Whitepaper Jeugd, Armoede en Sport

Jeugd tussen de 4-12 jaar uit gezinnen met een laag inkomen doen minder aan sport dan het landelijk gemiddelde. Niet meer dan 30% van deze kinderen doet mee in georganiseerde sportactiviteiten. Zij komen minder in aanraking met andere vormen van sport en bewegen. Ook hun ouders sporten niet of minder. In de zogenaamde lage SES (sociaal economische status) wijken zijn ook minder faciliteiten om te sporten/bewegen. Wat is hier nou aan te doen? Het whitepaper Jeugd uit gezinnen met een laag inkomen beschrijft hoe je deze kinderen kunt binden en behouden bij sport- en beweeginterventies.

Wat is lage SES?

Maar wat betekent lage SES nu eigenlijk? Het RIVM omschrijft lage SES als mensen/huishoudens met een laag inkomen en/of opleidingsniveau (basisschool onderwijs, lo, vmbo, avo, mavo). Eén op de negen kinderen (0-17 jaar) in Nederland groeit op in een zogenoemd lage SES huishouden. Dit komt volgens het CBS neer op ruim 292 duizend minderjarige kinderen in 2016.

Naast het inkomen en opleidingsniveau zijn er ook omgevingsfactoren die de SES kunnen bepalen. Zo kunnen gebieden zoals wijken benoemd worden als lage SES wijken. Dit betekent dat er voornamelijk lage SES huishoudens wonen in een wijk.

Positieve effecten van sport

Uit onderzoek blijkt dat sport en bewegen juist voor deze groep kinderen positieve effecten heeft, zoals:

leren kennen van leeftijdsgenoten en het opdoen van vriendschappen
structuur in het dagelijks leven
het leren van normen en waarden in de sport en in de maatschappij
ontwikkelen en verbeteren van fysieke en mentale gezondheid
sociaal-emotionele ontwikkeling, bijvoorbeeld de ontwikkeling van het zelfvertrouwen van kinderen

Werkzame elementen

In Nederland wordt een groot aantal sport- en beweeginterventies ontwikkeld en/of ingezet, specifiek voor de doelgroep 4-tot 12-jarigen uit lage SES wijken. Om deze succesvol te laten zijn, is het van belang dat je weet welke werkzame elementen het beste ingezet kunnen worden. De werkzame elementen zijn te onderscheiden in algemene en specifieke werkzame elementen. Waarbij het bij algemeen gaat om elementen die werkzaam zijn in alle sport- en beweeginterventies. En bij de specifieke gaat het om elementen die werkzaam zijn voor specifieke doelgroepen of problematiek. Meer over de werkzame elementen vind je in het whitepaper.

Deze vind je op Loketgezondleven.nl – succesfactoren gezonde gemeenten

Om te bepalen wat de werkzame elementen zijn om de specifieke doelgroep jeugd (4-12 jaar), woonachtig in lage SES wijken, te binden en te behouden bij sport- en beweeginterventies is een onderzoek uitgevoerd. Dit is gedaan op basis van wetenschappelijke literatuur, erkende interventies en praktijkervaringen. Hierbij werden 20 werkzame elementen gevonden. De elementen staan in het whitepaper allemaal beschreven.

Voorbeelden van strategieën

Bij elk werkzaam element wordt er een definitie gegeven en twee voorbeelden van strategieën hoe je in kunt zetten op dit element. Ook staat er of een element een algemeen of een specifiek werkzaam element is.

Voorbeeld: werkzaam element ‘Motivatie’

De beschrijving van het algemeen werkzame element: de drijfveren die maken dat jeugd zich bindt aan sport- en beweegaanbod.

Strategie-voorstellen daarbij:

Jeugd gaat meer sporten wanneer zij plezier en positieve ervaringen opdoen tijdens sport- en beweegactiviteiten. Zet in op dit plezier, pas hier je lessen op aan. Zet niet alleen in op techniek/conditie verbetering.
Coach jeugd niet alleen op hun technische vaardigheden, maar ook op hun gedrag, zoals sociale vaardigheden. Dit bevordert ook het plezier van de minder technische kinderen.

Op deze wijze worden in het whitepaper alle werkzame elementen toegelicht.

Ervaringen uit de praktijk

De werkzame elementen werden ook getest op praktijkervaringen. Uit interviews met interventie-eigenaren blijkt dat de werkzame elementen die onder de categorieën ‘sociale omgeving’ en ‘maatwerk’ vallen in de praktijk het meest essentieel zijn om de doelgroep jeugd (4-12 jaar), woonachtig in lage SES wijken, te binden en te behouden bij sport- en beweeginterventies.

Tenslotte worden in het whitepaper Jeugd uit gezinnen met een laag inkomen ook nog een aantal goede voorbeelden genoemd, die de werkzame elementen goed inzetten.