Bewegen in de openbare ruimte: 4 fysieke maatregelen om ouderen te activeren

Hoe pas je als gemeente de openbare ruimte aan om ouderen te stimuleren in beweging te komen? Plaats bijvoorbeeld een bankje om de 100 à 125 meter op routes naar belangrijke plekken. In dit artikel geven we vier concrete tips om een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen te creëren en hen zo te laten profiteren van de (gezondheids)voordelen van bewegen.

Hoe uitnodigender de openbare ruimte, hoe meer ouderen zich geroepen voelen om hier te bewegen. Gemeenten doen er goed aan om naast sociale maatregelen in de openbare ruimte te investeren in fysieke maatregelen om een optimale omgeving te creëren.

500 meter

Voordat we overgaan tot de vier tips is het belangrijk te weten dat ouderen gemiddeld 10 tot 20 minuten lopen als ze een afstand afleggen. Dan komen ze 500 meter ver, terwijl de gemiddelde Nederlander 800 meter haalt. Wie wil dat ouderen mobiel blijven en de deur uitgaan voor basisvoorzieningen zoals een gezondheidscentrum of een supermarkt, zorgt ervoor dat die diensten zich binnen een straal van 500 meter bevinden van waar ouderen wonen.

Vier tips: fysieke maatregelen

Het verhaal van Janny is het verhaal van veel ouderen. Veel verschillende factoren kunnen ervoor zorgen dat ze minder bewegen. Om ouderen zoals Janny toch van hun dagelijkse wandeling te kunnen laten genieten, zou de gemeente of woonzorginstelling enkele fysieke ingrepen in de openbare ruimte moeten doen.

• Maak veilige en aantrekkelijke looproutes
• Plaats bankjes langs wandelroutes, parken en speelplekken
• Creëer verblijfsruimtes aan de straatkant
• Zorg voor openbaar vervoer dichtbij

1. Maak veilige en aantrekkelijke looproutes

Pleinen, parken en winkelcentra zijn letterlijk de centrale ontmoetingsplaatsen in wijken. Ouderen zouden die veilig lopend moeten kunnen bereiken. Daarom is het van belang dat er veilige routes naartoe leiden. Deze moeten goed verlicht zijn en geen obstakels hebben. In autoluwe of autovrije gebieden zijn voetgangers en fietsers de hoofdgebruikers, waardoor zij zich veilig voelen.

Gemeenten kunnen veilige en aantrekkelijke routes langs interessante en belangrijke plekken in de wijk markeren. Dat kan natuurlijk op allerlei manieren, door kleurgebruik of met objecten. Een stoep aan de zonnige kant van de straat wordt vaak beter gebruikt dan een stoep aan de schaduwzijde. Daarom zou die eerste wat breder kunnen zijn dan het andere trottoir.

Ook zijn stoplichten, zebrapaden en vluchtheuvels essentieel voor ouderen. Ook moeten verkeerslichten voor hen lang genoeg op groen staan als ze oversteken. Veilige fiets- en wandelroutes kunnen boven worden aangelegd op basis van het STOP-principe: eerst voorrang voor Stappers en Trappers, daarna het Openbaar vervoer, en pas dan Privé-voertuigen.

2. Plaats bankjes langs wandelroutes, parken en speelplekken

Bankjes langs wandelroutes zorgen ervoor dat ouderen eerder geneigd zijn de deur uit te gaan. Vuistregel: een bankje om de 100 à 125 meter. Straatkunst, kleurgebruik en andere materialen zorgen ervoor dat daar ook iets te zien en te beleven valt. Bankjes bieden dus bij voorkeur een bijzonder uitzicht of kijken uit op plaatsen waar veel gebeurt.

Ook groen verhoogt de aantrekkingskracht van bankjes. Zeker als die samen met de bewoners van de wijk worden beheerd. Uiteraard moeten de bankjes op sociaal veilige plekken staan, en bij voorkeur beschutting bieden tegen wind, regen en geluidsoverlast. Maak ook hier gebruik van de zonnige kant van de straat, het plein of het park.

3. Creëer verblijfsruimtes aan de straatkant

Wanneer verblijfsruimtes zich aan de straatkant van gebouwen bevinden, hebben de mensen in die gebouwen ‘eyes on the street’ – een begrip uit 1961 van Jane Jacobs in haar boek Death and Life of Great American Cities. Dit zorgt ervoor dat gebruikers van de openbare ruimte het gevoel hebben dat de gebeurtenissen op straat voortdurend in de gaten worden gehouden. Dat draagt bij aan het gevoel van veiligheid.

4. Zorg voor openbaar vervoer dichtbij

Ten slotte valt veel winst te behalen met busroutes. Zorg dat haltes op loopafstand liggen van plaatsen waar veel ouderen wonen. Aantrekkelijke haltes hebben bovendien een bushokje met een bankje.

Aan de slag

Zelf aan de slag met het inrichten van een beweegvriendelijke omgeving voor ouderen? Neem dan contact op met Mitchell Tollenaar (specialist ouderen) en Dianne Scholte (specialist beweegvriendelijke omgeving) van Kenniscentrum Sport & Bewegen.