Mensen met een beperking stimuleren om te sporten en bewegen; samenwerken in de praktijk biedt mogelijkheden

Veel gemeenten focussen vanuit hun rol en verantwoordelijkheid op de ondersteuning van mensen met een beperking. Dat maakt dat in de lokale praktijk van professionals wordt verwacht dat zij de doelgroep en samenwerkingspartners kennen en op basis van de vraag passend sport- en beweegaanbod aanbieden. In dit artikel schetsen we de doelgroep en geven tips voor succesvolle samenwerking. Daarnaast delen we enkele voorbeelden uit het land waar al succesvol wordt samengewerkt en wijzen je op specifieke aanpakken om mensen met een beperking te stimuleren om meer te sporten en bewegen.

Een grote groep die nog onvoldoende actief is

Als we het hebben over mensen met een beperking wordt al gauw gedacht dat het om een kleine groep gaat. Niets is minder waar: In Nederland hebben ruim 1,7 miljoen kinderen en volwassenen een matige of ernstige beperking. Daarnaast is een grote groep mensen (ongeveer 3,6 miljoen) in mindere mate beperkt. Meer feiten & cijfers vind je hier.

De sportdeelname van mensen met een handicap of beperking blijft achter bij die van mensen zonder beperking (zie figuur hierna). Onder verschillende doelgroepen is verschil te zien in sportdeelname, motieven en belemmeringen, stimulansen, en manieren om de doelgroep te bereiken. Daarnaast is dichtbij huis een passend aanbod vinden voor mensen met een beperking minder vanzelfsprekend.

Integraal werken in de praktijk

Samenwerking effectiever om doelen te bereiken

In de sportpraktijk en binnen de gemeentelijke afdeling Sport is al langer bekend dat sport en bewegen bijdraagt aan bijvoorbeeld fysieke en psychische gezondheid, meedoen in de maatschappij en het opbouwen van een sociaal netwerk. Belangrijke aspecten voor mensen met een beperking. De gemeente heeft een taak en verantwoordelijkheid om mensen met een beperking te ondersteunen.

Je kunt in de praktijk de kracht van sport en bewegen effectief benutten door de (integrale) samenwerking aan te gaan met lokale partners. Mensen uit de sport werken daarbij samen met collega’s uit welzijn, onderwijs of buurtwerk om sport- en beweegparticipatie van mensen met een beperking te verhogen.

De rol van de buurtsportcoach

De buurtsportcoach heeft hier een belangrijke rol in. Zij brengen verbinding tot stand tussen de sportaanbieders en de professionals die vanuit zorg, welzijn en onderwijs werken met mensen met een beperking. Waardoor meer en beter inzichtelijk wordt wat het aanbod is, waar de doelgroep zich bevindt en wat hun sportbehoeften zijn.

Buurtsportcoaches adviseren sportverenigingen en andere aanbieders van beweegactiviteiten bij het ontwikkelen van aanbod en het gebruik van erkende interventies voor sporters met een beperking. Ze organiseren sport- en beweegactiviteiten in de wijk als het aanbod niet toereikend is. En begeleiden potentiële sporters bij het vinden van passend sport- of beweegaanbod. Kennis van het lokale en het regionale aanbod is hierbij essentieel, evenals kennis van de doelgroep.

Lees de brochure over de kracht van de buurtsportcoach.

Werkzame elementen voor een goede samenwerking in de praktijk?

Voor succesvolle samenwerking tussen sport- en beweegaanbieders en andere organisaties in het sociaal domein zijn verschillende werkzame elementen te benoemen.

Vraag als uitgangspunt

Ga aan de slag vanuit de vragen en behoeften die er leven in de wijk. Zowel bij de bewoners met een beperking als bij professionals. Wat zijn de wensen van de doelgroep? Waarom komen en blijven mensen met een beperking wel of juist niet in beweging? Maak inzichtelijk welke vragen en behoeften er zijn op het gebied van sport en bewegen. Zet de buurtsportcoach vraaggericht in en start projecten op die aansluiten. Houd het perspectief van de doelgroep voortdurend voor ogen. En zorg voor een passende match tussen de sport- en beweegvraag, de aandachtspunten in de wijk en het aanbod.

