Vasten tijdens de Ramadan en een 5000 meter loopprestatie

Tijdens de Ramadan, de gehele negende maand van de Islamitische kalender, onthouden veel Moslims zich van zonsopgang tot zonsondergang van elke vorm van voedsel- en vochtinname.

Hoewel bepaalde groepen mensen vanwege bijvoorbeeld ziekte niet mee hoeven te doen aan het vasten tijdens de Ramadan, gaat dit niet op voor topsporters. Omdat de Ramadan in 2012 precies tijdens de Olympische Spelen valt, moeten naar schatting 3.000 islamitische topsporters in Londen met een lege maag de strijd aangaan met de concurrentie.

Vasten tijdens de Ramadan en sportprestaties

Vasten tijdens de Ramadan wordt vaak geassocieerd met verminderde sportprestaties. Uit eerder verricht onderzoek ^[1] blijkt echter dat er grote individuele verschillen zijn wat prestatieverlies betreft. Vaak worden relatief kleine verschillen gevonden tussen vastende en niet-vastende atleten. Brisswalter et al. suggereren dat de oorzaak hiervoor kan liggen in het feit dat het beschikbare onderzoek niet bij goed getrainde sporters is uitgevoerd en/of dat het onderzoek niet in een daadwerkelijke wedstrijdsituatie is uitgevoerd. Vandaar dat zij het effect van vasten op een 5000 meter prestatie bij zeer goed getrainde duurlopers onderzocht hebben.

Tevens is onderzocht wat het effect van vasten is op een aantal prestatiebepalende factoren op deze middellange loopafstand, te weten maximale zuurstofopname, anaeroob vermogen, spierkracht en economy (hoeveel zuurstof gebruikt iemand bij een bepaalde snelheid). Dit is gemeten aan de hand van een maximale looptest met ademgasanalyse en aan de hand van een dynamische krachtmeting.

Het onderzoek

Achttien islamitische hardlopers (gemiddeld 24 jaar) zijn gelijk verdeeld over een groep die wel en een groep die niet vastte. Alle hardlopers trainden en leefden ten tijde van de studie in Frankrijk. Een week voorafgaand aan de Ramadan en tijdens de laatste week van de Ramadan zijn de testen uitgevoerd. Tussentijds is gestandaardiseerd getraind, waarbij beide groepen dezelfde trainingen deden. Uit de resultaten blijkt dat vasten geen effect had op de lichaamssamenstelling, de totale voedsel- en vochtinname, de economy, de maximale hartslag en de VO2max. De groep die vastte ging echter wel significant langzamer lopen (14:18 min vs. 15:03 min). Tevens had vasten een negatief effect op de maximale kracht, verhoogde het de concentratie bloedlactaat en vergrootte het zuurstofdeficit (het verschil tussen zuurstofvraag en zuurstofopname). Bij de groep die niet vastte zijn op de onderzochte parameters geen significante verschillen gevonden tussen de voor- en de nameting (gelopen eindtijden 14:23 min vs. 14:21 min).

Bij zeer goed getrainde duurlopers kan vasten tijdens de Ramadan leiden tot een prestatiedaling van vijf procent op de 5000 meter! De beschreven afname van de maximale kracht en het grotere zuurstofdeficit worden als verklarende factoren aangedragen. Zoals reeds is aangegeven bestaan er grote individuele verschillen wat prestatieverlies betreft. Helaas worden deze individuele verschillen door de auteurs niet gegeven. Het is dus niet duidelijk of bij alle hardlopers een prestatiedaling is gevonden. Ook wordt niet duidelijk hoeveel tijd er tussen de laatste maaltijd en de testen zat en of deze voor iedereen gelijk was. Wel is duidelijk dat de hardlopers de testen op een vast tijdstip uitvoerden. Hoewel een aantal belangrijke aspecten dus niet volledig beschreven is, blijkt wel dat een aanzienlijke prestatiedaling mogelijk is. In aanloop naar de Olympische Spelen is het dus aan te raden dat iedere islamitische topsporter individueel ervaart hoe zijn of haar lichaam op vasten reageert en hoe daar het best mee omgegaan kan worden wat training en voeding betreft.