Welke motieven en belemmeringen ervaren mensen met een lichamelijke beperking om te sporten?

Mensen met een lichamelijke beperking sporten minder dan mensen zonder beperkingen. Wat belemmert hen? Wat zijn de motieven van mensen met lichamelijke beperking die wel sporten en hebben zij ideeën hoe we drempels kunnen wegnemen?

Voor mensen met een beperking is het belangrijk om te sporten of te bewegen. Toch bewegen mensen met een lichamelijke beperking minder dan mensen zonder beperkingen. Het programma Grenzeloos actief probeert de match tussen de behoefte van sporters met een beperking en het sport- en beweegaanbod te verbeteren.

Onderzoeksinstituut Nivel sprak hierover met mensen met visuele beperkingen, mensen met een motorische beperking die rolstoel gebonden zijn en die niet rolstoel gebonden zijn, en (online) met mensen met een auditieve beperking.

Centraal stonden vragen naar ervaringen, motieven en belemmeringen bij het sporten, behoeften en mogelijkheden voor verbeteringen.

Plezier, sociale contacten en gezondheid zijn belangrijke drijfveren

De deelnemers doen allerlei verschillende sporten. Mensen met een visuele of een motorische beperking beoefenen vaak aangepaste sporten, terwijl een auditieve beperking weinig belemmeringen met zich mee lijkt te brengen in de sportkeuze. Wandelen is de belangrijkste vorm van (dagelijks) bewegen. Mensen sporten vooral voor hun plezier in het sporten zelf, de sociale contacten en voor hun gezondheid. Dit laatste trekt ook mensen die niet zo van sporten houden soms over de streep.

Negatieve ervaringen en belemmeringen bij het sporten

Mensen met een beperking ervaren het als negatief als trainers of teamgenoten te weinig rekening houden met hun beperking of deze weer vergeten. Bijvoorbeeld doordat een sporter met een auditieve beperking de instructies niet hoort of dat een sporter met een motorische beperking een oefening niet kán uitvoeren. Iemand met een visuele beperking kon alleen hulp krijgen bij het instellen van de fitness-apparaten wanneer zij een (dure) personal trainer nam die zij verder niet nodig had. Hierdoor voelen de deelnemers zich niet begrepen of niet welkom, voelen ze zich onveilig of horen ze er toch niet helemaal bij voor hun gevoel.

Informatie over een geschikte sport is soms moeilijk te vinden. Dit wordt als belemmering ervaren, zeker wanneer mensen op latere leeftijd met beperkingen te maken krijgen. De informatie sluit ook niet altijd aan bij wat mensen willen weten. Bij reguliere sportvoorzieningen is niet altijd adequate begeleiding voor mensen met beperkingen en ook de toegankelijkheid van accommodaties is soms onvoldoende.

Vervoer van en naar de sportaccommodatie is soms lastig en de bestaande vervoersvoorzieningen hebben als nadeel dat het erg veel (extra) tijd en energie kost om op de plaats van bestemming te komen. De regelingen voor vervoer en financiële vergoedingen zijn vaak ingewikkeld en verschillen per gemeente. Het is niet altijd duidelijk waar mensen met vragen hierover terecht kunnen. Daarnaast zijn er voorzieningen vanuit de gemeente die alleen gelden wanneer iemand in clubverband sport, terwijl er ook veel mensen zijn die individueel willen sporten.

Tips van mensen met beperkingen

De deelnemers aan de focusgroepen hebben allemaal een weg gevonden om belemmeringen te overbruggen en toch te sporten of recreatief te bewegen. Zij hebben een aantal goede tips om sporten voor mensen met een lichamelijke beperking makkelijker te maken. Een aantal van deze tips geven we hieronder weer.

Voor mensen met lichamelijke beperkingen zelf:

Voor de sporters:

• Stimuleer als ervaren sporter met lichamelijke beperkingen niet-sporters met beperkingen, bijvoorbeeld door een keer samen met hen te gaan sporten of door specifieke informatiegroepen op te zetten.

Voor de niet-sporters:

• Blijf niet thuis omdat je zelf al invult dat er op een bepaalde manier over je gedacht wordt.

“Chronisch positief zijn, helpt“

Voor sportaanbieders:

• Organiseer gezamenlijke sportactiviteiten voor mensen met en mensen zonder beperkingen. Dit vergroot de zichtbaarheid en acceptatie van mensen met beperkingen en leidt tot meer onderlinge behulpzaamheid.
• Gebruik de ervaringsdeskundigheid van mensen met beperkingen die sporten en/of recreatief bewegen bij het verbeteren van de toegankelijkheid van sportlocaties en bij het aanpassen van bestaande sportvormen. Benodigde aanpassingen zijn lang niet altijd ingrijpend.
• Gebruik de ervaringsdeskundigheid van mensen met beperkingen die sporten en/of recreatief bewegen bij het verder ontwikkelen van bestaande websites met informatie over aangepast sporten.
• Overleg met mensen met beperkingen op welke manier zij door begeleiders en medesporters graag willen worden benaderd, en op welke manier zij geholpen willen worden.
• Zet binnen een vereniging een systeem op waarbij sporters zonder beperkingen de sporters met beperkingen ophalen en zo samen reizen.
• Zet binnen de vereniging ervaren sporters met een beperking in bij het ontvangen en begeleiden van nieuwe sporters met beperkingen.

Voor gemeenten:

• Zet buurtsportcoaches in om mensen met lichamelijke beperkingen, die het bestaande aanbod nog moeilijk kunnen vinden, te helpen bij het vinden van een geschikte sport of beweegvorm.
• Verbeter vervoersmogelijkheden waardoor bestaand sport- en beweegaanbod beter gebruikt wordt.
• Maak één duidelijk beleid wat betreft vergoedingen en regelingen voor vervoer en (sport)hulpmiddelen dat zowel voor sporten in clubverband als voor (individueel) recreatief bewegen geldt.

Lees het rapport ‘Sporten en bewegen door mensen met een lichamelijke beperking. Belemmeringen en mogelijkheden’ over ervaringen, motieven en belemmeringen bij het sporten, behoeften van mensen met een lichamelijke beperking. En met ideeën voor verbeteringen.

Meer weten over dit onderwerp?

Bekijk de factsheet: Sport en bewegen voor mensen met een lichamelijke beperking.