Stappenplan integrale inzet van de buurtsportcoach

Wil je in jouw gemeente een nieuwe buurtsportcoach inzetten? Of wil je de buurtsportcoach(es) waarmee je al samenwerkt op een andere manier inzetten, meer integraal of voor nieuwe doelgroepen? Dit artikel biedt een stappenplan voor een integrale inzet van de buurtsportcoach én een reeks inspirerende voorbeeld functieprofielen. Of laat je inspireren door de filmpjes van de genomineerde buurtsportcoaches van het jaar!

Sinds 2012 kunnen gemeenten via de Brede Impuls Combinatiefuncties lokaal buurtsportcoaches inzetten. Deze buurtsportcoaches kunnen ingezet worden op uitvoerend niveau of op coördinerend / verbindend niveau. Het doel van de regeling is dat buurtsportcoaches een verbinding maken tussen sport en andere sectoren en dat zij een passend sport- en beweegaanbod voor alle doelgroepen creëren. Inmiddels zijn er meer dan 4.000 buurtsportcoaches lokaal actief in uiteenlopende settings en voor diverse doelgroepen.

Deze buurtsportcoaches zijn veelal werkzaam bij sportorganisaties of in het (basis)onderwijs. Steeds vaker wordt echter lokaal de keus gemaakt om buurtsportcoaches in te zetten op de verbinding met welzijn of de (gezondheids)zorg. Gemeenten en andere werkgevers kiezen een passende naam voor deze functionaris. Zo zijn er buurtsportcoaches die (lokaal) bekend staan als combinatiefunctionaris, beweegconsulent, leefstijlmakelaar of talentcoach.

Tips voor duurzame en integrale lokale inzet van de buurtsportcoach

In de diverse gesprekken en contacten van Kenniscentrum Sport met zowel buurtsportcoaches als gemeenten (opdrachtgevers) en werkgevers van buurtsportcoaches zijn tips en aanbevelingen uitgewisseld. Kenniscentrum Sport heeft deze tips gebundeld in een tipsheet. Deze tipsheet is voornamelijk bedoeld voor gemeenten en werkgevers van buurtsportcoaches. De tips zijn ook waardevol voor buurtsportcoaches zelf, met name als input voor een gesprek met hun gemeente of werkgever.

Vanuit de kwaliteitsimpuls buurtsportcoaches – onderdeel van het programma Sport en Bewegen in de Buurt – zijn acht voorbeeld functieprofielen ontwikkeld. In alle profielen worden twee niveaus onderscheiden: MBO / uitvoerend niveau en HBO / coördinerend niveau. Als basis zijn de profielen van de werkgroep flankerend beleid buurtsportcoaches (zie rapport ‘Aan de slag met de buurtsportcoach’, 2012) gebruikt. Voorbeeldprofielen voor combinatiefunctionarissen die de verbinding maken tussen sport en onderwijs zijn opgesteld door Combifuncties Onderwijs en het LKCA heeft een profiel voor de cultuurcoach opgesteld.

FILM: succesvolle buurtsportcoaches in beeld

Bekijk de film van de vier buurtsportcoaches die genomineerd waren voor de Stimuleringsprijs Buurtsportcoach & Combinatiefunctionaris 2017, om een beeld te krijgen van de manier waarop buurtsportcoaches lokaal actief en succesvol zijn.

Stappenplan integrale inzet buurtsportcoach

Onderstaand stappenplan helpt om de buurtsportcoach(es) in jouw gemeente meer vraaggericht en integraal in te zetten. Dit leidt tot meer betrokkenheid van andere beleidsterreinen en lokale partners, en daarmee tot een duurzamere inzet van buurtsportcoaches.

