Toolkit buitenspelen: ervaringen van de bso

Buitenspelen draagt bij aan een goede gezondheid en ontwikkeling van kinderen. Gelukkig vinden veel kinderen het leuk om naar buiten te gaan. Maar buitenspelen is soms ook lastig. Want hoe krijg je je collega’s op de buitenschoolse opvang (bso) enthousiast, ook als het regent? En hoe zorg je dat alle kinderen het leuk hebben buiten?

Om jou als professional te helpen buitenspelen op de buitenschoolse opvang te stimuleren, ontwikkelde Kenniscentrum Sport & Bewegen de Toolkit Buitenspelen op de bso. De lancering van deze toolkit vond plaats tijdens het webinar ‘Buitenspelen op de bso’. Manon Harting (Kenniscentrum Sport & Bewegen) en Diana Turkenburg (programmamaker en pedagogisch professional op de bso bij kinderopvang KinderRijk) bespraken de drijfveren en belemmeringen met elkaar tijdens dit webinar. In dit artikel lees je meer hierover. 

Belemmeringen en drijfveren om buiten te spelen

Uit de interactie met de deelnemers van het webinar bleek dat (het gevoel van) beperkte tijd, te groots denken, het delen van buitenruimte met de buurt en verschil aan affiniteit tussen pedagogisch medewerkers de grootste belemmeringen vormden. Diana: “Het is belangrijk om drijfveren en belemmeringen met elkaar te bespreken. Soms zijn er belemmeringen bij buitenspelen waar je jezelf niet van bewust bent, omdat je er niet bij stilstaat. Hierdoor kom je niet op het idee om buitenspelen binnen jouw locatie naar een hoger niveau te tillen. Maar, wat mijn belemmering is, is misschien wel jouw drijfveer. Dus ga met elkaar het gesprek aan, ontdek elkaars drijfveren en belemmeringen, en vindt daar samen oplossingen voor! Zo kun je buitenspelen naar een hoger niveau tillen.”

Dat de Toolkit Buitenspelen op de bso kan bijdragen aan het voeren van het gesprek over buitenspelen, beaamt Diana. “Wij hebben de toolkit met elkaar besproken en kwamen erachter dat we meer tijd moeten nemen om goed met elkaar na te denken over concreet beleid op het gebied van buitenspelen. Mijn tip: Ga er met elkaar voor zitten. Het is niet iets wat je er even bij doet, maak er bewust de tijd voor vrij.”

Ook bij kinderen zijn er soms redenen om niet buiten te willen spelen. Uit een peiling onder de kijkers bleek dat bij tweederde van de bso’s digitale spelmogelijkheden, zoals TikTok en gamen, een reden zijn om niet naar buiten te gaan. Diana: “Combineer het! De laatste rage of het nieuwste dansje op TikTok, doe dat buiten. Dan krijg je meer kinderen mee.”

Zet buitenspelen op de agenda

Manon gaf kijkers inzicht in de toolkit Buitenspelen op de bso. Manon: “In de toolkit vind je verschillende items om buitenspelen op jouw bso te stimuleren. Met de checklist bekijk je hoe het op dit moment met buitenspelen op jouw bso gaat. Met de Buitenspeelposter kun je direct aan de slag om collega’s en kinderen te enthousiasmeren. En heb je geen idee wat je buiten moet gaan doen? Trek dan een van de kaartjes met inspirerende buitenspeelspelletjes uit het Potje Buitenspelen. Om jou te helpen buitenspelen hoger op de agenda van jouw bso te zetten, hebben we een handreiking en tipsheet ontwikkeld met cijfers rondom buitenspelen en een stappenplan om direct aan de slag te gaan.”

Diana: “De factsheet laat zien dat buitenspelen meer ontwikkelingsgebieden stimuleert dan alleen de motoriek. Buitenspelen is dus heel betekenisvol. Ik zou de tipsheet vooral willen gebruiken om met collega’s ons te verwonderen over dat buitenspelen zoveel meer biedt. Er zitten zoveel verborgen schatten in buitenspelen. Dit kunnen we ook gebruiken om met ouders in gesprek te gaan en ouders ook bewust te maken van het belang van buitenspelen.”

Dagelijks naar buiten

Dat veel deelnemers aan het webinar ook enthousiaste buitenspelers zijn, bleek uit de peiling. Bij de vraag ‘waar ben je op dit moment op jouw bso het meest trots op’, antwoordde maar liefst 81% dat ze trots zijn op hoe het stimuleren van buitenspelen op dit moment gaat. 9% gaf aan trots te zijn op risicovol spelen en de omgeving waarin buiten wordt gespeeld. Diana: “Ik ben er trots op dat we dagelijks met de kinderen naar buiten gaan. De checklist heeft ons dat laten inzien. Een mooie bewustwording.”

Betrek ook kinderen

Om buitenspelen te stimuleren is het belangrijk ook kinderen zelf te betrekken. Kinderen hebben namelijk vaak een andere blik op buitenspelen dan volwassenen. Diana: “Als het begint te regenen zeggen wij als volwassenen vaak: ‘ieh, het regent, zullen we naar binnen?’. Wij kwamen erachter dat het kinderen vaak niet eens uitmaakt. Dus, als het zachtjes regent, blijven we lekker buiten. Dat ontstond eigenlijk per ongeluk, omdat kinderen vroegen: ‘waarom gaan we naar binnen?’ Met kinderen kun je ook afspraken voor bij het buitenspelen maken en zij kunnen je ook wijzen op de gemaakte afspraken. Door met ze in gesprek te gaan, weet je waar hun drijfveren, belemmeringen en succeservaringen zitten. Succeservaringen waar wij misschien als volwassenen overheen kijken”, aldus Diana. 

“Daarin moet je natuurlijk wel de balans zoeken. Oudere kinderen spelen bij ons op de bso zelfstandig buiten. Zij kiezen er soms voor om ook als het plenst nog buiten te blijven. En dat is soms wel lastig, als er geen droge kleren aanwezig zijn. Daar kun je ook op voorsorteren door ervoor te zorgen dat er op de bso genoeg spullen zijn. Door bijvoorbeeld laarzen in huis hebben. Dat vonden wij een mooie bewustwording.”

“Ik ben er trots op dat we dagelijks met de kinderen naar buiten gaan. De checklist heeft ons dat laten inzien. Een mooie bewustwording.”

Diana Turkenburg

Bij het betrekken van kinderen en het maken van afspraken is de Buitenspeelposter uit de toolkit een handige oefening. Dat vonden de kijkers ook, zij kwamen met ideeën als: kinderen zelf verantwoordelijkheden geven, kinderen helpen elkaar en iedereen mag met elkaar spelen. Diana: “Kinderen hebben vaak hele goede ideeën, waar wij soms nog wel overheen kijken. Wij gaan de poster zeker inzetten en hier een mooie plek voor zoeken. Nog een tip: Maak een feestelijke activiteit van de lancering van de poster en hang hem op een plek waar hij voor iedereen zichtbaar is. Dan wordt je er steeds aan herinnerd de drempel over te stappen en naar buiten te gaan!”

Ga aan de slag

Ben je ook enthousiast en wil je graag naar buiten? Dan is de toolkit Buitenspelen op de bso er voor jou. De toolkit geeft je inzicht in het belang van buitenspelen, praktische tips en ideeën om buitenspelen te stimuleren. Waar je ook begint, vind jullie weg naar buiten met de toolkit.