Spring naar content

Sportgemeente van het jaar: wat leverde het Hoogeveen en Alkmaar op?

In 2015 won de gemeente Hoogeveen de Verkiezing Sportgemeente van het Jaar en de gemeente Alkmaar sleepte de prijs voor het Beste Initiatief in de wacht. Waarom zij die prijs verdienden werd al meerdere malen in de media beschreven. Maar wat heeft het winnen van die prijs hen verder opgeleverd? Anders gezegd: welke andere gunstige effecten had het goede sportbeleid in deze gemeenten, waar andere gemeenten ook hun voordeel mee kunnen doen?

Hoogeveen

Hoogeveen werd Sportgemeente van het Jaar 2015 dankzij hun moderne en duurzame sportbeleid. ‘Elk beleidsterrein in de gemeente is sportinclusief en daardoor staat sport middenin de Hoogeveense samenleving’, aldus het juryrapport. Martijn Schuring, beleidsadviseur sport: “In 2010 begonnen we met het Hoogeveens Actieplan Sport en Bewegen. Dit is onze paraplu voor het lokale sportstimuleringsbeleid. Daarvoor zetten we ook al intensief in op sportstimulering, maar meer versnipperd. De samenhang die van het actieplan, resulteerde in sterk lokaal beleid.”

Hoogst haalbare

Op de vraag waarom hij denkt dat Hoogeveen winnaar geworden is, antwoordt Schuring: “Allereerst probeert Hoogeveen op alle onderdelen van het sportbeleid het hoogst haalbare te realiseren. Sportstimulering, evenementen, accommodaties, … Aan alles wat ook maar iets met sport én bewegen te maken heeft, besteden we veel aandacht. Daarnaast is onze gemeente een goede voorbeeld van de brede rol en inzet van sport en bewegen. De afgelopen jaren kreeg nagenoeg elk beleidsterrein aandacht voor sport en bewegen, zoals scholen, senioren en uitkeringsgerechtigden. Onze lijfspreuk is dat sport en bewegen bijdraagt aan de realisatie van alle gemeentelijke doelstellingen en programma’s.”

Vergroot vertrouwen

De winnaar van 2015 gemeente Hoogeveen met een sportcheque van 1.500 euro
(Foto: Kenniscentrum Sport)

Schuring: “Voldoende aandacht voor sport en bewegen binnen gemeenten is soms lastig. Het is – met uitzondering van het bewegingsonderwijs – geen wettelijke zorgplicht. Daarom is het belangrijk om aandacht en informatie te organiseren. Meedingen naar de titel Sportgemeente van het jaar gaf lokaal veel positieve energie. Schuring: “Het winnen van de prijs heeft het vertrouwen van burgers, verenigingen, scholen en de politiek vergoot, dat onze programma’s en activiteiten daadwerkelijk werken. Ook lokale partners zien door alle media-aandacht nog meer kansen om aan te haken. Het wekt nét even die extra interesse in wat we allemaal aanbieden en organiseren.”

Invloed van de prijs op de politiek

De grootste winst die Hoogeveen behaalde door het winnen van de prijs is volgens Schuring de aandacht van de lokale politiek. “Sport en bewegen kan daar eigenlijk niet meer stuk. Politieke partijen nemen de speerpunten van ons sportbeleid veel vaker in de mond. Van bezuinigingen is voorlopig geen sprake en blijven investeren in lokale sportbeleid wordt een stuk makkelijker.

Landelijk spin-off

Door de titel staat Hoogeveen goed op de kaart. Schuring: “ We werkte het afgelopen jaar aan ontzettend veel onderzoeken en interviews mee. Ook worden we veel meer betrokken in landelijke discussies, rondom bijvoorbeeld de toekomstverkenning van sport. We hebben dankbaar gebruikgemaakt van het netwerk dat we hebben opgebouwd. Zo mochten we een kennisdag faciliteren voor sportfunctionarissen en wethouders.” Hoogeveen steekt het succes niet onder stoelen of banken. Schuring: “We willen dit vuurtje wat nu is opgestookt goed warm houden, tot ver buiten Hoogeveen. Daarom zetten we in op sterke promotie: bij iedere toegangsweg naar een kern/dorp staat een groot bord met een afbeelding van een lokale vereniging met het logo van sportgemeente. Ook maakten we een film gemaakt over ons sportstimuleringsbeleid.”

