Spring naar content

Ramadan: het effect op de prestatie en hoe daar mee om te gaan

Atleten die aan de Ramadan meedoen eten naar verhouding een klein beetje meer eiwitten tijdens de vastenmaand dan normaal. Daarnaast vallen sommige atleten tijdens de Ramadan iets af. Of dit komt door een verlies aan vet- of spierweefsel of puur door vochtverlies is echter onduidelijk. Dit concludeert de van oorsprong Engelse emeritus professor in de inspanningsfysiologie Roy Shepard op basis van een literatuurstudie.

Op de openingsdag van de Olympische Spelen in Londen moeten moslims gedurende 15 uur en 37 minuten vasten. De atleten die zich aan de Ramadan conformeren hebben tijdens de Spelen dus slechts iets meer dan acht uur de tijd, voornamelijk tijdens de nacht (!), om al het voedsel en vocht tot zich te nemen om topprestaties te leveren. Hierdoor ligt voor een atleet het gevaar van een glucosetekort in de spieren en de lever op de loer. Als gevolg van een glucosetekort kan gluconeogenesis optreden. Dit is een proces waarbij glucose wordt gevormd uit onder andere spiereiwit. Met andere woorden: er treedt spierafbraak op. Om dit proces tegen te gaan is het van belang dat het voedsel tijdens de vastenmaand voldoende eiwitten bevat. Maar is dat ook echt zo? En wat zijn nou echt de gevolgen van het vasten op de lichaamssamenstelling en de sportprestatie? Shepard geeft op basis van een literatuuronderzoek antwoord op deze vragen.

Atleten moeten dagelijks ongeveer 1,4 tot 2,0 gram eiwitten per kilogram lichaamsgewicht eten om hun spiermassa op peil te houden. Een normaal westers dieet voldoet in ruime mate aan deze eiwitbehoefte. Echter, volgens Shepard is het met een typisch Afrikaans dieet veel lastiger voldoende eiwitten binnen te krijgen, vanwege de samenstelling van het voedsel. Op basis van de beschikbare literatuur blijkt het percentage eiwitten dat islamitische atleten tijdens de Ramadan innemen ongewijzigd, of lijkt het zelfs iets te stijgen. Het blijkt voor islamitische atleten dus geen probleem voldoende eiwitten in te nemen. Toch vallen sommige atleten tijdens de Ramadan iets af. Het is echter onduidelijk wat hiervan de oorzaak is: een afname van het spierweefsel of alleen het verliezen van vocht.

Veel atleten voelen zich tijdens de Ramadan sneller moe en hebben het gevoel dat ze minder goed presteren. Het daadwerkelijke negatieve effect op de prestatie lijkt daarentegen kleiner dan het subjectieve gevoel. Het is volgens Shepard niet mogelijk een eenduidige conclusie te geven over een te verwachten verslechtering van de prestatie. De oorzaak hiervan is een gebrek aan onderzoek. Vooral bij hoogintensieve duursporten is weinig tot geen onderzoek uitgevoerd. De resultaten die er zijn lijken er in ieder geval op te wijzen dat atleten iets slechter presteren tijdens de Ramadan. Gevoelsmatig presteren de vastende atleten echter slechter dan ze daadwerkelijk doen.

Hoewel de literatuurstudie van Shepard enkele nieuwe inzichten aan het licht brengt wat de eiwitinname tijdens de Ramadan betreft, blijven ook veel vragen in zijn studie onbeantwoord. Dit is echter niet te wijten aan Shepard. De kwaliteit en de kwantiteit van de Ramadanstudies laten het simpelweg niet toe om duidelijkere conclusies te trekken. Zo is het aantal verschillende sporten waarbij onderzoek is uitgevoerd zeer beperkt. Deze discussiepunten nemen niet weg dat naar schatting 3.000 islamitische atleten tijdens de Spelen voor een wezenlijke uitdaging staan wat hun voedsel- en vochtinname betreft. Het algemene advies van Shepard is om tijdens de Ramadan ’s avonds koolhydraatrijk voedsel te eten om zo de glycogeenvoorraad weer op peil te brengen. In de ochtend zou dan vetrijk voedsel gegeten moeten worden, omdat het langer duurt om vetrijk voedsel af te breken dan koolhydraatrijk voedsel. Verder adviseert Shepard om de training één uur voor de avondmaaltijd te plannen en om tijdens de avondmaaltijd twintig gram eiwitten te eten. Deze hoeveelheid eiwitten komt overeen met hetgeen in ander onderzoek wordt geadviseerd (link).

Aangezien verschillende sporten verschillende eisen stellen aan de atleet is het voor islamitische atleten raadzaam de samenstelling en planning van maaltijden te overleggen met een sportdiëtist.

Bron

  1. Shepard, RJ (2012) Physical performance and training response during Ramadan observance, with particular reference to protein metabolism. Br. J. Sports Med., 46: 477-484.