Sportles in de zorginstelling: omgekeerde integratie in Flevoland

Meestal komt de sporter naar de sportaanbieder. In Flevoland doen ze het ook andersom. Daar is het idee van omgekeerde integratie opgenomen in de lokale Sportakkoorden. Dat betekent dat aanbieders sport brengen naar doelgroepen voor wie meedoen met sport en bewegen minder vanzelfsprekend is. In dit artikel lees je hoe ze in Flevoland omgekeerde integratie toepassen en wat het oplevert.

Een van de thema’s in het Nationaal Sportakkoord is inclusief sporten en bewegen. Oftewel: iedereen kan meedoen met en door sport en bewegen. Veel lokale en regionale Sportakkoorden besteden daardoor aandacht aan dit thema. Welke oplossingen zijn er voor maatschappelijke vraagstukken als: hoe kun je bepaalde groepen (beter) bereiken voor wie sport en bewegen minder vanzelfsprekend is?

Lees meer over inclusief sporten en bewegen.

Dansende senioren

In Flevoland liep al een project om mensen met een verstandelijke beperking te helpen in beweging te komen: Super Cool! René Langeslag, coördinator Meedoen & Sport bij zorginstelling Triade, vertelt erover. “Super Cool! is een sportproject waarbij deelnemers met een verstandelijke beperking samen met maatjes sporten, meestal buiten de instelling. Maar de vraag was: wat kan er nog meer?” Langeslag: “Begeleiders van de zorginstelling moeten deelnemers namelijk vaak enthousiasmeren en herinneren om te gaan en blijven bewegen. Dat kan er bij drukte wel eens bij inschieten. Bovendien is er vervoer nodig, of spelen andere belemmeringen mee.”

Daarom werd een nieuwe stap gezet: de sportaanbieder die naar de doelgroep komt. Langeslag: “Thuis kun je natuurlijk van alles doen met sportdeelnemers: van rolschaatsen tot dansen. Dus waarom niet?” En daarom krijgen in Emmeloord senioren met een verstandelijke beperking iedere dinsdag dansles van de lokale dansschool. Dat bleek een schot in de roos. Iedere deelnemer werd lid van de aanbieder, waarbij de lessen bleven plaatsvinden in de zorginstelling. Een voorbeeld van succesvolle omgekeerde integratie.

Thuis kun je natuurlijk van alles doen met sportdeelnemers: van rolschaatsen tot dansen. Dus waarom niet?

René Langeslag, coördinator Meedoen en Sport bij zorginstelling Triade

Vertrouwde omgeving

Het grote voordeel van omgekeerde integratie is dat het belemmeringen wegneemt om te sporten en bewegen. “Onze bewoners vinden het vaak spannend om naar een onbekende plek te gaan”, vertelt Langeslag. “Ze weten niet hoe alles precies werkt of hebben begeleiding nodig. Door de sportaanbieder naar de zorginstelling te laten komen, voelen ze zich letterlijk thuis. Ze voelen de veiligheid die de eerste stap makkelijker maakt. En zo maken ze kennis met het plezier van de sport.” Bovendien worden zo andere drempels weggenomen, bijvoorbeeld vervoer en begeleiding.

Een begeleider van de zorginstelling is aanwezig bij de sportlessen. Voor praktische afstemming en om de deelnemers en de sportaanbieder met elkaar te verbinden. Langeslag: “Van beide kanten is het even wennen. Voor de deelnemers is het nieuw, zij zijn soms onzeker. Maar ook voor de sportaanbieder geldt dat: een andere omgeving, nieuwe deelnemers.”

Bekijk ook de Beweegrichtlijnen voor mensen met een verstandelijke beperking.

Naar de sportclub?

De sportlessen op de zorglocatie kunnen de weg vrijmaken voor sporten bij de aanbieder. Misschien wil iemand na enkele keren sporten een kijkje nemen ‘op de club’. Maar dat hoeft niet. De dansles voor senioren met verstandelijke beperking bleek geschikt voor structureel aanbod op de zorglocatie, met lidmaatschap van alle deelnemers.

Voor sportaanbieders – die een financiële compensatie ontvangen voor het geven van de lessen – is het interessant om te onderzoeken welke rol zij kunnen spelen. “Steeds meer sportverenigingen tonen interesse in deze werkwijze. Niet alleen om een maatschappelijke bijdrage te leveren, ook om nieuwe doelgroepen te verkennen en aanboren.” Daarbij kan het voor sportaanbieders interessant zijn de sportlocatie van de zorginstelling te gebruiken, ook voor reguliere lessen. De sportzaal staat ’s avonds vaak leeg.

Volgens Langeslag gaat het vooral om kleine, lokale sportaanbieders. Aanbieders die niet per se direct nieuwe leden willen, maar ook op andere manieren winst zien. Zoals de taekwondovereniging die wil langskomen. En in Dronten zijn er plannen om een wandel- en bootcampcoach lessen te laten geven op een locatie voor meervoudig gehandicapte mensen. “Door corona ligt de uitvoering stil, maar zodra het weer kan, pakken we het weer op.”

Belemmeringen wegnemen

Triade en partners zagen in de lokale Sportakkoorden in Flevoland een mooie kans om de opgedane ervaringen met omgekeerde integratie in te brengen. De denkwijze heeft een plek gekregen in deze akkoorden, zoals in het Sportakkoord van Dronten en het Sportakkoord van Urk. Langeslag: “Sportaanbod organiseren en wachten tot de deelnemers komen, gaat vaak niet op voor deze groepen. We moeten samenwerken vanuit sport, zorg, buurtsportcoach, gemeente en vrijwilligersorganisatie. Elkaars expertise benutten. Wat heeft deze groep nodig om te bewegen? Welke belemmeringen ervaren zij en hoe nemen we die samen weg? En omgekeerde integratie biedt antwoorden op veel van deze vragen.”

Hij benadrukt dat deze manier van denken ook voor andere groepen dan mensen met een verstandelijke beperking vruchtbaar is. “De ggz, mensen met een lichamelijke beperking: deze aanpak is breed toepasbaar. Daarom is het belangrijk dat zorg en sport de samenwerking opzoeken. De Sportakkoorden zijn een mooie stap daarin.”

Nog meer Drontenaren aan het sporten en bewegen krijgen door de sport naar hen toe te brengen.

Doelstelling onder de ambitie Inclusief Sporten in het Sportakkoord van Dronten

Bekendheid groeit

Langeslag merkt dat de gedachtegang van omgekeerde integratie steeds bekender wordt in Flevoland. Zo staan gemeenten meestal positief tegenover deze aanpak, zegt Langeslag. “De samenwerking tussen Triade, Sportservice Flevoland en andere partijen heeft de laatste jaren een enorme boost gegeven aan het aangepast sporten in Flevoland. Er is nu in iedere gemeente een coördinator aangepast sporten.”

Lees meer