Samen aan de slag – breng ouderen in beweging!

Om ouderen meer te laten bewegen, is samenwerking met andere partijen cruciaal. Dit kan door een integraal beleid binnen de gemeente, en netwerken te bouwen in de wijk. Werk je in de sportsector? Zoek collega’s op uit zorg en welzijn, onderwijs, openbare ruimte of vanuit het buurtwerk. Zij kunnen bijvoorbeeld zorgen voor doorverwijzingen naar je activiteiten. En andersom geldt het natuurlijk ook: zet sport en bewegen als middel in voor het behalen van je doelstellingen op andere beleidsterreinen. In dit artikel lees je hoe met samenwerking ouderen in beweging brengt 1) binnen de gemeente, 2) in de wijk en 3) met de buurtsportcoach als bindende factor.

Samenhang en integrale samenwerking binnen de gemeente

De oudere centraal stellen en in beweging brengen in een diverse netwerk. Verschillende gemeenten passen dit uitgangspunt toe met korte lijnen, snel contact en slimme ondersteuning. Het resultaat? Een kwaliteitsverbetering van de gemeentelijke dienstverlening en een betere en efficiënte uitvoering van de WMO-wetgeving. We zetten hier graag enkele artikelen op rij ter inspiratie.

Gemeente – inspiratie uit de praktijk

Hoe stuur je op een integrale aanpak? Hoe betrek je de sociale wijkteams hierbij? Lees over de ervaringen met integrale samenwerking van onder andere Froukje de Jonge, wethouder voor Participatie, Werk en Inkomen in Almere. Zij vertelt onder meer: “Ik denk met name aan activiteiten die via het sociale wijkteam worden georganiseerd zoals preventieprojecten en buurtbijeenkomsten. Dit zijn activiteiten die door buurt- en wijkbewoners druk worden bezocht en zeer worden gewaardeerd.”

Mooie woorden, maar hoe ga je van start? “Als je integraal wilt samenwerken, ligt de basis in de beleidsvorming” vertelt Jan Tonkes, projectleider bij Sportbedrijf Amstelveen. In het artikel over integraal (samen)werken in Amstelveen lees je hoe in deze gemeente sport als serieus middel is ingezet binnen een integrale aanpak.

Ook de gemeente Haarlem bracht lokale organisaties samen om meer ouderen in beweging te krijgen. In dit filmpje zie je een mooi voorbeeld van integrale samenwerking om dementerende ouderen in beweging te krijgen bij de plaatselijke voetbalvereniging.

Gemeente – leerpunten

Een aantal concrete leerpunten vanuit verschillende samenwerkingsverbanden:

• Bundel de kennis, de budgetten en netwerken vanuit de verschillende beleidsterreinen;
• Maak integraal beleid voor zorg, welzijn en sport met bewegen als middel om zelfredzaamheid van ouderen te vergroten;
• Formuleer een gezamenlijke doelstelling om ouderen meer te laten bewegen;
• Maak helder wie welke rol/taak/bijdrage levert;
• Zorg voor politieke ondersteuning (borging) van beweegstimulering en preventief bewegen.

Hier zijn de 5 stappen voor borgen visueel gemaakt:

Gemeente – instrumenten

Sta je als beleidsmedewerker of ambtenaar van de gemeente ook voor de uitdaging om aan de slag te gaan met nieuw sport- en beweegbeleid of met een integrale visie? Onderstaande instrumenten kunnen je behulpzaam zijn:

• Ken je de Beleidswijzer Sport en Bewegen? Deze uitgebreide handreiking en inspiratiebron voor gemeentelijke beleidsambtenaren uit diverse sectoren biedt concrete handvatten voor het ontwikkelen en coördineren van het sport- en beweegbeleid.
• De Handreiking Gezonde Gemeente is breed gericht op gezondheidsbevordering in de wijk en in de gemeente. Uiteraard is ook gezond en vitaal ouder worden een belangrijk aandachtspunt.
• Hoe werk je samen? Een stappenplan geslaagd samenwerken. Hier krijg je tips en lees je over de vijf fases van samenwerken.
• Netwerk bouwen: 4 instrumenten voor goede samenwerking geeft je tools om makkelijker in een samenwerkingsverband resultaten te behalen. De kans is dan groter dat je ook succesvol blijft.

Bewegen in de wijk

Van gemeentelijke beleidsplannen tot concrete acties en daadwerkelijke ontmoetingen in de wijk. Samenwerking op wijkniveau kan veel kan opleveren, zoals:

• Een sterker wijknetwerk van professionals bevordert signalering;
• Een betere afstemming en het delen van kennis en ervaringen zorgt ervoor dat je steeds minder ‘het wiel opnieuw hoeft uit te vinden’;
• Goede samenwerking leidt ook tot meer tevreden professionals;
• Door meer verbinding met sociale wijkteams is hun advies en ondersteuning steviger;
• Door het gebruik van je netwerk in de wijk krijg je sneller en adequater resultaat;
• Samenwerking zorgt voor verbetering van kwaliteit in de dienstverlening van de zorg.

