Shorttrack, een blijvend sprookje in Nederland?

Het KPN WK Shorttrack in maart 2017 in Rotterdam Ahoy was met vier medailles een sportief succes voor Nederland. Ook in organisatorisch en economisch opzicht is het door de gemeente Rotterdam, KNSB en TIG Sports georganiseerde evenement geslaagd. Dit artikel licht toe hoe een in Nederland kleine sport als shorttrack zoveel enthousiasme teweeg heeft gebracht.

Economische impact

De Haagse Hogeschool (opleiding Sportkunde) onderzocht in opdracht van de gemeente Rotterdam de economische impact van het WK Shorttrack voor Rotterdam. Bezoekers van het WK, pers en vrijwilligers waren samen goed voor 483.000 euro aan directe bestedingen in Rotterdam. De uitgaven van de organisatie in Rotterdam bedroegen 633.000 euro. Het WK heeft in totaal gezorgd voor een economische impact van 1,1 miljoen euro voor de stad.

Op een totale begroting van drie miljoen euro is een break-even resultaat gerealiseerd. In dat resultaat zijn de promotionele effecten en de economische effecten van het WK Shorttrack niet meegerekend. Dat het evenement na het opmaken van de eindafrekening een neutraal eindresultaat heeft opgeleverd, is een extra opsteker, vindt Arie Koops, technisch directeur van de KNSB. “Met een relatief beperkt budget is een fantastisch evenement gerealiseerd dat zowel in Nederland als internationaal grote indruk heeft gemaakt en nog jarenlang op het netvlies van sportliefhebbers zal staan.”

Ongekende aandacht van bezoekers en media

Het toernooi heeft veel zichtbaarheid voor Rotterdam en shorttrack gegenereerd. Zeven uur aan rechtstreekse uitzendingen bij de NOS, 88 artikelen in Nederlandse dagbladen en zo’n 150 vermeldingen op radio en televisie resulteren in een mediawaarde van 9,1 miljoen euro. 600.000 televisiekijkers zagen hoe de Nederlandse mannen het goud op de aflossing wonnen. Over drie dagen gemeten trok het evenement in Rotterdam Ahoy 25.000 bezoekers. Daarmee is het veruit het best bezochte shorttrack-evenement dat ooit in Nederland is georganiseerd.

Koops: “Onze doelstelling was om shorttrack bij zoveel mogelijk Nederlanders onder de aandacht te brengen en hen bij het evenement te betrekken. Met drie dagen een nagenoeg uitverkocht stadion en indrukwekkende kijkcijfers zijn we daarin ruimschoots geslaagd.” De aftermovie van het evenement bevestigt deze woorden.

Uit het onderzoek van de Haagse Hogeschool blijkt een hoge waardering voor het evenement. Het gemiddelde waarderingscijfer voor het evenement is een 8,2. Ook de omlijsting van de sportieve prestaties met entertainment werd goed beoordeeld. Vragen over het WK als belevenis, over Rotterdam als sportevenementen stad en over Ahoy als sportevenement locatie, scoorden ook een 8 of hoger.

Toenemende aandacht en prestaties hand in hand

De organisatie hoopte met het WK een goed vervolg te geven aan de vernieuwende lijn om shorttrack te promoten. Aan het WK Shorttrack namen de kopstukken van het Nederlandse shorttrack deel. De doorgroei van shorttrack in Nederland is mede de verdienste van organisatie- en marketingbureau TIG Sports. Dit bureau herkende potentie in shorttrack en ging in 2011 op onderzoek uit in Canada, waar de sport al volop bloeide. Met deze ervaring en de ervaring opgedaan in met name de golfsport, is TIG Sports samen met de KNSB aan de slag gegaan.

Gestart werd met de organisatie van een Worldcup in Dordrecht in 2012, gevolgd door het EK in dezelfde stad in 2015. Voor het eerst slaagde de organisatie er in een vol stadion te trekken. Bij het WK in 2017 in Rotterdam werd deze prestatie in een groter stadion overtroffen.

