Atleten die functioneel overreached zijn slapen slechter

Atleten die door een intensieve trainingsperiode functioneel overreached raken slapen slechter dan zij normaal gesproken doen. Als atleten echter door dezelfde training geen symptomen van functionele overreaching vertonen, hebben zij geen slaapproblemen. Dat blijkt uit een Franse studie bij redelijk goed getrainde triatleten.

Atleten proberen hun prestatieniveau te verhogen door de intensiteit en/of het volume van hun training geleidelijk te verhogen. De gedachte hierachter is één van de basisprincipes van training, de zogenaamde supercompensatie. Door intensief te trainen neemt de prestatie tijdelijk af, om na voldoende rust naar een hoger niveau dan voor de training terug te keren. Indien de rust echter onvoldoende is en er opnieuw een intensieve training plaatsvindt daalt het prestatieniveau verder. Dit proces duiden onder anderen Hausswirth et al aan als functionele overreaching (F-OR). Hoewel F-OR inmiddels een veelgebruikte term is in de sportwereld, bestaat er in de literatuur geen eenduidige definitie van. Vaak hanteert men een aanzienlijke afname van de prestatie als indicator. Ook de onderliggende oorzaken voor het ontstaan van F-OR zijn onduidelijk en verschillen per individu. In ieder geval lijkt onvoldoende rust een grote rol te spelen. Aangezien slaap een belangrijke vorm van rust is, hebben Hausswirth et al onderzocht of er verschillen bestaan in de kwaliteit van slaap tussen atleten die wel of niet functioneel overreached zijn.

Dit hebben zij gedaan door 27 triatleten (geslacht onbekend) in twee groepen te verdelen en een deels verschillend trainingsprogramma aan te bieden. De trainingsbelasting tijdens het programma was individueel bepaald. Tijdens de eerste en de laatste twee weken van het onderzoek was de trainingsbelasting voor beide groepen gelijk aan vijftig procent van hun normale trainingsbelasting. Tijdens de tweede tot en met vierde week van het onderzoek verschilde de trainingsbelasting tussen beide groepen. De negen triatleten uit de controlegroep trainden in deze periode op honderd procent van hun normale trainingsbelasting en de achttien triatleten uit de interventiegroep op 130 procent. Gedurende de studie is op meerdere momenten het maximale vermogen bepaald dat de triatleten konden leveren op een ergometer, alsmede hun maximale zuurstofopname. Om de omvang en de kwaliteit van de slaap te meten droegen de triatleten tijdens de gehele duur van de studie ’s nachts een Actiwatch©. Ten slotte is de triatleten wekelijks gevraagd aan te geven of ze last hadden van infecties in de bovenste luchtwegen, als indicatie van ziekte.

Uit de resultaten blijkt dat negen triatleten uit de interventiegroep door de intensieve training functioneel overreached raakten, hetgeen bleek uit een daling van het maximale vermogen en de maximale zuurstofopname aan het einde van de intensieve trainingsperiode. Ook de kwaliteit van slaap van deze atleten verslechterde tijdens de intensieve trainingsperiode. Zo sliepen ze in de derde week van deze periode korter en onrustiger, terwijl ze even lang in bed lagen. De milde slaapstoornissen herstelden zich in de laatste twee weken van de studie. De overige negen triatleten die ook de intensieve trainingsbelasting ondergingen ontwikkelden geen F-OR en hadden geen slaapstoornissen. Dat was ook zo bij de triatleten uit de controlegroep.

Uit deze studie van Hausswirth et al blijkt dat atleten met F-OR slechter slapen dan normaal. Of het slechte slapen een oorzaak of een gevolg is van de intensieve training valt echter niet te zeggen. Ook is het onduidelijk waarom de ene helft van de triatleten wel functioneel overreached raakte tijdens de intensieve training en de andere helft niet. Hoewel de studie van Hausswirth et al dus weinig verduidelijkt over F-OR in het algemeen, laat het wel duidelijk zien dat tijdens een intensieve trainingsperiode slaap een belangrijk aandachtspunt is voor atleten en trainers. Om inzicht te krijgen in de kwaliteit en kwantiteit van slaap is gebruik te maken van de Actiwatch©. Een middagdutje tijdens een intensieve trainingsperiode lijkt in ieder geval een goede keuze.