Spring naar content

Vraag Acceptance and Commitment Therapy

Wat is ACT?

ACT is een therapievorm die effectief is gebleken (en oorspronkelijk bedoeld is) voor de behandeling van patiënten met chronische pijn, depressie, angststoornissen of andere psychologische aandoeningen en problemen[1]. Het doel van ACT is om ‘psychologische flexibiliteit’ te ontwikkelen. Dit houdt in dat je met je volle aandacht bij het hier en nu kunt zijn en je kunt gedragen naar je persoonlijke waarden. Bij ACT worden zes processen doorlopen (niet noodzakelijk in deze volgorde):

  • Cognitieve defusie: het ontkoppelen van gedachten en gebeurtenissen. Hierbij leer je bewust en met je verstand te reageren op gebeurtenissen en gedachten, in plaats van op automatische wijze.
  • Acceptatie: gedachten en gevoelens (ook negatieve) accepteren en omarmen, in plaats van ze te vermijden of proberen onder controle te krijgen.
  • Mindfulness: in het hier en nu zijn, in plaats van bezig te zijn met het verleden of de toekomst.
  • Zelf als context: je losmaken van je ‘denkende zelf’ en jezelf in een context zien (je ‘observerende zelf’). Leren dat je niet je gedachten, gevoelens en ervaringen bent, maar deze hebt.
  • Waarden: ontdekken wat je daadwerkelijk belangrijk vindt in het leven. Deze waarden geven richting en betekenis aan je handelen.
  • Toegewijde actie: je gedrag laten leiden door je waarden, zelfs als dat ongemakkelijk of angstig voelt.

Hoe lang ACT duurt hangt af van het doel van de behandeling. Vaak bestaat de therapie uit ongeveer acht sessies.

Negatieve gedachten

ACT kan sporters helpen om meer taakgericht te zijn en om te gaan met negatieve gedachten. ACT verschilt van de klassieke, op cognitieve gedragstherapie gebaseerde methoden (zoals Psychological Skills Training, PST), in de omgang met negatieve gedachten en emoties[2]. Bij PST leer je negatieve gedachten onder controle te houden, weg te duwen of te vervangen om het zelfvertrouwen te vergroten en optimaal te kunnen presteren. Uit onderzoek blijkt echter dat negatieve gedachten juist meer naar de voorgrond komen als je ze probeert te onderdrukken. Het veronderstelde mechanisme van PST klopt dus niet helemaal. Bij ACT leer je negatieve gedachten en emoties te herkennen en te accepteren, waardoor je je aandacht beter op de taak kunt richten. Dit zou de sportprestaties ten goede kunnen komen.

Er zijn veel verschillende programma’s ontwikkeld op basis van ACT om ze beter aan te laten sluiten op een bepaalde doelgroep. Voorbeelden hiervan zijn Mindfulness-based Stress Reduction (MBSR)[3], Mindfulness-acceptance-commitment (MAC)[2] en Mindful Sport Performance Enhancement (MSPE)[4]. De laatste twee programma’s zijn specifiek gericht op sporters. Deze afgeleide programma’s omvatten niet altijd alle elementen van ACT. Mindfulness komt wel in alle programma’s voor.

Toepassingen

Behalve met prestatieverbetering zou ACT of mindfulness kunnen helpen sporters beter met stress en angst om te gaan en zo de mentale gezondheid te verbeteren[5]. Daarnaast denken onderzoekers dat geblesseerde sporters die ACT volgen, minder last hebben van angst en bezorgdheid die bij een blessure komt kijken, en zich beter aan hun revalidatieprogramma gaan houden[6], maar dit is momenteel nog onvoldoende onderzocht.

Onderzoek

Hoewel er veel studies naar ACT en mindfulness bij sporters te vinden zijn, is een groot deel van lage kwaliteit. Er doen bijvoorbeeld erg weinig proefpersonen aan mee, of er is geen controlegroep. In de tabel staat een opsomming van een aantal betere onderzoeken naar ACT of mindfulness bij sporters. Bij deze studies is een controlegroep aanwezig en werden er goed getrainde sporters onderzocht. Dit is geen volledig overzicht, maar geeft wel een globaal beeld van het beschikbare onderzoek.

ReferentieProefpersonenInterventieBevindingen
[7]12 golfers (elite).Mindfulness-based Cognitive Therapy + ACT; vier theoretische sessies + oefeningen.Verbetering van nationale ranking, verbeterde subjectieve prestaties (volgens sporters zelf).
[8]26 NCAA Division I sporters.MAC; 8 sessies + yoga na elke sessie.Verbeterde mindfulness, minder stress.
[9]18 NCAA Division III basketbalsters.MAC; 7 sessies van 60 minuten.Minder middelengebruik, onvriendelijkheid en ontregelde emoties. Betere subjectieve sportprestaties (volgens coach).
[10]28 NCAA Division I roeisters.MBSR; 8 sessies van 75 minuten.Verbeterde mindfulness, welzijn, slaapkwaliteit, sportspecifieke coping skills, betere prestaties op 6000 meter roeiergometertest.
[11]46 student-sporters (diverse sporten).Mindfulness + MSPE; 10 sessies van 30 minuten + huiswerk.Verbeterde mindfulness, betere prestatie op inspanningstest, betere accuraatheid op Stroop-test.
[12]30 volleybalsters (elite).Mindfulness-based Mental Training; 14 sessies van 10 minuten (audiofragment).Minder mentale vermoeidheid na wedstrijden. Geen verschil in fysieke vermoeidheid.
[13]34 junior ijshockeyers (elite).ACT (aangepast voor ijshockeyers); 4 groepssessies van 30-45 minuten.Verbeterde objectieve prestaties (aantal goals, assists, schoten), verbeterde subjectieve prestaties (volgens geblindeerde coach).
[14]17 basketballers (elite).Mindfulness For Performance (combinatie van MBSR en ACT); 30 sessies van 30 minuten + huiswerk.Verbeterde mindfulness, betere prestaties op vrije worpen.
Overzicht van onderzoeken naar ACT en mindfulness bij goed getrainde sporters. ACT = Acceptance and Commitment Therapy, MAC = Mindfulness-acceptance-commitment, MBSR = Mindfulness-based Stress Reduction, MSPE = Mindful Sport Performance Enhancement.

