In de ‘Spotlight’: effectieve preventie van obesitas

In de zomer van 2015 berichtte ik over Engels onderzoek waaruit bleek hoe moeilijk het is om af te vallen. Reden genoeg om nu eens dieper te duiken in het Spotlight-project, een grootschalig, Europees onderzoeksproject naar effectieve preventie van obesitas.

Van psychologische mechanismen…..

De Spotlight-onderzoekers stelden zichzelf (onder andere) de logische vraag: wat maakt dat mensen succesvol afvallen? Hiervoor bundelden zij 35 onderzoeken naar psychologische mechanismen in leefstijlinterventies. Mensen die, ook op langere termijn, gewicht kwijt raakten hadden een aantal gemeenschappelijke kenmerken. Zij bleken intrinsiek gemotiveerd, hadden veel vertrouwen in eigen kunnen en waren in staat hun acties en emoties te sturen. Niet geheel toevallig waren deze kenmerken ook aanwezig bij de mensen die erin slaagden om blijvend meer te gaan bewegen. Voor obesitasinterventies is het dus zaak om juist deze aspecten te versterken. Geen gemakkelijke klus maar deze 10 tips voor sportbegeleiders (pdf) helpen je alvast op weg.

…. naar integrale aanpakken ter preventie van obesitas

Weten we hiermee voldoende om Europa ranker en slanker te maken? Nee, obesitas is een complex verschijnsel. Alleen richten op individuele factoren is onvoldoende. Ook op het niveau van de wijk, sociale en fysieke omgeving, gemeente, zorgsector (enz.) moeten er dingen veranderen. Ofwel, een integrale benadering heeft de meeste kans van slagen. Daarom richtten de onderzoekers hun ‘spotlight’ op Nederland, Denemarken en Engeland (pdf) waar al ervaring opgedaan is met zo’n integrale aanpak van obesitas. Ook hier stelden de onderzoekers een gelijksoortige vraag: Wat maakt een aanpak succesvol?

Voldoende tijd en geld bleken succesfactoren te zijn in alle landen. Vooral de duur van de financiering is essentieel. Wil je daadwerkelijk lange termijnsuccessen boeken, dan ben je vier tot zes jaar verder voordat een project voldoende ‘verankerd’ is in bestaande werkwijzen. Ook het betrekken van de doelgroep vinden alle ondervraagden belangrijk. Toch is dit in alle integrale aanpakken onvoldoende geslaagd. De onderzoekers wijten dit aan de wijze van financiering. Overal bleek er slechts kort de tijd te zijn om subsidie aan te vragen. Te kort, want de tijd ontbrak om plannen goed af te stemmen op behoeften van de doelgroep. Knip subsidietrajecten dus op in twee fasen. Een eerste fase waarin een plan ontwikkeld wordt met hulp van de doelgroep. Vervolgens keer je pas het resterende bedrag uit om het plan te implementeren.

“Voldoende tijd en geld bleken succesfactoren te zijn in alle landen”

Tenslotte signaleren de onderzoekers in zowel Engeland, Denemarken als Nederland ‘tegenstrijdige factoren’. In de eerste fasen van een project zijn factoren van belang die in latere fasen juist belemmerend kunnen werken. Denk hierbij aan de enthousiaste projectleider die de kar trekt en een project op gang krijgt. Al snel is hij/zij onmisbaar en is er een probleem als het project (en de projectleider) ophoudt.

Feest der herkenning?

Een feest der herkenning? Wellicht wel, al wist ik niet dat dit ook voor Engelse en Deense collega’s zou gelden. Spotlight brengt ons geen wondermiddel om obesitas te voorkomen. Wel helpen de resultaten ons om weer een stapje richting betere preventie tegen obesitas te zetten.