Voorgestelde verhoging Europees sportbudget loopt gevaar
Het budget voor Erasmus+ moet fors omhoog, heeft het Europees Parlement in 2019 aangegeven: van circa 265 miljoen euro nu (2014-2020) naar 900 miljoen (2021-2027). Dat betekent ook een hoger budget voor sportprojecten in Europa. Dat leek een sterke zaak bij de start van de nieuwe EU-periode, maar met de meest recente ontwikkelingen (Brexit en COVID-19) lijkt zelfs behoud van het huidige budget in gevaar te komen. Europarlementariërs in de EU-commissie CULT protesteren tegen zulke ingrepen, juist nu sectoren als cultuur, educatie en sport al zulke harde klappen te verwerken hebben gekregen in de coronacrisis.
Op 6 juli wordt dit in een vergadering van de parlementaire commissie CULT besproken. In de meest recente nieuwsbrief van de commissie wordt flink van leer getrokken tegen de budgettaire voorstellen van de EU-commissie. Daarbij wordt ook gerefereerd aan de woorden van EU-voorzitter Ursula van der Leyen, die bij haar aantreden een verdriedubbeling van het Erasmus+ budget voorzag. De CULT-commissie heeft duidelijk gemaakt – over het hele politieke spectrum – dat het tijdens de komende onderhandelingen hard zal vechten om een begroting te realiseren die past bij de ambities van o.a. Erasmus+. Anders zal de impact op de programma’s aanzienlijk zijn, zo verwachten de parlementsleden. De focus op het meer inclusief maken van het programma blijft, maar nieuwe initiatieven kunnen dan mogelijk geen doorgang vinden, zo waarschuwen de leden.
Hoe anders waren de geluiden nog bij het aantreden van de Europese Commissie. De EU-commissaris Innovatie en Jeugd, Mariya Gabriel, heeft bij haar start een aantal opdrachten op het gebied van sport meegekregen van EU-voorzitter Ursula van der Leyen, waaronder deze aanzienlijke verhoging van het budget.
In de opdrachtbrief aan de Bulgaarse EU-commissaris staat onder andere dat ze deze uitbreiding van het Erasmus+ budget moet realiseren. Hoeveel daarvan dan terecht komt bij sport, is overigens nog geen uitgemaakte zaak. Ook wordt over sport gezegd dat ze moet inzetten op promotie van sport als middel voor inclusie en welzijn. Concreet zou Gabriel de #BeExclusive EU Sport Awards moeten uitbreiden en het bereik van de Europese Sportweek vergroten. om meer mensen in beweging te krijgen.
De combinatie met innovatie is ook interessant voor de sport: voor het eerst zijn de subsidieprogramma’s Horizon 2020 (wordt Horizon Europe) voor innovatie en ErasmusPlus (voor educatie, cultuur en sport) onder één verantwoordelijkheid geplaatst. Wellicht geeft dit meer mogelijkheden voor subsidies voor sportinnovatie of dwarsverbanden tussen de doelstellingen voor sport en innovatie.
De voorstellen van de Europese Commissie komen voor het onderdeel educatie, cultuur en sport terecht op de agenda van de parlementaire commissie CULT. Hoe wordt nu besloten over deze voorstellen en wie zijn de hoofdrolspelers? Kenniscentrum Sport & Bewegen zoekt het voor je uit.
Erasmus+ voor de sport
Erasmus+ is het subsidieprogramma van de Europese Unie voor onderwijs, training, jeugd en sport. Het biedt mensen van alle leeftijden de kans om kennis en ervaring op te doen of om die te delen bij organisaties en instellingen in verschillende landen. Het overgrote deel van de totale subsidie van 15 miljard (2014-2020), komt niet terecht bij de sport, maar gaat naar onderwijs.
De rol van Europa voor sport is nu gericht op een aantal onderwerpen, variërend van het tegengaan van matchfixing en doping tot het bevorderen van breedtesport, van gelijke kansen in de sport en van goed sportbestuur.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen als het gaat over de Nederlandse invloed op het sportbudget: Nederland is met slechts één (vervangend) lid vertegenwoordigd in de commissie die over sport – en dus ook over de invulling van het budget voor Erasmus+ – gaat. Dat is Lara Wolters, nieuw in het Europarlement namens de PvdA.
Zij sprak 2019 de hoop uit dat de lidstaten de wens van het Europees Parlement omarmen om het budget van Erasmus+ te vergroten. “Sport is niet alleen ‘voor de leuk’. Het zorgt voor betere integratie in de maatschappij. Hier in België vergoedt de zorgverzekering zelfs je sportabonnement. Investeren in sport is een investering in de maatschappij.”
Commissieleden
Wolters is nieuw op het thema sport, maar dat kan je niet zeggen van een aantal kopstukken in de commissie. Op basis van hun achtergrond en positie in de partij, is te verwachten dat deze drie invloedrijk zullen zijn de komende vijf jaar: Tomasz Frankowski uit Polen, Theodoros Zagorakis uit Griekenland en Milan Zver uit Slovenië.