Ook is het van belang om de sport- en beweegaanbieder te betrekken. Steeds meer sportverenigingen nemen hun maatschappelijke rol en willen iets betekenen voor kwetsbare doelgroepen in hun wijk, zoals mensen met een beperking. Goede opvang en begeleiding van sporters met een beperking is van belang.

• Scan & Match biedt handvatten voor het vinden van informatie over vraag en aanbod in de regio of gemeente en voor het analyseren van beleid.
• Toolbox behoefteonderzoek biedt handvatten voor het uitvoeren van een behoefteonderzoek waarmee je de wensen en voorkeuren van mensen met een lichamelijke beperking en/ of chronische aandoening in kaart kunt brengen.

Vrijwilligers en maatjes

Vrijwilligers of maatjes zijn onmisbaar bij de uitvoering van sport- en beweegactiviteiten. Vrijwilligers zetten zich bijvoorbeeld in als sporttrainer of coach. Een maatje biedt een-op-een ondersteuning aan iemand die een steuntje in de rug kan gebruiken. Bijvoorbeeld als stimulans om te bewegen of hij/zij zorgt voor vervoer naar de sportactiviteit. De sporter en de vrijwilliger/maatje bouwen samen een band op en helpt de sporter met een beperking om vaardigheden die tijdens het sporten worden opgedaan ook in het dagelijks leven toe te passen.

Zichtbaar maken van opbrengsten

Wat een initiatief kost, is vaak eenvoudig aan te geven. Moeilijker is om de opbrengsten van de inzet inzichtelijk te maken. Toch is het goed om te communiceren over de resultaten van de activiteit of het initiatief. Door Monitoring en Evaluatie (M&E) kun je in kaart brengen welke investeringen zijn gedaan en welke en opbrengsten de samenwerking heeft opgeleverd. Met het in kaart brengen van de resultaten worden de effecten zichtbaar en mogelijke verbeterpunten blootgelegd.

Financiering en borging van een sociaal sportinitiatief

Voor een initiatief of activiteit met blijvend karakter zijn mensen, middelen, aandacht, massa én munten nodig. Want er is niet alleen geld nodig om de activiteit te blijven organiseren, maar ook professionals, vrijwilligers, materialen en beschikbare accommodaties zijn van onschatbare waarde. Doe tijdig een beroep op partners die het project helpen borgen: van burgers en bedrijven tot fondsen en overheid.

Tip: Organiseer een ‘durf te vragen’-sessie met potentiële partners. Dat helpt om je vraag te concretiseren en geeft zicht op mogelijk aanbod.

Voorbeeld uit de praktijk

Gemeente Beek: Gebruik maken van gemeentelijke voorzieningen

In gemeente Beek hebben zorginstellingen niet gekozen voor eigen sportfaciliteiten, maar maken gebruik van gemeentelijke voorzieningen. Een belangrijk voordeel hiervan is dat cliënten meedoen met iedereen. Een van de activiteiten op De Haamen, een sportvoorziening, is de sportcarrousel.

De Sportcarrousel is een afwisselend dagprogramma, iedere week op donderdag, waar deelnemers, vrijwilligers en professionals samen aan de slag gaan. De deelnemers zijn mensen met een beperking, uiteenlopend van autisme tot een verstandelijke beperking. Lees het hele artikel over de kracht van sport in gemeente Beek.

Meer informatie

• Factsheet Kracht van Sport: “Succesvolle samenwerking tussen organisaties uit sport en sociaal domein” (Oranjefonds)
• Artikel: over integrale samenwerking in de gemeente om meer bewegen mogelijk te maken voor mensen met een beperking.
• Artikel: Integraal beleid om sport en bewegen te stimuleren.
•  Een inclusieve beweegvriendelijke omgeving.