Geboortemaandeffect bij talenten blijkt op volwassen leeftijd om te keren

Onevenredig veel jonge rugbyers en cricketers in de Britse talentprogramma’s zijn in de eerste 3 maanden van hun selectiejaar geboren. Omdat zij een aantal maanden ouder zijn dan de andere kinderen in hun groep, zijn zij fysiek rijper en dus vaak groter en sterker. De meeste volwassen toprugbyers en –cricketers zijn daarentegen juist relatief laat in hun selectiejaar geboren.

Jonge sporters die in de eerste maanden van hun selectiejaar geboren zijn, worden vaker geselecteerd voor talentprogramma’s en jeugdteams. Kinderen die een paar maanden ouder zijn dan hun concurrenten, zijn vaak groter en sterker, omdat zij fysiek iets meer ontwikkeld zijn.

Het effect dat er meer geselecteerde kinderen in de eerste maanden van het jaar geboren zijn dan in de laatste paar maanden noemt men ook wel het relatieve leeftijdseffect of het geboortemaandeffect. Als de kinderen zijn uitgegroeid, valt er geen voordeel meer te verwachten van dit effect. Britse onderzoekers hebben uitgezocht of het relatieve leeftijdseffect per sport verschilt en of het ook bij volwassen spelers nog bestaat.

Relatieve leeftijd

De geboortemaanden van sporttalenten bleken inderdaad ongelijkmatig verdeeld te zijn. Er waren meer dan anderhalf keer zoveel jonge sporters geboren in het eerste kwartjaar, gemeten vanaf de selectiedatum, als te verwachten viel. Het aantal geselecteerde talenten in het laatste kwartjaar was daarentegen maar half zo groot als voorspeld.

Bij sommige sporten zoals rugby is het duidelijk voordelig om relatief groot, sterk en zwaar te zijn. Voor crickettalenten is dat echter minder belangrijk. Omdat de onderzoekers benieuwd waren of het geboortemaandeffect sterker zou zijn in rugby dan in cricket, hebben zij voor hun analyse de geboortedata van alle spelers in de nationale jeugdselectie van de laatste 10 jaar voor deze sporten verzameld. Dit leverde de gegevens van 821 rugbyspelers en 668 crickettalenten op. Hoewel het relatieve leeftijdseffect ook bij de crickettalenten aanwezig was, bleek het inderdaad sterker bij de rugbytalenten.

Omkering van het effect

Van alle talenten hadden er 58 in de afgelopen 10 jaar het nationale rugbyteam gehaald, en 24 het nationale cricketteam (in totaal dus 82). Een relatief groot deel van deze topsporters was juist geboren in de laatste maanden voor de selectiedatum. Hierdoor waren zij dus relatief jong. Op volwassen leeftijd blijkt het leeftijdseffect dus volledig omgekeerd te zijn. Meer dan twee keer zoveel topsporters waren in het laatste kwartaal geboren (40%) in plaats van in het eerste kwartaal (bijna 16%). Dit effect bleek bij rugby zelfs groter te zijn dan bij cricket.

Conclusie

Bij rugby- en crickettalenten blijkt een duidelijk leeftijdseffect te bestaan. Relatief veel geselecteerde kinderen zijn in de eerste paar maanden van hun selectiejaar geboren. Voor volwassen spelers geldt echter het omgekeerde: Britse topsporters bleken juist relatief vaker in de laatste maanden geboren te zijn. De auteurs doen de suggestie dat sporters die relatief laat in het selectiejaar geboren zijn, harder hun best moeten doen dan de anderen om goed te presteren, en dus zeer gemotiveerd moeten zijn. Sporters die al jong leren om veel moeite te doen om de top te behalen zouden hier later voordeel van kunnen hebben. Wat precies de verklaring is voor de omkering van het leeftijdseffect is echter in deze studie niet onderzocht.