Kijkgedrag van belang voor goede sportprestatie

Succesvolle sporters richten hun blik gedurende een relatief lange periode strak op hun doel, bijvoorbeeld voordat zij een bal slaan of een doelpunt proberen te maken. Deze periode van fixatie van de kijkrichting noemt men “quiet eye”. Uit deze overzichtsstudie blijkt dat “quiet eye” nodig is om beter te presteren, en dat het trainen ervan een positief effect heeft op de mikprestatie.

In veel sporten is goed kunnen richten of mikken van groot belang voor de wedstrijdprestatie. Vaak is het kijkgedrag van sporters hierbij bepalend. Het is bekend dat topsporters vlak voor het werpen of schieten hun blik langer op een vast punt fixeren dan minder goede sporters. De periode waarin de sporter de blik op een relevante plek fixeert noemt men “quiet eye”. Hiervoor moet een sporter 500 tot 3000 milliseconden lang naar hetzelfde punt kijken (met een afwijking van minder dan 3 graden). Lebeau en collega’s hebben in dit literatuuroverzicht de resultaten van alle studies naar de relatie tussen “quiet-eye” en de sportprestatie geanalyseerd.

“Quiet eye” en topprestatie

Wanneer ervaren sporters hun taak succesvol uitvoeren, blijkt de “quiet eye” vlak daarvoor langer. Ook is er een duidelijk verschil tussen topsporters en recreanten: topsporters richten hun blik aanzienlijk langer en preciezer op hun doel dan recreanten. Zo blijkt uit een recente studie bij topdarters dat zij hun blik 1600 milliseconden lang op hun doel fixeerden, in tegenstelling tot beginnende spelers die dit 1250 milliseconden deden. De belangrijke invloed van “quiet eye” en de tijdsduur ervan bleek uit 27 verschillende studies naar verschillen in “quiet eye” tussen experts en beginners, en in totaal 9 studies naar de invloed ervan op de sportprestatie, zoals het scoren bij basketbal en hockey en het putten bij golf.

Er blijkt hoop te zijn voor beginnende sporters, want het is mogelijk om de “quiet eye” te trainen. Door te leren om hun blik bewust op een relevante plek te richten, konden sporters zoals voetballers, hockeyers, golfers en darters in verschillende studies hun “quiet eye” en hun sportprestatie verbeteren. Zo blijken golfers die hun “quiet eye” trainen, hun blik gemiddeld 2700 milliseconden te fixeren (in plaats van 1400 milliseconden voor de controlegroep) en ook minder vaak hun doel te missen (40 procent gemiste puts in plaats van 66 procent). Of deze verbetering ook op lange termijn merkbaar blijft is echter niet bekend, want dat is nog niet onderzocht.

Volgens de auteurs zijn er verschillende verklaringen mogelijk waarom “quiet eye” de sportprestatie verbetert. Deze fixatie van de blik zou bijvoorbeeld de sporter kunnen helpen om zich goed te concentreren, en dus voorkomen dat de sporter afgeleid raakt door zijn omgeving. Hoe het komt dat “quiet-eye een positief effect heeft op de sportprestatie is echter nog niet bekend.

Conclusie

Een lange fixatie van het doel voor het werpen, slaan of schieten, verbetert de sportprestatie. Experts blijken een langere “quiet eye” te hebben dan niet-experts, maar voor sporters op alle niveaus geldt dat hun prestatie beter is na een relatief lange “quiet-eye”. Ook blijkt het mogelijk om de prestatie van zowel beginnende sporters als topsporters die een miktaak moeten uitvoeren te verbeteren door het kijkgedrag te trainen.