Effect van xenongas op prestatie nog niet onderzocht bij mensen

Er is veel ophef ontstaan over het eventuele gebruik van xenongas door Russische Olympiërs. Door voor en na inspanning kortdurend xenongas in te ademen zouden de Russen de afgelopen jaren beter gepresteerd hebben. Hoewel er bij muizen positieve effecten zijn gevonden op de EPO-concentratie, is dit bij mensen nooit onderzocht.

Xenon is een edelgas dat in een hele lage concentratie voorkomt in de lucht (0,000009%). De industrie gebruikt xenon al jaren voor o.a. lasers en röntgenapparatuur. Daarnaast zetten artsen xenon al 50 jaar in als verdovend middel. In uitzonderlijke gevallen krijgen baby’s die tijdens de geboorte een zuurstoftekort van de hersenen hebben opgelopen het gas ook toegediend. Verder gebruiken medici het soms bij patiënten die een hartaanval of ander orgaanfalen hebben gehad ^[2]. Xenon heeft namelijk een beschermende werking op celniveau ^[2].

EPO

Naast de hierboven genoemde medische toepassingen is er de laatste jaren ook onderzoek verschenen waarbij in dierproeven is aangetoond dat het inademen van xenongas kan leiden tot een verhoogde activatie van HIF-1 alfa. De activatie van deze stof kan leiden tot de aanmaak van erytropoëtine (EPO) en daarmee de aanmaak van rode bloedcellen ^[2,3]. Dit effect treedt overigens niet altijd op ^[1]. Als xenongas werkelijk de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert kan het interessant zijn voor duursporters, omdat het daarmee het zuurstoftransport kan verbeteren. Tot dusver is al het gepubliceerde onderzoek waarin het effect van xenon op de aanmaak van EPO is onderzocht echter uitgevoerd bij muizen. Het effect dat in dieronderzoek is aangetoond is niet zomaar te vertalen naar het effect bij de mens. Het kan natuurlijk zijn dat onderzoekers het gebruik van xenon al wel bij mensen hebben onderzocht, maar niet hebben gepubliceerd.

Xenon op de dopinglijst?

Of xenon op de dopinglijst moet komen is moeilijk te bepalen. Op dit moment is er geen wetenschappelijk bewijs beschikbaar dat het inademen van xenongas een positief effect heeft op de aanmaak van rode bloedcellen bij de mens. Het is echter ook niet uit te sluiten dat dit het geval is. Voordat daar een wetenschappelijk onderbouwde uitspraak over te doen is zullen wetenschappers onderzoek moeten uitvoeren bij mensen.

Dat het effect nog nooit is onderzocht zal sommige sporters er niet van weerhouden het toch uit te gaan proberen. Het verleden heeft uitgewezen dat sommige sporters niet vies zijn van zelf experimenteren. In dit specifieke geval zouden de Russen er 10 jaar geleden al voor gekozen hebben het uit te gaan proberen. De media veronderstellen dat het gebruik van xenongas 1 van de redenen is voor het Russische succes tijdens de Olympische winterspelen van Sotsji (1ste op de medaillespiegel). Opvallend is echter dat de Russen 4 jaar eerder, toen zij het gas schijnbaar ook al gebruikten, voor Russische begrippen bedroevend slecht presteerden op de winterspelen van Vancouver (11de op de medaillespiegel). Als xenon er werkelijk toe leidt dat de hoeveelheid rode bloedcellen aanzienlijk stijgt kan dat leiden tot uitsluiting.

Ondanks dat de veronderstelling bestaat dat de Russen xenongas hebben gebruikt is tot op heden niet te zeggen of ze hier voordeel bij hebben gehad. Dit omdat er simpelweg geen openbaar wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is waaruit blijkt dat xenongas bij mensen een positief effect heeft op de prestatie.