Bekijk hier de film Sport en Bewegen in Hoogeveen:

Sport en Bewegen in Hoogeveen

Tips voor andere gemeenten

Gevraagd naar tips voor andere gemeenten is Schuring helder: “De lokale context blijft erg belangrijk. Hoogeveen heeft niet het allerbeste beleid voor álle gemeenten. Ik adviseer wel om een duidelijk plan te maken. Kijk naar de lokale context, waar liggen de achterstanden? Kies vervolgens voor een integrale aanpak in de uitvoering en doe niet overal maar kleine deelprojecten. En organiseer daarbij vroegtijdig de samenwerking in het werkveld. Waar ook absoluut aandacht naar uit moet gaan is de interne organisatie binnen de gemeente. Betrek veelvuldig andere beleidsprogramma’s. Daar moet je echt in volharden en sport en bewegen soms verkopen. Maar laat vooral zien welke meerwaarde sport en bewegen kan opleveren op andere gemeentelijke beleidsterreinen. En tot slot: zorg voor evaluatie’s, rapportages en informeer hier structureel je partners, bestuurders en de politiek over. De resultaten, zowel kwantitatief als kwalitatief, resulteren uiteindelijk ook in bewustwording en draagvlak.”

Alkmaar

De publieksjury koos ‘Maatschappelijk resultaat met Alkmaarse aanpak’ tot winnaar van het ‘Beste Initiatief op sport- en beweeggebied 2014/2015’. Binnen dit initiatief werkt de stad samen met bewoners, bedrijven, sportclubs en maatschappelijke organisaties. Doel was meer Alkmaarders te laten meedoen in de samenleving. Meedoen is werken, sociale contacten hebben en waardigheden opdoen. In plaats van elk apart een stukje van dit vraagstuk op te lossen, slaagden deze partners er samen in om de sport te verbinden met de maatschappelijke uitdagingen van de stad. Door de succesvolle samenwerking – met de gemeente als partner aan de zijlijn – gingen meer mensen bewegen én meedoen.

De gemeente als verbinder

Flyer Alkmaar sportstad
(Foto: Kenniscentrum Sport)

De gemeente kreeg direct na de winst andere gemeenten op bezoek die nieuwsgierig waren naar het behaalde succes. Beleidsadviseur sport Eline Swanink: “We hebben met plezier onze ervaringen gedeeld, maar ook benadrukt dat onze rol in het project vooral een ondersteunende was. We wilden juist de sport en de maatschappij sterker met elkaar verbinden. Dat past bij de veranderende rol van de overheid in de participatiesamenleving: niet meer zorgen vóór, maar zorgen dát. Wij hebben dus contacten geïnitieerd, bijeenkomsten gefaciliteerd en voortgang gemonitord. De resultaten: die zijn uiteindelijk behaald door de Alkmaarse sportverenigingen, sportondernemers en zorginstellingen. Zij zetten alle beweeginitiatieven in gang.”

Meer investeren in maatwerk

Het initiatief is geëvalueerd door het Mulier Instituut. Swanink: “Dat bevestigde dat meer mensen via de pilotprojecten de kans kregen om mee te doen in de samenleving. Vooral mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt en mensen met een geestelijke beperking. Ook zijn er nieuwe verbindingen gerealiseerd tussen sportverenigingen/-ondernemers en zorgaanbieders. Toch hebben we onze aanpak nog iets bijgesteld. Verbindingen zijn toch maatwerk. We gaan meer tijd investeren om bijvoorbeeld het aanbod van een sportvereniging goed te laten aansluiten bij de vraag van een zorginstelling. We zetten daarvoor onder andere een ondersteuner in, die bij de sportvereniging inventariseert wat de club te bieden heeft en daarover in gesprek gaat met de zorginstelling om de beste match te vinden.”

Van PR naar borging

Ook wethouder sport Pieter Dijkman is nog steeds trots op de erkenning. “De kracht van dit initiatief lag wat ons betreft vanaf het begin in ons uitgangspunt dat dit een project ván de stad was.” De prijs is dus een bekroning voor het harde werk van de sportverenigingen, zorgpartners en niet te vergeten: tientallen vrijwilligers. Naast een trots gevoel leverde de winst Alkmaar veel pr op. “We haalden landelijke en regionale media en zijn afgelopen jaar meerdere malen op congressen uitgenodigd om ons initiatief toe te lichten. Dat geeft extra enthousiasme om door te gaan.” Voor die borging is gezorgd. Alkmaar legde hun van onder andere netwerkbijeenkomsten en maatschappelijke pilotprojecten op gebied van sport en bewegen is vast in het WMO-beleid van de gemeente.