig uit de voortgangsrapportages van de Sportimpuls Kinderen Sportief op Gewicht van ZonMw en gesprekken met projectleiders KSG. Daarnaast is gebruik gemaakt van ervaringen vanuit Partnership Overgewicht Nederland (PON).