Of ze nou vanuit de wijk zijn ontstaan of gemeentelijk zijn aangestuurd: er zijn voldoende inspirerende voorbeelden te vinden van lokale beweeginitiatieven voor ouderen in de wijk.

Wijk – inspiratie en instrumenten uit de praktijk

Zo is er het project Bewegen naar elkaar, waarin in beeld is gebracht wat nodig is om beweegprogramma’s op zowel gemeentelijk als op wijkniveau te versterken. Vanuit de gemeenten Den Haag, Berg & Dal en Heumen zijn de ervaringen in kaart gebracht. In de wegwijzer Samen werken aan bewegen lees je meer. Enkele praktische tips:

• Neem als (zorg)professional contact op met de buurtsportcoach om de beweegmogelijkheden in de buurt te verkennen;
• Nodig de buurtsportcoach uit in jouw teamoverleg om zo bewegen op de agenda te krijgen bij de collega’s van bijvoorbeeld je wijkteam;
• Schakel familie of een mantelzorger of buurvrouw in voor een wandel- of ander beweegmomentje.

Wijkteams staan steeds meer open voor samenwerking met organisaties gericht op sport en bewegen. In het artikel ‘Wijkteams werken steeds meer samen ook met sportverenigingen’ lees je een schets van ontwikkelingen rondom wijkteams en samenwerking met andere domeinen vanuit onderzoek en praktijk.

Waar ontmoeten ouderen elkaar? Wat zijn al bestaande acitiviteiten om bij aan te sluiten? In Den Haag heeft de buurtsportcoach Maarten Bot een wekelijks inloopspreekuur in de bibliotheek en bij de huisarts. Een mooi voorbeeld en inspirerend filmpje van hem en zijn collega’s.

Als de verbinding tussen zorg en sport niet al in de wijk of buurt ontstaat, kun je als gemeente hierin het voortouw nemen. Ontstaat er wel een initiatief vanuit de wijk of bijvoorbeeld een zorgcentrum: ondersteun deze netwerkvorming dan. In dit filmpje vanuit gemeente Berg en Dal komen diverse beweeginitiatieven voor ouderen aan bod. “Wij realiseren hier een andere inzet van de WMO. Minder stoelliften, meer beweeglessen.”

Aan de slag in de wijk? Met de netwerkanalyse (een van de vier instrumenten voor lokale samenwerking) breng je het lokale netwerk en de periodieke overlegstructuren in kaart.

De buurtsportcoach: onmisbare verbinder in de wijk

Als we het hebben over samenwerken om ouderen in beweging te krijgen, is de buurtsportcoach een onmisbare schakel. Buurtsportcoaches leggen de verbinding tussen aanbieders van sport en bijvoorbeeld welzijn, gezondheidszorg, buurtwerk, ouderenzorg, dagbesteding en zorginstellingen. Een buurtsportcoach kan in dienst zijn van een gemeente, maar ook van een vereniging of stichting. Meer achtergrondinformatie over de buurtsportcoach, de achterliggende regelingen en kaders vind je in het artikel over de buurtsportcoach regeling.

“Door de buurtsportcoach is meer draagvlak gekomen om sport als partner te gebruiken. Er komt een gecombineerde gezondheids- en sportnota. Je ziet verbindingen ontstaan.” (Bron: beleidsmedewerker in middelgrote gemeente in factsheet ‘Evaluatieonderzoek naar inzet van buurtsportcoaches).

In Amersfoort bereikt een team van buurtsportcoaches in opdracht van de gemeente structureel 1.600 senioren. Hoe werkt dat in de praktijk? “We zorgen bijvoorbeeld dat we veel aanwezig zijn tijdens bijeenkomsten van andere organisaties waar senioren al bij elkaar komen” vertelt Heleen Zuiderduin-de Vries, coördinator en buurtsportcoach senioren bij SRO Amersfoort. Lees het artikel met lessen en goede voorbeelden.

Buurtsportcoach – meer lezen

Wil je meer weten over de rol van de buurtsportcoach binnen lokale samenwerkingsstructuren?

• Lees succesfactoren en tips voor een duurzame en integrale inzet van de buurtsportcoach.
• Sport en samenwerking met de zorg. Doorverwijzer, makelaar en organisator: de buurtsportcoach vervult deze rollen allemaal. Lees meer over deze drie rollen.
• Lees tien tips voor gemeenten om de samenwerking tussen zorg, welzijn, sport en bewegen te bevorderen en ervoor te zorgen dat mensen zich een gezondere leefstijl eigen maken.
• Een mooi en concreet voorbeeld. Zo krijgt de gemeente Soest inzicht in de opbrengsten van de buurtsportcoachregeling.

Meer lezen?

• Lees meer over de voordelen van bewegen voor ouderen.
• Bekijk de factsheet over de gezondheidseffecten van bewegen voor senioren.
• Lees meer over de rol van sport in beleid om eenzaamheid bij ouderen tegen te gaan.
• Lees ook hoe beleidsmakers en uitvoerders in de praktijk eenzaamheid tegengaan.
• Hoe zorg je er als gemeente voor dat 65-plussers meer gaan sporten en bewegen? Lees de whitepaper 65+ in beweging.