Cafeïne wellicht ook belangrijk voor balsporters

De kans is aanzienlijk dat balsporters die cafeïne innemen hierdoor sneller kunnen gaan sprinten, hoger gaan springen en minder pijn ervaren. Waar het nut van cafeïne bij duursporters al lange tijd bekend is, blijkt nu dat ook balsporters er wellicht hun voordeel mee kunnen doen.

Cafeïne wordt in de sportpraktijk veel gebruikt (als supplement of drank), en Topsport Topics heeft aan de werking ervan al de nodige aandacht besteed (bijvoorbeeld met deze factsheet Cafeïne). Veelal is in artikelen over cafeïne de aandacht gericht op verbetering van de duurprestatie. Er zijn de laatste jaren echter meer en meer studies verschenen waarin het effect van cafeïne op andere sporten onder loep genomen is. Reden genoeg voor een groep onderzoekers uit Singapore en Engeland om de resultaten van 19 studies bij elkaar te vegen en nader te bekijken.

Prestatieverbetering bepalen bij balsporten is erg lastig, omdat er zoveel variabelen zijn die de prestatie kunnen beïnvloeden. Vandaar dat de onderzoekers zich gericht hebben op prestatiebepalende factoren zoals sprintsnelheid, timing, reactietijd, wendbaarheid, coördinatie, spronghoogte maar ook ervaren pijn en vermoeidheid.

Citius, altius, fortius

In het overgrote deel van de studies is een verbetering van de sprintprestatie aangetoond na inname van cafeïne. Daarnaast blijkt uit bijna alle studies dat sporters dankzij cafeïne gemiddeld één à twee centimeter hoger springen. Dit is bij allerlei sporters gevonden, zoals voetballers, volleyballers, basketballers en badmintonspelers. De onderzoekers veronderstellen dat de positieve resultaten te verklaren zijn doordat er dankzij de cafeïne meer calcium in de spier vrijkomt, waardoor deze beter kan samentrekken. Cafeïne lijkt minder invloed op de wendbaarheid en nauwkeurigheid te hebben.

Naast fysieke prestatieverbeteringen, blijkt cafeïne ook positief te werken op de volhoudtijd. Het is bekend dat cafeïne onder meer zorgt voor een verhoogde afgifte van endorfine. Deze signaalstof zorgt voor een afname van de pijnervaring, waardoor sporters langer door kunnen gaan.

De positieve effecten van cafeïne treden op als sporters ongeveer een uur voor de wedstrijd drie tot zes milligram cafeïne per kilogram lichaamsgewicht innemen. Dit kan bijvoorbeeld door koffie te drinken, maar dan zijn meerdere koppen koffie nodig, dus ligt het gebruik van cafeïne in supplementvorm meer voor de hand. Er zijn ook aanwijzingen dat sommige sporters al bij lagere doseringen een positief effect van cafeïne ondervinden.

De slaap vatten

De onderzoekers staan ook nog uitgebreid stil bij de mogelijke bijwerkingen van cafeïne. Slapeloosheid is de meest voorkomende klacht wanneer sporters veel cafeïne innemen. Dit is een bekend fenomeen, en het bewijst eens temeer dat sporters laat op de avond beter geen cafeïne meer kunnen innemen. Daarnaast kunnen hoge doses cafeïne leiden tot hoofdpijn, maag- of darmklachten, rusteloosheid, zenuwachtigheid, een versnelde hartslag en hartritmestoornissen. Het is daarom belangrijk altijd in overleg met een erkende voedingsdeskundige de optimale dosis voor ieder individu te bepalen. Als de bijwerkingen ernstiger zijn dan het positieve effect op de prestatie, is het logischerwijs raadzaam geen cafeïne te gebruiken.