1. Neem de tijd voor deze eerste, belangrijke stap en zet de buurtsportcoach vraaggericht in. Bijvoorbeeld met behulp van een buurtscan en buurtactieplan. Onderzoek welke ‘problemen’ er zijn in de gemeente ten aanzien van sport- en beweeggedrag, gezondheid, vitaliteit, veiligheid en leefbaarheid. En wat de behoefte is van inwoners en professionals in de wijken. Betrek collega’s van andere beleidsterreinen, zoals jeugd, armoede, gezondheid, WMO en werk & inkomen, en lokale organisaties uit het sociale domein. Ga met hen in gesprek over de mogelijkheden om sport en bewegen als middel in te zetten, en vraag naar hun wensen. Dit interactieve Human Capital Model biedt mogelijk houvast in deze gesprekken.
2. Afhankelijk van de uitkomsten van stap 1, bepaal je gezamenlijk hoe de buurtsportcoach het beste ingezet kan worden: voor welke doelgroepen en met welk doel. Betrek ook de huidige buurtsportcoaches bij deze (en vorige) stap. Er zijn verschillende manieren om stap 1 en 2 uit te voeren. Bijvoorbeeld door (eerst) met alle afzonderlijke partijen in gesprek te gaan, maar ook door netwerkbijeenkomsten zoals de gemeente Soest dat bijvoorbeeld heeft aangepakt. De filmpjes en profielen hierboven, en de artikelen onderaan deze pagina bieden inspiratie voor deze gesprekken en bijeenkomsten.
3. Maak met collega’s en partners een plan over hoe de buurtsportcoach een bijdrage gaat leveren aan de uitvoering van (sport-, gezondheid-, wmo-)beleid of aan doelen van andere organisaties in de wijk. Bespreek met elkaar hoe de cofinanciering van 60% gedekt kan worden.
4. Stel vervolgens een functieprofiel en/of takenpakket op voor de buurtsportcoach. Bovenstaande voorbeeld profielen kun je hierbij gebruiken. Combineer de profielen en maak keuzes afhankelijk van de lokale context en behoefte.
5. Heb je een buurtsportcoach die goed uitvoering kan geven aan dit profiel? Maak dan gezamenlijk een plan van aanpak met concrete doelstellingen, resultaten en aandacht voor monitoring en evaluatie. Betrek samenwerkingspartners hierbij en maak gebruik van de database met erkende sport- en beweeginterventies die hun succes en kwaliteit eerder bewezen hebben. Geef de buurtsportcoach inzicht in het lokale beleid (het hogere doel) waar hij een bijdrage aan gaat leveren. Bekijk hier tips en tools over monitoring en evaluatie.
6. Zorg voor een goede begeleiding van de buurtsportcoach, zeker wanneer deze nog jong of onervaren is in het werkveld. Besteed ook aandacht aan de ontwikkeling van de buurtsportcoach. Bijvoorbeeld door:
   • regelmatige voortgangsgesprekken, coaching, resultaat- en ontwikkelgesprekken
   • bespreek de opleiding- en ondersteuningsbehoefte en maak hier een plan voor. (N.B. relevante opleiding voor buurtsportcoaches zijn te vinden op www.sportindebuurt.nl)
   • buurtsportcoaches hebben vaak behoefte aan uitwisseling met collega’s. Dit kun je organiseren op lokaal of regionaal niveau, bijvoorbeeld met omliggende gemeenten. Buurtsportcoaches kunnen ook uitwisselingsdagen van het programma Sport en Bewegen in de Buurt bezoeken, zoals de regionale lerende netwerken of de landelijke buurtsportcoachdag.

Meer weten?

• Mulier Instituut is in 2016 samen met acht hogescholen gestart met een groot evaluatieonderzoek naar de lokale implementatie en opbrengsten van de buurtsportcoachregeling.
• Op lokaal niveau is er een aantal onderzoeken gedaan naar (het effect van) de inzet van buurtsportcoaches. Bijvoorbeeld in 2015 door Sportservice Overijssel in samenwerking met de Provincie Overijssel en een aantal gemeenten.
• Kennispraktijk publiceerde begin 2016 de resultaten van een onderzoek naar de effecten van het werk van de 24 combinatiefunctionarissen in Rotterdam.
• Veelgestelde vragen over de regeling, werkgeverschap en de (co)financiering zijn te vinden op www.sportindebuurt.nl.

Lees meer

• Column ‘Maak de buurtsportcoachregeling overbodig’ over een duurzame inzet van de buurtsportcoach en het belang om een volwaardig en volwassen beroep te maken van de buurtsportcoach.
• Buurtsportcoaches in Soest: de omgekeerde aanpak over de manier waarop de gemeente Soest andere beleidsterreinen en partners heeft betrokken bij de inzet van de buurtsportcoach.
• Buurtsportcoaches in Heusden van Stichting de Schroef over de integrale werkwijze van Stichting de Schroef, die heeft geleid tot succesvolle inzet van buurtsportcoaches in onder andere het sociale domein.
• Het belang van goed werkgeverschap voor duurzame inzet buurtsportcoaches met voorbeelden en tips over een goede begeleiding van buurtsportcoaches en goed werkgeverschap, om vakmanschap en professionalisering te bevorderen.