TeamUp communiceert middels spel en beweging met gevluchte kinderen

Eén op zes kinderen wereldwijd leeft in een conflictgebied. Deze kinderen ervaren onzekerheid, angst en leed. Voordat ze toekomen aan het verwerken hiervan, hebben ze een plek nodig waar rust heerst. TeamUp is een programma van hulporganisaties Save the Children, UNICEF Nederland en War Child. Het helpt kinderen door middel van spel en beweging om stress en spanning te verlichten. Tegelijk creëert het een gevoel van veiligheid.

TeamUp startte in 2015, toen Syriërs massaal hun land ontvluchtten. Om in alle Nederlandse opvanglocaties sociaal-emotionele steun te bieden aan kinderen, ontwikkelden de hulporganisaties gezamenlijk een programma, gebaseerd op sport, dans en spel. Kinderen kunnen zich uiten en spanning loslaten in een veilige ruimte met getrainde facilitators. Elke activiteit heeft een thema en doel. Denk aan omgaan met emoties zoals woede, verdriet en angst.

Elin Hofman, werkzaam als kwaliteitsspecialist TeamUp bij Save the Children: “Eerder hadden we geen structurele aanpak in de azc’s door het land. We wisten wel dat sport en spel een goede manier was om stress en spanning los te laten. Bovendien wilden we toewerken naar een structurele activiteit die op iedere locatie eenduidig is. Zodat verhuizende kinderen de aanpak herkennen. Daarom zijn we begonnen met TeamUp.”

Gebaseerd op wetenschap en evaluatie

Doordat Save the Children, UNICEF Nederland en War Child zoveel kennis en ervaring delen, weten ze wat kinderen uit conflictgebieden nodig hebben en hoe ze daarmee om moeten gaan. Vanuit die ervaring is de methodiek TeamUp ontwikkeld. De aanpak is ook wetenschappelijk onderbouwd en wordt continu gemonitord en geëvalueerd. Hierin werkt TeamUp Nederland samen met het Global Team. In 2018 is onderzoek gedaan naar TeamUp in opvanglocaties en op dit moment wordt breder gekeken naar een meer evidence based interventie, met studies in Oeganda en Burundi. Ook werkt TeamUp volgens de ‘theory of change’. Die is gericht op positieve ervaringen creëren, stress verminderen, problemen herkennen en indien nodig doorverwijzen naar passende hulp.

Plezier en taal

De aanpak binnen de sport- en spelactiviteiten is dat het juist niet om winnen of competitie draait, maar om dieperliggende thema’s. Elin: “We kiezen bijvoorbeeld voor vriendschappen maken, samenwerken, voor jezelf opkomen, of grenzen aangeven. Het gaat om die psychosociale ondersteuning, kinderbescherming en onderwijs, zodat de deelnemers zelfvertrouwen en vertrouwen in anderen (her)ontwikkelen. We verpakken al die ‘zware’ thema’s in een jasje van plezier. In onze ogen is dat ook de reden waarom veel kinderen hier blij van worden: we stellen plezier echt centraal en verpakken de boodschap in de spellen.”

Het doorbreken van de taalbarrière is een andere succesfactor van TeamUp. “Het maakt niet uit uit welk land je komt. Door alleen non-verbaal te communiceren, neem je een drempel weg en is iedereen gelijk. We communiceren dus echt door middel van beweging. Als ik een tip zou mogen geven aan reguliere sportaanbieders, zou ik ze meegeven: probeer je aanbod eens uit, zonder taal te gebruiken. Het geeft een verrassende dynamiek en creëert gelijkwaardigheid”, aldus Elin.

Regelmaat

Elin: “We zien bij deelnemers dat ze het echt heel leuk vinden om mee te doen. Waar Nederlandse kinderen over het algemeen bijvoorbeeld uitkijken naar de zomervakantie, is dat bij de kinderen in de azc’s juist niet zo. De scholen liggen dan stil en dat is voor hen de belangrijkste manier om in contact te zijn met andere kinderen. TeamUp is dan een activiteit om naar uit te kijken en ze vinden het fijn dat er regelmaat in zit.”

