Aantonen van overreaching bij jeugdige voetballers

Als de belasting van sporters hoger is dan het herstel, kan afname van de prestatie plaatsvinden. Als deze afname van korte duur is en er een herstelperiode is ingepland, dan is dat niet erg (functionele overreaching). Het is immers mogelijk om te herstellen. Een sterkere afname van de prestatie die weken tot maanden aanhoudt en waarbij niet voldoende wordt herstelt, is ernstiger (niet-functionele overreaching) en kan leiden tot overtraining.

Bij overtraining is er sprake van prestatieafname die wel maanden tot jaren kan duren. Voor sporters is het van belang dat de symptomen van overreaching in een vroeg stadium worden herkend, zodat de trainingsbelasting kan worden aangepast en niet-functionele overtraining kan worden voorkomen. Brink et al. hebben onderzocht of overreachte jonge voetballers te herkennen zijn aan afwijkende scores op de Recovery-Stress Questionnaire for Athletes (RESTQ-Sportvragenlijst).

In totaal zijn 94 voetballers in de leeftijd van 15 tot 18 jaar twee seizoenen gevolgd. Deze voetballers behoren tot de beste één procent van hun leeftijdscategorie in Nederland.

Gedurende twee jaar werd door de voetballers iedere maand de RESTQ-Sportvragenlijst ingevuld (77 vragen). Ook werd iedere maand, na een rustdag, de Interval Shuttle Run Test (ISRT) afgenomen, waarbij dertig seconden rennen werd afgewisseld met vijftien seconden lopen. Iedere meting legden de deelnemers dezelfde afstand af. De gemiddelde hartfrequentie tijdens de laatste zestig seconden van de test werd als uitkomstmaat gebruikt. Wanneer de gemiddelde hartfrequentie twee keer achter elkaar meer dan vijf slagen per minuut afweek van de vorige ISRT-test, werden voetballers medisch gescreend (om blessures of ziekte uit te sluiten) en ingedeeld in de overreachte groep. De ISRT-test is dus gebruikt om overreaching op te sporen bij de voetballers. In totaal werden zeven van de 94 voetballers ingedeeld in de overreachte groep en bestond de andere groep uit de overige 87 voetballers.

De voetballers in de overreachte groep hadden twee maanden voordat hun prestaties verminderden een significant lagere totale herstelscore op de RESTQ-sportvragenlijst dan de voetballers bij wie geen overreaching werd vastgesteld. De overreachte voetballers scoorden significant hoger op de RESTQ-Sportschaal ‘ervaren emotionele stress’ en significant lager op de RESTQ-Sportschalen ‘fysieke herstel’, ‘algemeen welzijn’ en ‘slaapkwaliteit’, twee maanden voor de diagnose. Er werden geen significante verschillen één maand voor de diagnose of ten tijde van de diagnose gevonden. De afwijkende scores op de herstelvragen van de RESTQ-Sportvragenlijst en de afwijkende hartfrequentie na de ISRT lijken samen overreaching in een vroeg stadium bij jonge voetballers aan het licht te brengen.

Op basis van de gegevens van dit onderzoek lijkt het de moeite waard om jeugdige voetballers regelmatig de RESTQ-Sportvragenlijst in te laten vullen om vroege overreaching op te sporen. Een studie waarbij deze metingen herhaald worden bij een andere populatie moet de resultaten van deze studie echter nog wel bevestigen. Daarnaast is het onduidelijk of een afwijking van meer dan vijf hartslagen op de ISRT daadwerkelijk inhoudt dat spelers overreached zijn. Tevens moet nog worden onderzocht of het op basis van deze gegevens mogelijk is een interventie te plegen waardoor overreachte voetballers weer herstellen en overtraining voorkomen wordt en of deze methode ook werkt bij andere takken van sport.

Auteur: S. (Susan) Vrijkotte