Wat kan de opslag van elektriciteit betekenen voor jouw sportaccommodatie?

Minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) deelde begin juni de Routekaart Energieopslag met de Tweede Kamer. Daarin is beschreven welke acties nodig zijn om met behulp van energieopslag de energietransitie te versnellen. Ook steeds meer sportaccommodaties hebben opslag van elektriciteit met een batterij of accu. Wat is het voordeel, is er een businesscase en kan het installeren van een batterij aansluitproblemen oplossen? In dit artikel lees je over drie functies van de opslag van elektra.

Waarom energieopslag?

Het energienetwerk functioneert optimaal als er evenveel energie wordt opgewekt als gebruikt, zonder (grote) pieken in het verbruik. Op dit moment zijn onvoorspelbare bronnen – zoals wind- en zonne-energie – lastig voor het energienetwerk. De wind waait niet altijd even hard en zonnestroom is er alleen als de zon schijnt. Bij afhankelijkheid van deze duurzame energiebronnen is het risico dat er een tekort of overschot aan stroom ontstaat. Daar is het elektriciteitsnetwerk nu niet op ingericht.

Een gevolg kan zijn dat het stroomnet tijdelijk ‘uitvalt’ vanwege een onbalans in het stroomnet. Dit noemen we een blackout. Accusystemen kunnen black-outs voorkomen. Met energie halen uit schone, maar onvoorspelbare bronnen, zullen nu nog batterijen nodig zijn om duurzame energie op te slaan op momenten van overvloed. Deze energie is te gebruiken op momenten dat er tekort aan duurzaam opgewekte energie is – zo blijft het energienetwerk in balans.

Het toepassen van opslag van elektra biedt ook kansen en oplossingen voor sportaccommodaties.

Drie functies van accusystemen

Verlagen van stroompieken door elektriciteitsverbruik
Opslaan van zonnestroom
Balanceren van het elektriciteitsnet

1. Verlagen van stroompieken door elektraverbruik

Als je op een sportaccommodatie stroomverbruikers aanzet, kan een flinke stroompiek ontstaan – zoals bij sportveldverlichting. Als het eerste vermogen dat voor deze stroompiek nodig is uit een accu wordt gehaald, heb je minder elektriciteit nodig van het energienetwerk. Dat kan ervoor zorgen dat je aansluitwaarde (stroom) verlaagd of niet verhoogd hoeft te worden. Dit kan flink schelen op je vaste lasten (netwerkkosten).

Deze oplossing is extra interessant als je als sportaccommodatie geen duurzaam opgewekte energie mag terugleveren aan het elektriciteitsnet (netcongestie). Als het mogelijk is om je aansluitwaarde terug te brengen van een groot- naar een kleinverbruikaansluiting, kun je de duurzaam opgewekte energie die je niet zelf gebruikt wel terugleveren.

SC Everstein heeft in 2022 een batterij laten installeren. Perry Bloks, lid van ‘de groene brigade’ van de vereniging: “Het verraste mij dat de installatie – plaatsing van de batterij, bekabeling en aansluiting – redelijk eenvoudig was. Wat me nog meer verraste, is dat de opbrengst van de batterij voor de eigen energieafname maar een deel van de businesscase is en dat deze meer bepaald wordt door aanpassing van contracten en subsidie.”

Meer voorbeelden van sportaccommodaties die verduurzamingsmaatregelen, zoals een batterij, toe hebben gepast, vind je in de Duurzaamheidsatlas.

Uitleg: aansluitwaarde hoofdaansluiting

Elke hoofdaansluiting voor elektriciteit heeft een aansluitwaarde (hoofdzekering). Hoe hoger de aansluitwaarde, hoe hoger het vermogen dat een gebruiker achter de hoofdaansluiting kan plaatsen. Dus: hoe meer stroom je in één keer kan vragen. Als je alle apparaten in één keer aanzet, vraagt dat meer vermogen dan als je dat één voor één doet.

Er is een verschil tussen een grootverbruikaansluiting en een kleinverbruikaansluiting. Je bent een kleinverbruiker als je een aansluiting hebt van maximaal 3×80 ampère. Is je aansluiting groter dan 3×80 Ampère, dan ben je een grootverbruiker.