Ze vervolgt: “Zodra we het terrein oplopen met onze herkenbare kleding, worden we enthousiast ontvangen door zowel kinderen als ouders. Wat dat betreft is dat ook nog wel een tip aan reguliere sport aanbieders: zorg ervoor dat je aanbod juist in de zomer blijft doorlopen. Want voor kinderen die het moeilijk hebben thuis, kan dit hetgene zijn waar ze de hele week naar uitkijken.” Elin geeft aan dat ook ouders blij zijn dat hun kinderen dit aangeboden krijgen. “We halen iedereen op en komen op die manier in contact met de ouders. Voor hen voelt dat ook vertrouwd. In het begin gaan ze nog wel eens mee om te kijken wat er gebeurt, maar daarna zijn ze al snel om.”

Lokale rol voor buurtsportcoaches

Op diverse plekken in Nederland worden verbindingen gelegd tussen het azc en lokale sportaanbieders. Bijvoorbeeld via een buurtsportcoach. De verbinding naar de aanbieders is niet altijd makkelijk, doordat de kinderen regelmatig verhuizen. Toch is het wel iets waar de TeamUp-organisatie aan werkt – juist om de integratie makkelijker te maken. Elin: “We draaien nu op twee locaties – Grave en Assen – een proef met de lokale buurtsportcoaches. We proberen hier specifiek voor jongeren wat meer aandacht te hebben voor hun wensen, omdat we merken dat in die leeftijdscategorie nog wel wat te winnen is voor ons.”

Jongeren die afhaken bij sportaanbod is dus een uitdaging waar men ook in de azc’s mee te dealen heeft. “Om ook hen wat passends te bieden, zijn we met ze in gesprek. Het doel is natuurlijk om op alle locaties die verbinding te hebben met het lokale aanbod en zoveel mogelijk jongeren betrokken te houden. Het vraagt echter van zowel het azc, als van de buurtsportcoach en van sportaanbieders wel wat extra’s.”

Vrijwilligers binden en behouden

Overigens bestaan er bij TeamUp vergelijkbare problemen met vrijwilligers, als bij reguliere sportverenigingen. Er is vrij veel verloop en het is niet altijd makkelijk om het team op een locatie groot genoeg te houden. Elin: “We leiden onze facilitators goed op, omdat we het psychosociale aspect heel belangrijk vinden. Meestal zijn onze facilitators dan ook afkomstig uit de hoek van hulpverlening of het organiseren van activiteiten.

Ook hebben we heel veel ervaringsdeskundigen die zelf gevlucht zijn. Van ons krijgen ze een specifieke TeamUp training en worden ze daarnaast nog ‘on the job’ gecoacht. Dat vraagt vrij veel organisatie. Als iemand dan weggaat, zoek je weer nieuwe mensen. Dat duurt even.”

Daarnaast is er het actuele probleem dat er ook centra zijn die maar tijdelijk bestaan, vanwege de grote toestroom. “Maar ook daar bieden we TeamUp aan. Om flexibel te zijn, hebben we nu in Brabant een mobiel team opgeleid. Zij kunnen ingezet worden op tijdelijke locaties, maar eventueel ook bij locaties waar iemand anders is vertrokken.”

Meer over nieuwkomers in Nederland

Op Allesoversport verscheen eerder dit artikel over de kansen voor samenwerking tussen sportverenigingen en azc’s. Ook bestaat er een checklist voor verenigingen om kinderen van azc’s te verwelkomen op de vereniging of bij de sportaanbieder. Bovendien is er de interventie ‘Wereldmeiden MDT’ die je kunt inzetten om sociale contacten tussen vluchtelingenmeiden met een verblijfsstatus en Nederlandse jonge meiden te stimuleren.

Foto’s: TeamUp