Spring naar content

Wat is er nodig om sport en bewegen in te zetten tegen kwetsbaarheid?

Het voorkomen van kwetsbaarheid bij ouderen en tegelijk het stimuleren van langer zelfstandig thuis wonen – dat komt veel voor op beleidsagenda’s. Sport en bewegen kunnen daarbij een nuttige en effectieve rol spelen. In dit artikel vind je de mogelijkheden en uitdagingen die sport en bewegen bieden ter bevordering van de zelfredzaamheid van ouderen.

Uitdagingen voor het lokale beleid en de praktijk

Het bevorderen van zelfredzaamheid van 65-plussers is steeds belangrijker, net als het voorkomen van kwetsbaarheid. Gemeenten hebben hier vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Wet publieke gezondheid (Wpg) en het Nationaal Preventieakkoord een belangrijke rol in. Een effectief preventief beleid, gericht op het voorkomen van kwetsbaarheid bij ouderen, is niet eenvoudig. Het vraagt om nauwe samenwerkingen, slimme kruisbestuivingen en regie binnen verschillende beleidsterreinen van de gemeente.

Samenwerking versterken?

Gebruik de Meedoen Meerkamp voor het stimuleren van de samenwerking tussen verschillende organisaties of onderdelen van de gemeente ten behoeve van de kwetsbare ouderen. Deze telt maar liefst twaalf onderdelen in het kader van een betere samenwerking. Los en gecombineerd versterken deze onderdelen de samenwerking in jouw regio.

Een effectief preventief beleid gaat verder dan effectieve samenwerking en het opnemen van beweeginterventies in de agenda of het gemeentelijke aanbod. Want hoe zorg je ervoor dat je iedereen bereikt – en vooral degenen die daar het meest baat bij hebben? Hoe krijg je het voor elkaar dat ze willen meedoen aan activiteiten, dat ze gemotiveerd blijven en duurzaam deelnemen om hun beweeggedrag te verbeteren?

Gerichte aanpak is nodig

Een gerichte aanpak is nodig om 65-plussers in beweging te krijgen en te houden, een standaardprofiel van ‘de 65-plusser’ bestaat niet. Gezonde 65-plussers die niet kwetsbaar zijn en niet afhankelijk van zorg, vinden de weg naar sport- en beweegaanbod eerder zelfstandig. Voor meer kwetsbare groepen is dat niet vanzelfsprekend. Het is daarom belangrijk om rekening te houden met de grote variatie binnen de groep 65-plussers, in gezondheid, kwetsbaarheid en zorgbehoefte.

Whitepaper: 65+ in beweging

Verschillende gemeenten slagen erin om 65-plussers meer in beweging te krijgen. Hoe pakken zij dat aan? Kenniscentrum Sport & Bewegen en het Mulier instituut interviewden daarover twaalf gemeenten. De uitkomsten van deze interviews en wetenschappelijke kennis vormen de inhoudelijke basis voor de whitepaper 65+ in gemeentelijk sportbeleid.

De (kwetsbare) 65-plusser op de juiste manier bereiken blijkt lastig: de subdoelgroepen vragen om verschillende wervingsstrategieën en ander aanbod. Een belangrijke pijler hierin is dat het aanbod moet aansluiten op de wensen en behoeften van de doelgroep. Waar de fitte, zelfredzame 65-plusser kan meedoen met regulier aanbod of bijvoorbeeld walking sports binnen een vereniging, is voor de meer kwetsbare 65-plusser aanbod op maat onder begeleiding van geschoolde professionals essentieel.

Belemmeringen wegnemen

Vooral de kwetsbare groep is moeilijker te bereiken, deelname aan sport- en beweegaanbod is beperkt. Bij een gerichte aanpak voor kwetsbare 65-plussers helpt het om zoveel mogelijk belemmeringen op individueel en sociaal vlak weg te nemen en hier tijdig rekening mee te houden. Voorbeelden van dit soort belemmeringen zijn: weinig motivatie, steun uit de directe sociale kring, de angst om te vallen, het gebrek aan zelfvertrouwen en eerdere (negatieve) ervaringen of beelden.

Ook kan de gemeente ondersteunen en faciliteren, onder meer door vanuit verschillende beleidsterreinen drempels weg te nemen. Hierbij kun je denken aan obstakels die de 65-plussers ervan weerhouden deel te nemen aan sporten en beweegaanbod, zoals financiën en vervoer. Een buurtsportcoach of combinatiefunctionaris kan een belangrijke schakel zijn om het beleid van de gemeente rond de 65-plusser praktisch aan te pakken. Enerzijds door in gesprek te gaan, maar ook door de inwoner te begeleiden naar passend aanbod of het initiëren van (beweeg)interventies.

Inspiratie om lokaal mee aan de slag te gaan

De inspiratiesheets 65+ in bewegen laten succesfactoren zien van andere gemeenten om 65-plussers te werven en te bereiken met passend sport- en beweegaanbod.

Inzet erkende interventies

Verschillende sport- en beweeginterventies richten zich op ouderen en het voorkomen of verminderen van kwetsbaarheid en eenzaamheid. Het scheelt tijd om lokaal aan de slag gaan met bestaande interventies die zich in de praktijk hebben bewezen – met de garantie van een onderbouwde basis. Enkele voorbeelden van bestaande interventies voor deze doelgroep en maatschappelijke problemen:

De inzet van erkende sport- en beweeginterventies kan de kans verhogen om 65-plussers structureel in beweging te brengen. Dergelijke interventies zijn doelgerichte, planmatige en in tijd afgebakende activiteiten met als doel gedragsverandering. Bij interventies gericht op (kwetsbare) 65-plussers gaat het vaak over laagdrempelige beweegprogramma’s die zich richten op de verbetering van mobiliteit, conditie en zelfvertrouwen. De database sport en beweeginterventies geeft een overzicht van deze interventies.

Valpreventie

Ook interventies die vallen helpen voorkomen dragen bij aan het voorkomen van kwetsbaarheid. Sinds januari 2023 is valpreventie een belangrijk onderdeel van het Nationaal Preventie Akkoord en dient de gemeente ook hierin een actieve rol aan te nemen. 

Meer lezen?