Conclusie

Uit het beschikbare onderzoek blijkt dat ACT en mindfulness gunstige effecten kunnen hebben bij topsporters. De invloed van de interventies op directe en indirecte prestatiematen is overwegend positief. Ook de ervaring van sporters met de programma’s is overwegend goed: sporters vinden de training nuttig en/of zouden deze aanraden aan andere sporters[7,13]. Behalve de tijdsinvestering worden geen nadelen gerapporteerd van de programma’s. Bovendien is ACT/mindfulness toegankelijk en goedkoop.

Een kanttekening is wel dat er veel verschillende programma’s in omloop zijn, die erg verschillen in aanpak en tijdsinvestering. Waar één van de onderzochte programma’s bestaat uit het herhaaldelijk beluisteren van een audiofragment van tien minuten[12], volgen andere sporters vijf keer per week groepssessies begeleid door een sportpsycholoog, plus huiswerk[14]. Doordat er tot nu toe geen onderzoeken zijn die verschillende programma’s vergelijken, is niet zeggen welke aanpak het beste is en hoeveel training sporters nu eigenlijk nodig hebben.

Bronnen

  1. Ruiz FJ. A review of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) empirical evidence: correlational, experimental psychopathology, component and outcome studies. Int J Psychol Psychol Ther. 2010;10(1):125–62.
  2. Gardner FL, Moore ZE. A mindfulness-acceptance-commitment-based approach to athletic performance enhancement: theoretical considerations. Behav Ther. 2004;35:707–23.
  3. Kabat-Zinn J. An outpatient program in behavioral medicine for chronic pain patients based on the practice of mindfulness meditation: theoretical considerations and preliminary results. Gen Hosp Psychiatry. 1982;4:33–47.
  4. Kaufman KA, Glass CR, Arnkoff DB. Evaluation of mindful sport performance enhancement (MSPE): A new approach to promote flow in athletes. J Clin Sport Psychol. 2009;3(4):334–56.
  5. Myall K, Montero-Marin J, Gorczynski P, Kajee N, Syed Sheriff R, Bernard R, et al. Effect of mindfulness-based programmes on elite athlete mental health: a systematic review and meta-analysis. Br J Sports Med. 2022;44(0):0–2.
  6. Shortway KM, Wolanin A, Block-Lerner J, Marks D. Acceptance and commitment therapy for injured athletes: Development and preliminary feasibility of the return to action protocol. J Clin Sport Psychol. 2018;12(1):4–26.
  7. Bernier M, Thienot E, Codron R, Fournier JF. Mindfulness and acceptance approaches in sport performance. J Clin Sport Psychol. 2009;3(4):320–33.
  8. Goodman FR, Kashdan TB, Mallard TT, Schumann M. A brief mindfulness and yoga intervention with an entire NCAA Division I athletic team: An initial investigation. Psychol Conscious Theory, Res Pract. 2014;1(4):339–56.
  9. Gross M, Moore ZE, Gardner FL, Wolanin AT, Pess R, Marks DR. An empirical examination comparing the Mindfulness-Acceptance-Commitment approach and Psychological Skills Training for the mental health and sport performance of female student athletes. Int J Sport Exerc Psychol. 2018;16(4):431–51.
  10. Jones BJ, Kaur S, Miller M, Spencer RMC. Mindfulness-Based Stress Reduction benefits psychological well-being, sleep quality, and athletic performance in female collegiate rowers. Front Psychol. 2020;11.
  11. Nien JT, Wu CH, Yang KT, Cho YM, Chu CH, Chang YK, et al. Mindfulness training enhances endurance performance and executive functions in athletes: an event-related potential study. Neural Plast. 2020;2020.
  12. Coimbra DR, Bevilacqua GG, Pereira FS, Andrade A. Effect of mindfulness training on fatigue and recovery in elite volleyball athletes: A randomized controlled follow-up study. J Sport Sci Med. 2021;20(1):1–8.
  13. Lundgren T, Reinebo G, Fröjmark MJ, Jäder E, Näslund M, Svartvadet P, et al. Acceptance and Commitment Training for ice hockey players: a randomized controlled trial. Front Psychol. 2021;12(July):1–9. 14.      
  14. Tebourski K, Bernier M, Ben Salha M, Souissi N, Fournier JF. Effects of mindfulness for performance programme on actual performance in ecological sport context: two studies in basketball and table tennis. Int J Environ Res Public Health. 2022;19.