Als je een kleinverbruiker bent, dan betaal je je netwerkkosten direct met je energierekening. Er zijn verschillen in omvang van een kleinverbruikaansluiting, de verschillen in kosten zijn afhankelijk van deze omvang. Als je een grootverbruiker bent, dan betaal je apart aan je netbeheerder en je energieleverancier. Aan je netbeheerder betaal je periodieke aansluitkosten (afhankelijk van je aansluit-capaciteit) en een vast bedrag voor transportdiensten – ook wel het gecontracteerd transportvermogen genoemd. De geleverde elektra betaal je aan je energieleverancier.

2. Opslaan van zonnestroom

Sportaccommodaties met zonnepanelen kunnen overdag veel energie opwekken, terwijl er dan meestal weinig energie verbruikt wordt. ’s Avonds, als bijvoorbeeld de veldverlichting en de lampen in de kantine en kleedkamers aangaan, hebben ze die energie nodig. Door het toepassen van een accu kan de opgewekte energie op een later moment worden gebruikt.

Op Sportpark Oosterflank slaat Alexandria’66 zonne-energie op via een batterijsysteem.

Uitleg: netcongestie

Van netcongestie is sprake als de vraag naar transport van elektriciteit (zowel bij de aanbieder als de afnemer) groter is dan de transportcapaciteit van het net. Dat houdt in dat de maximale hoeveelheid elektriciteit die per kwartier verplaatst kan worden over het net al bereikt is.

Door de sterke groei van de opwek van hernieuwbare (duurzame) energie, kan het net niet overal de elektriciteitsproductie aan. Het probleem bij zonne-energieprojecten is het tekort aan beschikbare capaciteit voor teruglevering.

3. Balanceren van het elektriciteitsnet

Door wind- en zonne-energie en de vergrote vraag van ons eigen elektriciteitsverbruik ontstaan pieken en dalen in het elektriciteitsnet. Stroom wordt niet meer constant aangeleverd en gevraagd, maar op momenten dat het bijvoorbeeld hard waait, is er een grotere toevoer van elektriciteit, terwijl er op dat moment niet meer vraag is. De landelijke netbeheerder Tennet zorgt ervoor dat ons elektriciteitsnet goed blijft werken. Accusystemen kunnen als buffer dienen om deze pieken en dalen op te vangen of voorzien in extra capaciteit. Tennet betaalt ervoor als accommodatie-eigenaren hun accu ter beschikking stellen voor het balanceren van het elektriciteitsnet. De hoogte van de vergoeding is afhankelijk van de beschikbaarheid van het accusysteem.

Toepassingen op sportaccommodaties

Hoe kun je deze functies nu toepassen op jouw sportaccommodatie? Als je iets wilt realiseren, bijvoorbeeld nieuwbouw, veldverlichting of een warmtepomp, maar je aansluiting hiervoor niet kunt vergroten? Of je wilt zonnepanelen installeren, maar je kunt die niet aansluiten, omdat je niet mag terugleveren? Dan kan het installeren van een batterij een oplossing zijn.

De meeste sportaccommodaties gebruiken op dit moment een batterijsysteem om de pieken in het stroomverbruik te verlagen. Dat scheelt aanzienlijk in de vastrechtkosten. En door de pieken af te vangen kun je naar een kleinverbruikaansluiting en mag je zonne-energie terugleveren. Perry Bloks van SC Everstein: “Laat je vooraf goed informeren en een inventarisatie uitvoeren. Daarnaast is het heel belangrijk dat je over voldoende enthousiaste vrijwilligers beschikt die het leuk vinden en er tijd voor vrij maken om hiermee aan de slag te gaan.”

Als je als sportclub een variabel energiecontract hebt, dan kun je de batterij ook gebruiken om bijvoorbeeld goedkope stroom op te slaan, zodat je niet op dure momenten energie hoeft in te kopen of dan juist je opgeslagen energie teruglevert. Dit is nu nog omslachtig en kost veel tijd. Wel gaan de ontwikkelingen snel en komen er in de toekomst slimmere manieren voor gebruikers om batterijen in te zetten.

Welke subsidies kun jij aanvragen?

Als je wilt investeren in verduurzaming van een sportaccommodatie, kun je gebruikmaken van verschillende subsidies. Zo zijn er subsidies beschikbaar voor ledverlichting, zonnepanelen, isolatie en warmtepompen. De subsidiewijzer van Kenniscentrum Sport & Bewegen geeft inzicht in de landelijke subsidies op het gebied van duurzaamheid, zoals de Stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties (BOSA), die je kunt inzetten voor het installeren van een batterij.

Dit artikel is in april in een aangepaste versie verschenen in het vakblad SPORT Bestuur en Management.