In al deze jaren heeft TIG Sports samen met de KNSB en de organiserende gemeenten veel aandacht voor de sport weten te genereren. Daarbij geholpen door het groeiende niveau met bijbehorende prestaties van Nederlandse topsporters als Sjinkie Knegt (brons Vancouver 2014 en zilver Pyeongchang 2018) en Jorien ter Mors (brons Peyongchang 2018). Deze sporters kregen dankzij de toegenomen aandacht ook meer ondersteuning van sponsoren waardoor hun trainingsomstandigheden verbeterden.

TIG Sports is er ook in geslaagd meer sfeer en beleving te creëren bij de shorttrackevenementen. Om mensen naast de wedstrijden meer vermaak te bieden, was er in Rotterdam het KPN Clubhuis waar bezoekers met virtual reality de ervaring van shorttrack konden beleven en op een kunstijsbaan rondjes konden rijden. De medaillewinnaars werden in het clubhuis gehuldigd en bezoekers konden er eten en drinken kopen bij Foodtrucks. Tussen de wedstrijden door waren er optredens in de schaatshal van onder andere Xander de Buisonjé, VanVelzen en B-Brave.

Maatschappelijke impact

TIG Sports, KNSB en de gemeente Rotterdam (en eerder Dordrecht) hebben zich goed verdiept in elkaars doelstellingen. Zo is ook in de jeugd geïnvesteerd rondom het WK in Rotterdam. De shorttrackploeg heeft scholen bezocht. Om scholieren naar het WK te trekken is voor hen transport naar de baan geregeld. Tijdens daluren hadden scholieren gratis toegang tot de wedstrijden.

Op de vraag of het verhogen van de sportdeelname de belangrijkste drijfveer voor de gemeente Rotterdam was om dit WK te ondersteunen, antwoordt Wendeline van Lier, beleidsadviseur: “Het gaat ons niet alleen om sportdeelname. Ook economische spin-off, het creëren van trots rondom Nederlandse sporthelden, het hosten van een innovatief, sprankelend evenement waar iedereen trots op is, zijn doelstellingen die wij belangrijk vinden. Dat er mogelijk niet meer mensen door gaan shorttracken, is dan jammer maar geen reden om er niet achter te staan.”

Of en zo ja, welk effect het WK op de sportparticipatie precies gehad heeft, is moeilijk te meten, geven ook Niels Markensteijn, managing partner bij TIG Sports en Wilf O’Reilly, manager Shorttrack bij de KNSB, aan. O’Reilly: “Je ziet dat deelname aan shorttrack steeds gangbaarder wordt. Langebaan trainers bevelen shorttrack nu vaak ook als trainingsvorm aan, daar was 30 jaar geleden echt nog geen sprake van. De snelheid en behendigheid die schaatsers bij shorttrack opdoen, biedt hen bij langebaan schaatsen voordelen.” De KNSB biedt inmiddels ook omscholingscursussen aan langebaan trainers aan.

De schaatsbond gebruikt de term SOS voor shorttrack: de sport is Spannend, Onvoorspelbaar en Snel. O’Reilly waakt voor een groeispurt: “Shorttrack is op een gezonde manier aan het groeien. De infrastructuur moet mee kunnen groeien. Te snelle groei heeft geen zin, dat gaat ten koste van kwaliteit van onder andere de begeleiding. Het blijft een vrij kleine sport, er is een harde kern van zo’n 500-1000 wedstrijdrijders.”

Samenwerking overheid-evenementorganisatie

Bij de WK in Rotterdam lag een groot deel van de organisatie bij TIG Sports. De KNSB bewaakte vooral het sporttechnische belang. Kunnen de scheidsrechters nog communiceren met elkaar bij de vele en harde muziek? Is de ijskwaliteit goed, komt de veiligheid niet in het geding? KNSB maakte deel uit van de projectgroep, waarin verder ook Rotterdam Topsport en TIG Sports waren vertegenwoordigd.

