Coaches van olympisch zwemkampioenen onderscheiden zich door emotionele intelligentie

Coaches die zwemmers naar olympisch goud leidden, hebben enkele psychologische eigenschappen die andere olympische zwemcoaches niet hebben. De meest succesvolle coaches zijn emotioneel intelligenter, vriendelijker en scoren lager op de psychologische kenmerken machiavellisme en narcisme.

De ontdekking komt van een groep onderzoekers in de sportpsychologie van de Loughborough University. Zij deden al eerder onderzoek naar de psychologische kenmerken van coaches. Nu wilden ze erachter komen wat de echte experts in hun vakgebied onderscheidt. Ze maakten een vergelijking tussen de absolute topcoaches en olympische coaches die het hoogst haalbare nog niet bereikten.

Olympische coaches

Voor het in kaart brengen van de psychologische vaardigheden van de coaches stuurden de onderzoekers vragenlijsten naar 36 coaches van olympische zwemmers, onder wie een Nederlander. Met de drie gebruikte vragenlijsten werden verschillende psychologische kenmerken in kaart gebracht: de Big Five Personality Traits, de Dark Triad en emotionele intelligentie. Daarna keken de onderzoekers of er verschillen waren in de antwoorden van de 21 coaches die goudenmedaillewinnaars hadden begeleid (‘world leading coaches’) en de 15 andere coaches (‘world class coaches’).

Big Five

De Big Five is een theorie die persoonlijkheid beschrijft aan de hand van vijf kenmerken. De world leading coaches scoorden hoger op het kenmerk ‘vriendelijkheid’ (‘agreeableness’). Dit duidt erop dat de topcoaches beter zijn in samenwerken met sporters, andere coaches en stafleden. Bij de andere vier kenmerken uit de Big Five (consciëntieusheid, extraversie, openheid en neuroticisme) vonden de onderzoekers geen verschil tussen beide groepen. Dit betekent niet dat deze kenmerken niet belangrijk zijn voor topcoaches, maar dat de world leading coaches zich niet op deze punten onderscheiden van de world class coaches.

Dark Triad

De Dark Triad omvat drie persoonlijkheidstrekken die minder handig zijn om te hebben: machiavellisme, narcisme en psychopathie. De onderzoekers ontdekten dat de world leading coaches lager scoorden op machiavellisme en narcisme. Dit betekent dat ze minder neiging hebben tot manipuleren en hun eigen belang minder vooropzetten. Maar in vergelijking met de algemene populatie scoorden de coaches vrij gemiddeld. De onderzoekers verklaren dat machiavellisme ook duidt op doelmatigheid en narcisme op zelfvertrouwen en streven naar succes. Een lichte mate van deze eigenschappen is daarom gunstig voor het coachvak. 

Emotionele intelligentie

De onderzoekers ontdekten ten slotte dat world leading coaches hoger scoorden op emotionele intelligentie. Ze zijn met name goed in het waarnemen van emoties van anderen en het managen van hun eigen emoties. Dat maakt de coaches empathisch en bestand tegen druk. Ook kunnen coaches met deze eigenschappen hun passie en motivatie overbrengen op sporters.

Kanttekeningen

Bij het onderzoek zijn enkele kanttekeningen te plaatsen. Ten eerste zijn de scores op de psychologische tests gebaseerd op antwoorden van de coaches over hun eigen functioneren. Het zou nuttig zijn om ook de sporters te vragen hoe zij de psychologische kenmerken van hun coach zien. Dit zou een logisch vervolgonderzoek zijn. Ten tweede is op grond van dit onderzoek geen causaal verband tussen de psychologische eigenschappen en sportprestaties aangetoond. Met andere woorden: je kunt niet zeggen dat bepaalde psychologische eigenschappen leiden tot olympische gouden medailles. Toch denken de onderzoekers dat de studie wel aanleiding geeft tot praktische adviezen aan coaches.

Trainen

Inzicht in de eigen psychologische vaardigheden en de gevolgen daarvan kan helpen de sporter-coachrelatie te versterken, zo schrijven de onderzoekers. Een (sport)psycholoog kan hierbij helpen. Ook adviseren de onderzoekers op basis van de resultaten om coaches te trainen in emotionele intelligentie. Blijkbaar is dit een eigenschap waarover absolute topcoaches in hoge mate beschikken. Bepaalde vaardigheden, zoals het lezen van andermans emoties en het omgaan met eigen emoties onder stressvolle omstandigheden, zijn volgens eerder onderzoek goed te trainen. Dat zou in aanvulling op technische en tactische vaardigheden een goede toevoeging kunnen zijn op het curriculum van coachopleidingen.