Cafeïne leidt alleen in rust tot vochtverlies

Hoewel de veronderstelling bestaat dat cafeïne vochtafdrijvend werkt, lijkt dit niet onder alle omstandigheden waar te zijn. Uit een uitgebreide literatuurstudie blijkt dat de nieren alleen in rust extra urine produceren na inname van cafeïne. Tijdens inspanning treedt dit fenomeen niet op.

Cafeïne en sportprestatie

Er is het nodige bewijs dat cafeïne de sportprestatie kan verbeteren (zie bijvoorbeeld hier). Zeker bij duurinspanning lijkt de inname van cafeïne in de vorm van koffie of een supplement de prestatie met ongeveer 3% te verbeteren. Er kleven echter ook bijwerkingen aan het gebruik van cafeïne. Zo zijn er aanwijzingen dat cafeïne ervoor zorgt dat de nieren meer urine produceren en dat er zo uitdroging kan ontstaan. De Chinese onderzoeker Zhang en zijn Amerikaanse collega’s hebben een literatuurstudie uitgevoerd waarin zij het effect van cafeïne op de urineproductie hebben geanalyseerd.

Rust vs. inspanning

De auteurs hebben de gegevens van 16 studies (379 proefpersonen) samengevoegd en geanalyseerd. In de analyse is onderscheid gemaakt tussen het effect van cafeïne op vochtafdrijving in rust en tijdens inspanning in vergelijking met een placebo zonder cafeïne. Gemiddeld namen de proefpersonen 300 mg cafeïne in.

Uit de uitgebreide analyse blijkt dat er een positieve relatie bestaat tussen het innemen van cafeïne en urineproductie in rust. In vergelijking met een placebo neemt de eerste uren na de inname van cafeïne de uitscheiding van urine gemiddeld met 120 ml toe als een proefpersoon cafeïne inneemt. Dit komt neer op gemiddeld 21% meer urineproductie. Tijdens inspanning treedt er gemiddeld genomen geen verschil op in de urineproductie na de inname van cafeïne in vergelijking met een placebo.

Conclusie

De angst dat de inname van cafeïne leidt tot uitdroging lijkt ongegrond. Hoewel de urineproductie stijgt als cafeïne in rust wordt ingenomen, is dit geen hoeveelheid die ervoor zorgt dat er een aanzienlijke verschuiving optreedt in de vochtbalans. Een beetje extra drinken kan deze balans alweer herstellen. Waarom de inname van cafeïne tot extra uitscheiding van urine leidt is niet geheel duidelijk. Het idee bestaat dat cafeïne de afgifte van een bepaalde stof (fosfodiësterase) die de urineproductie remt, onderdrukt. Waarom de nieren tijdens inspanning geen extra urine produceren na de inname van cafeïne is ook niet duidelijk. De auteurs veronderstellen dat inspanning leidt tot de stijging van hormonen (catecholamines zoals adrenaline) die de extra uitscheiding van urine onderdrukken. De precieze werkingsmechanismes zullen echter nog moeten worden onderzocht.

Gelet op de positieve effecten op de sportprestatie en de geringe negatieve effecten op de urineproductie lijkt het gebruik van cafeïne nog steeds aan te raden. Pas wel op met overmatig gebruik van cafeïne, er kunnen vervelende bijwerkingen optreden zoals slapeloosheid en hoofdpijn.