Ze komen alle drie uit voor de christen-democraten, de Europese Volkspartij waar ook het CDA, ChristenUnie en 50Plus in zitten. Zagorakis is oud-topvoetballer o.a. PAOK, AEK Athene, en oud-president van de Griekse eredivisieclub PAOK. Zver is de oud-minister van onderwijs en cultuur van Slovenië en is namens het Europees Parlement onderhandelaar over Erasmus+. Slovenië is al druk bezig met de voorbereidingen van de sportambities als zij in 2021 EU President zijn; dit kan een extra gewicht in de schaal leggen.
Poolse Europarlementariër belangrijke speler voor sportsector
Kenniscentrum Sport & Bewegen heeft Tomasz Frankowski, volgens insiders nu een van de meest deskundige leden in de commissie CULT, in september 2019 een aantal vragen kunnen voorleggen. Deze Poolse Europarlementariër is zelf oud-topvoetballer (en topscorer) in de Poolse eredivisie. Namens de christen-democraten (Europese Volkspartij) is hij vice-coördinator sport in de commissie CULT: een belangrijke speler dus. Als Nederlandse Europarlementariërs van CDA, ChristenUnie of 50Plus iets willen agenderen op het gebied van sport, zullen ze dat naar verwachting veelal via Tomasz Frankowski doen.
De Poolse Europarlementariër hoopt dat dat de verhoging van het Erasmus+ budget er komt. Hoewel de Europese Raad, met daarin de lidstaten, uiteindelijk over het budget gaat, put hij hoop uit de toespraak van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen deze zomer in het Europees Parlement. Zij sprak zich ook uit voor verdrievoudiging van het budget. “Het zou mooi zijn als we het voor elkaar zouden kunnen krijgen”, zegt Frankowski. Ook Zver denkt er zo over.
Sport is belangrijk voor Europese integratie meent Frankowski. “Het helpt landen bij elkaar te brengen, onafhankelijk van hun achtergrond, economische situatie of waar ze in geloven. Het helpt burgers bijdragen aan de samenleving en bevordert sociale inclusie.” Hij weet dat als geen ander: zijn voetbalcarrière voerde hem door heel Europa, onder meer langs CD Tenerife en RC Straatsburg.
Polen is volgens Frankowski best succesvol in het aanvragen van Europees geld voor de sport, gericht op sociaal beleid en het promoten van sport en bewegen. “Wij focussen daarbij met name op richtlijnen en werkzame elementen voor sportprofessionals en beleidsmakers in de sport. Je leert veel van het uitwisselen van goede voorbeelden tussen landen, is onze ervaring. Bij de EU-projecten hebben we veel profijt van de goede samenwerking tussen overheden en sportorganisaties in Polen.”
Van Nederland denkt hij dat de Polen ook iets kunnen leren. Op sportgebied bijvoorbeeld over het in Polen nauwelijks ontwikkelde damesvoetbal of van de wijze waarop Nederlandse schaatscoaches werken. Maar ook op het gebied van good governance. “Het bevorderen van waarden in de sport moet de kern van onze aandacht hebben”, zegt Frankowski.
Sports Group: platform voor Europarlementariërs en de sport
In de commissie CULT is dus maar één Nederlander lid maar in de vorige zittingsperiode was Nederland helemaal niet vertegenwoordigd, dus hier is al een punt binnen. En er zijn meer aanknopingspunten om vanuit Nederland een sportonderwerp onder de aandacht te brengen in Brussel.
In de vorige zittingsperiode was er een Sport Intergroup. Die Intergroups zijn informele overlegorganen die Europarlementariërs vanuit diverse disciplines bij elkaar brengen voor conferenties. In de vorige zittingsperiode was de nummer 2 van het CDA – Jeroen Lenaers – lid van deze groep. Op de agenda staan onderwerpen zoals sociale inclusie van migranten door sport of de strijd tegen match-fixing. Het is een ideaal platform voor gesprekken met belangenorganisaties, NGO’s, federaties en associaties in de sport en sporters.
In de nieuwe zittingsperiode is een stapje teruggegaan: het is nu een Sports Group geworden – in februari 2020 opgericht – en dat betekent dat er geen logistieke ondersteuning is van het ambtelijk apparaat in Brussel. De eerder genoemde Tomas Frankowski is samen met de Belg Marc Tarabella de voorzitter van deze door 125 Europarlementariërs ondersteunde Sports Group.
De prioriteiten voor de Sports Group zijn: sport & milieu (New Green Deal), sport & innovatie, bestrijding van doping en manipulatie van sportcompetities en digitale piraterij van sportevenementen. Wat betreft de subsidies voor de sport zet de Sports Group zich in voor het veiligstellen van het budget voor sport in het Erasmusprogramma 2021-2027 veiligstellen en de voortzetting van bestaande pilotprojecten en ‘preparatory actions’ voor de sport.
Nederland: uitwisselingen in sport belangrijk
Nederland zit als lidstaat in de Raad. Dat is naast het Europees Parlement de andere Europese wetgever. De lidstaten stellen het budget voor de EU, dus ook voor Erasmus+ beschikbaar. Het is ook de bevoegdheid van de lidstaten. Die praten met het Europees Parlement dit najaar over de inhoud van Erasmus+. Over het geld komt waarschijnlijk volgend jaar pas duidelijkheid. Dat betekent dat de posities van Nederland en de andere lidstaten ook belangrijk zijn.