Rotterdam ondersteunt graag innovatieve en grensverleggende initiatieven. Grensverleggend is een van de drie woorden in het ‘city-marketing dna’ van de stad. Van Lier: “Het succes van het WK Shorttrack straalt ook op de gemeente en op ons sportimago af.” Het voorstel om het WK Shorttrack naar de stad te halen, komt van Rotterdam Topsport. Deze organisatie is in 1990 in het leven geroepen om Rotterdam nadrukkelijk te presenteren als topsportstad. Rotterdam maakt meer en meer de keuze voor sporten en evenementen die aansluiten bij het DNA van Rotterdam: werelds, grensverleggend en no-nonsense.

De gemeentelijke sportafdeling toetst evenementen aan de criteria voor het stedelijk evenementenfonds. Een evenement dat hieruit subsidie ontvangen wil, moet eenmalig én meerdaags zijn, minimaal 50.000 bezoekers en/of imposante publicitaire spin-off hebben en er moeten gratis toegankelijke side-events zijn.

De gemeentelijke subsidie gaat bij topsportevenementen naar Rotterdam Topsport. Deze stichting maakt op zijn beurt dan afspraken met, in het geval van het WK Shorttrack, TIG Sports. Rotterdam Topsport is nooit risicodragend. Rotterdam Topsport sluit een overeenkomst met de organisator, waarin de wederzijdse rechten en plichten worden vastgelegd. Variërend van Rotterdam-exposure in het kader van citymarketing tot het gezamenlijk laten uitvoeren van een economisch spin off onderzoek. Daarnaast bemiddelt Rotterdam Topsport ten aanzien van de huur en benodigde faciliteiten met accommodaties, in het geval van het WK Shorttrack met Rotterdam Ahoy.

Side-events als voorwaarde

In de subsidiebeschikking neemt de gemeente altijd de voorwaarde op dat er side-events worden georganiseerd. Tot 1 januari 2018 had de gemeente zelf een uitvoerende rol in de organisatie van side-events. Door de oprichting van het Sportbedrijf Rotterdam is dat inmiddels op afstand gezet. De gemeente vraagt het Sportbedrijf om zich op drie van de zes maatschappelijke impactgebieden te richten.

Van Lier: “Om de impact van sportevenementen op de sportdeelname te verhogen, willen we graag dat een deel van de side-events wordt gericht op het betrekken en versterken van sportverenigingen. In principe langdurig gedurende een schooljaar. We willen bovendien dat er aandacht is voor voldoende faciliteiten om de betreffende sport een plek te geven. Zo hebben we bij het WK beachvolley beachveldjes aangelegd. Bij het WK shorttrack is dit minder goed gelukt, omdat de stad geen shorttrackvereniging kent. Wat niet wil zeggen dat het evenement zelf mislukt is, want het WK Shorttrack was absoluut een groot feest met een grote diversiteit aan side events, waaronder bijvoorbeeld het bestuurderscongres tijdens het WK zelf in Ahoy.”

Toekomstperspectief

De KNSB en TIG Sports hebben de gezamenlijke ambitie om de shorttrack evenementen naar een nog hoger niveau te brengen gebundeld in een partnership. TIG Sports zal in ieder geval tot en met seizoen 2018-2019 in samenwerking met de KNSB de organisatie van tenminste alle internationale shorttrack evenementen in Nederland op zich nemen. TIG Sports is daarbij uitvoerder én risicodrager. De KNSB en de ISU, de internationale federatie, dragen ook altijd bij.

Focus in de samenwerking tot 2019 ligt op het creëren van een totaalbeleving voor atleten, fans, partners en media. Het volgende grote doel is om het WK 2021 binnen te halen. Niels Markensteijn wil dan heel Ahoy met activiteiten gevuld zien: “Ik ben er trots op dat we met z’n allen een voorheen kleine sport groot hebben weten te maken, maar er zit nog meer in!” Markensteijn denkt aan een winterevenement, zoals in 2016 de Olympic Experience rondom de Spelen van Rio zijn georganiseerd. TIG Sports en de KNSB lobbyen ook om jaarlijks een World Cup in Nederland te huisvesten. O’Reilly: “We willen dat het Nederlandse publiek jaarlijks live topshorttrack kan zien.”