Verstoorde nachtrust niet altijd slecht voor prestatie

Een nacht niet slapen leidt tot slechtere sportprestaties. Eenmalig een keer wat minder slapen, hoeft echter niet meteen tot een slechtere prestatie te leiden. Slechtere prestaties komen wel voor bij activiteiten waar fijne motoriek een belangrijke rol speelt. Uit een Duits-Australisch literatuuronderzoek blijkt dat er nog het nodige onderzoek gedaan moet worden om de rol van slaap bij het herstel in kaart te brengen.

Slaapproblemen

Veel coaches en sporters hebben het idee dat slaap belangrijk is. Slaapproblemen komen nog al eens voor bij sporters. Als een sporter meer dan 24 uur helemaal niet slaapt, noemt men dit (totale) slaapdeprivatie. Een verstoorde nachtrust komt echter waarschijnlijk vaker voor. Hierbij slaapt een sporter 1 of meerdere nachten een aantal uur minder dan normaal. Fullagar en collega’s hebben aan de hand van een uitgebreide literatuurstudie uitgezocht wat de effecten zijn van zowel slaapdeprivatie als eenmalig enkele uren minder slaap op de sportprestatie en het herstel.

Slaapdeprivatie

Over het algemeen is te stellen dat een lange tijd (minimaal 24 uur) niet slapen een negatief effect heeft op alle vormen van inspanning. Zowel voor een optimale duurprestatie, een (herhaalde) sprint en een explosieve inspanning blijkt nachtrust noodzakelijk te zijn. Het effect van slaapdeprivatie op het herstel is minder vaak onderzocht dan het effect op de prestatie. Het lijkt erop dat slaapdeprivatie het aanvullen van de glycogeenvoorraad in de spieren verstoort. Daarnaast kan er ook een verstoring van de afstemming tussen het sympathische en parasympatische zenuwstelsel optreden. Dit heeft negatieve gevolgen voor het leveren van een prestatie en voor het herstel.

Verstoorde nachtrust

De gevolgen van 1 of enkele nachten een aantal uur minder slapen voor de prestatie zijn niet duidelijk. De resultaten van het verschenen onderzoek zijn tegenstrijdig. Hieruit blijkt dat sommige atleten niet slechter presteren als zij een keer een paar uur minder slapen voor een wedstrijd, maar anderen wel. Waarschijnlijk zullen vooral atleten die in hun sport voornamelijk gebruik maken van hun fijne motoriek, zoals tennissers, hinder ondervinden van een verstoorde nachtrust. Daarnaast lijkt het erop dat de prestatie na een slechte nachtrust verslechtert als motivatie een belangrijke rol speelt, zoals bij een volhoudtest. Ook cognitieve functies lijken onder slaapgebrek te leiden. Als een atleet meer dan 3 uur slaap per nacht mist lijkt er wel vaak een prestatieverslechtering te zijn. Volgens de auteurs is er echter niet voldoende goed uitgevoerd onderzoek om iets te kunnen zeggen over de invloed van een verstoorde nachtrust op het herstel. 

Conclusie

Slaapdeprivatie waarbij een sporter voor langere tijd niet of nauwelijks kan slapen lijkt een nadelige invloed te hebben op de te leveren prestatie en het herstel. Slaapdeprivatie komt in de praktijk echter niet heel veel voor. Atleten die eenmalig een aantal uur minder slapen, zoals regelmatig gebeurt voor een groot toernooi, presteren de volgende dag niet per definitie slechter. Als er sprake is van slaapproblemen is het verstandig om een slaapadvies te vragen aan een deskundige. Het is aan te raden om goed in de gaten te houden hoe een atleet reageert op een slechte nachtrust. Teveel aandacht hiervoor kan juist averechts werken. Als de prestaties er niet onder leiden en als de atleet het zelf niet als een probleem ervaart, is het verstandig dit ook niet tot een probleem te maken. Inzicht krijgen in de slaapkwaliteit van een atleet kan bijvoorbeeld met behulp van vragenlijsten en meer objectief met een speciale slaapsensor.

Kijk voor slaaptips hier.