Geboortedatum beïnvloedt kans op profcarrière

Of een profcarrière als voetballer binnen de mogelijkheden ligt is deels afhankelijk van de datum waarop je bent geboren. Dit zogenaamde geboortemaandeffect treedt onafhankelijk op van de datum die bonden aanhouden bij het bepalen van leeftijdscategorieën.

Veel jonge voetballers dromen van een professionele carrière. De kans om dit te bereiken is van veel factoren afhankelijk. Een van deze factoren is het zogenaamde geboortemaandeffect. Begin jaren tachtig is dit effect voor het eerst aangetoond bij ijshockeyers uit de Amerikaanse NHL. Hoewel puur op basis van kans een gelijke verdeling van geboortedata over het jaar te verwachten valt, bleek zestig procent van de spelers in de eerste helft van het jaar geboren te zijn. Dit gegeven bracht wetenschappers op de gedachte dat jonge sporters die in de eerste maanden na de selectiedatum zijn geboren voordeel hebben, omdat ze fysiek verder ontwikkeld zijn dan sporters die later in het jaar geboren zijn. Hierdoor zouden ze een grotere kans maken op een plaats in de selectieteams, waardoor de kans groter is dat ze binnen hun sport uitgroeien tot prof. Hoewel dit effect bij meerdere sporten met een fysiek karakter is aangetoond, veronderstellen sommige onderzoekers dat het geboortemaandeffect te verklaren valt uit bijvoorbeeld seizoensinvloeden. Of er sprake is van dit soort invloeden is tegenwoordig goed te onderzoeken in het voetbal. De FIFA heeft in 1997 namelijk de datum waarop het ene in het andere selectiejaar overgaat verplaatst van 1 augustus naar 1 januari.

Deze verschuiving van de selectiedatum bood Ostapczuk en Munsch de kans om binnen het Duitse profvoetbal na te gaan of het geboortemaandeffect daadwerkelijk optreedt. Dit hebben zij gedaan door de geboortedata van twee groepen spelers uit de Bundesliga te analyseren die tijdens hun jeugd met de twee verschillende selectiedata te maken hebben gehad. Een groep van 303 spelers uit het seizoen 1997/’98 is vergeleken met een groep van 39 spelers uit het seizoen 2007/’08 (geboren in 1987 of later). Daarnaast hebben de auteurs onderzocht of het geboortemaandeffect afneemt naarmate de leeftijd van de spelers toeneemt. Hiervoor hebben zij de geboortedata van de eerder genoemde 39 spelers uit het seizoen 2007/’08 vergeleken met een groep van 38 spelers uit hetzelfde seizoen die geboren waren in 1977 of eerder. Deze laatste groep had in hun jeugd dus ook te maken met de oude selectiedatum. Alle spelers speelden gedurende hun jeugd bij Duitse clubs. Uit de analyse blijkt dat het geboortemaandeffect zowel optreedt bij de oude als bij de nieuwe selectiedatum. In beide gevallen zijn de meeste spelers geboren in het eerste kwartaal na de selectiedatum en de minste spelers in het laatste kwartaal. Bij de nieuwe selectiedatum is het geboortemaandeffect overigens wel sterker dan bij de oude. Verder bleek dat het effect inderdaad afneemt naarmate de leeftijd van de spelers toeneemt. Bij de spelers uit het seizoen 2007/’08 die waren geboren in 1977 of eerder is het effect namelijk niet gevonden.

Uit de studie van Ostapczuk en Munsch blijkt dat de geboortedatum van invloed is op de kans op een profcarrière als voetballer. Als je eenmaal prof bent neemt het geboortemaandeffect af en gaan volgens de auteurs technische en tactische aspecten waarschijnlijk een belangrijkere rol spelen dan de fysieke ontwikkeling. Dit zou ook verklaren waarom het effect vooral is gevonden bij sporten met een fysiek karakter en niet bij sporten met een zuiver technisch karakter zoals golf. Bij sporten waarbij kleine lichaamsafmetingen gewenst zijn voor de sportprestatie, zoals bij turnsters, is het geboortemaandeffect soms zelfs omgedraaid. Sporters kunnen geen rekening houden met het effect van hun geboortedatum, jeugdcoaches daarentegen kunnen dit wel. Zij zouden bewust de fysieke ontwikkeling van de talenten in relatie tot hun geboortemaand in ogenschouw moeten nemen. Zo is te voorkomen dat talenten die relatief laat in het jaar geboren zijn op voorhand minder kans maken op een plaats in de selectie. Dit is natuurlijk wel afhankelijk van welk doel je als coach nastreeft, kortetermijnsucces of langetermijnontwikkeling.