De belangrijkste beslispunten zijn naast het budget de vraag of ook de topsport van Erasmus+ moet profiteren, of het moet worden opengesteld voor uitwisselingen met derde landen, van buiten de EU en of alleen staf en coaches of ook sporters een beroep moeten kunnen doen op Erasmus+.
Nederland is het inhoudelijk eens met het Commissievoorstel dat inzet op een bredere beleidsagenda voor sport en bewegen en meer uitwisselingen. Ons land ziet ook veel terug van de Nederlandse inbreng. Wat de financiën betreft wijst het kabinet er op dat bij een kleinere Europese Unie na de Brexit ook een kleiner budget hoort, omdat de rekening van verkleining van de Europese Unie niet onevenredig bij de nettobetalers moet komen te liggen.
Het kabinet op pagina 9 van de kabinetsreactie: “Nederland ziet een meerwaarde in samenwerkingsprogramma’s tussen organisaties en instituten in de sport. Deze samenwerkingsprojecten vormen een belangrijke lijn waarlangs goede voorbeelden kunnen worden uitgewisseld en onderwerpen als gedeelde waarden, gezonde leefstijl en sociale inclusie meer aandacht krijgen, met name in de breedtesport.”
Of uitwisselingen voor alle sporters of alleen voor coaches en staf moet gelden, daarover hebben de Raad en ook Nederland nog geen standpunt. Over het feit dat sporten zorgt dat mensen langer gezond blijven, is eigenlijk iedereen in de EU het wel eens, ook de lidstaten.
De onderhandelaar van het Europees Parlement, Milan Zver, hoopt wel dat de lidstaten er snel uit zijn, anders kan de start van Erasmus+ het eerste jaar, in 2021, moeizaam zijn. Ook de Europese Commissie wees daar al eerder op. “Het gaat om honderdduizenden projecten en uitwisselingen”, zegt Zver.
Wie beslist wat over Europees sportbudget?
Over de inhoud van de programma’s maakt de Europese Commissie een voorstel. Vervolgens besluiten de Raad (met daarin de lidstaten) en het Europees Parlement apart over het voorstel.Die besluiten worden vervolgens uitonderhandeld tussen de Europese Raad, het Europees Parlement en de Europese Commissie. Dan gaat het over het programma en het onderling gewicht en over procedures waarmee middelen worden toegekend. Die onderhandelingen zijn in najaar 2019.Het budget van de Europese Unie is de bevoegdheid van de Europese Raad, waarin de regeringsleiders van de lidstaten zitten. Vermoedelijk valt eind 2020 een definitief besluit. Dan worden aan de programmapunten geldbedragen gehangen.
De miljoenendans rond Erasmus Plus
Wat stelt de Europese Commissie voor?
Verdubbeling naar 30 miljard, naar sport gaat 1,83 procent, dus circa 550 miljoen euro voor de sport. Huidig EU-voorzitter Finland pleit voor versterking van Erasmus+ en noemt als argument nauwere universitaire samenwerking.
Wat wil het Europees Parlement?
Verdrievoudiging naar 45 miljard, naar sport 2 procent. Totaal: 900 miljoen euro voor de sport. De nieuwe voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen die op 1 november officieel begint, pleitte in haar eerste toespraak voor verdrievoudiging van Erasmus+. Onderhandelaar Milan Zver van het Europees Parlement vindt dat de standpunten goede vooruitzichten bieden.
Wat willen de lidstaten?
Zij praten pas later over het budget. Het is hun bevoegdheid uiteindelijk.
Invloed landen tijdens EU Voorzitterschap
Finland was van juli tot en met december 2019 voorzitter van de EU. In dit aansprekende filmpje stelden ze zichzelf en de prioriteiten voor het halfjaar voor.
Specifiek voor sport hebben ze extra aandacht besteed aan:
- de onderhandelingen over het budget voor sport;
- implementatie van het EU werkplan voor sport, met name om corruptie tegen te gaan en de veiligheid van kinderen in sport te garanderen;
- coördinatie van de EU vertegenwoordiging in de internationale WADA-meetings over doping.
Dat gebeurt via een aantal sportconferenties in Finland en Brussel. Van januari tot en met juni 2020 is Kroatië voorzitter; de focus is in de afgelopen maanden met name gegaan naar de impact van COVID-19 op de sport in onder meer een informele ministerraad. De ogen zijn nu gericht op Duitsland, dat vanaf 1 juli 2020 het voorzitterschap op zich neemt, in een trojka met Portugal en Slovenië. Het gezamenlijke programma van de drie landen is inmiddels gepresenteerd. Het woord sport komt er niet in voor. Wel worden bijvoorbeeld het Europese plan voor kankerbestrijding en de gevolgen van de COVID-19 crisis genoemd, waarin aandacht voor een gezonde leefstijl voor de hand ligt. Kenniscentrum Sport & Bewegen volgt de ontwikkelingen.