Vraag ADHD-medicatie

Er is weinig onderzoek beschikbaar naar het effect van medicijnen tegen ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) op de sportprestatie van sporters met ADHD. Uit de studies die er zijn, blijkt dat er kleine prestatieverbeteringen te verwachten zijn. In de tot nu toe uitgevoerde studies zijn onder andere verbeteringen van het evenwicht, de concentratie, het zelfvertrouwen, de relatie met de coach en de medespelers en het leervermogen gevonden. Er zijn geen aanwijzingen dat ADHD-medicatie een negatief effect heeft op de sportprestatie van sporters met ADHD. Hoewel sommige ADHD-medicijnen op de lijst met verboden middelen van het Wereld Anti Doping Agentschap (WADA) staan, zijn er middelen die wel gebruikt mogen worden tijdens wedstrijden zoals atomoxetine (merknaam Strattera). Middelen die een zogenoemde psychostimulerende werking hebben, zoals methylfenidaat (bijvoorbeeld verkocht onder de merknaam Ritalin) en dexamfetamine zijn binnen wedstrijdverband verboden. Om een positieve testuitslag te vermijden is het advies om te kiezen voor middelen die wel altijd zijn toegestaan, of om dispensatie voor het gebruik van bijvoorbeeld Ritalin te regelen. Aangezien het zeer waarschijnlijk is dat een sporter met ADHD zich beter gaat voelen en beter zal kunnen presteren dankzij goed afgestemde medicatie, lijkt het aan te raden om in overleg met een sportarts de effecten van medicijnen uit te proberen.

ADHD

ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) is een aandoening waarbij sprake is van een verstoring van de opname of afgifte van de stof dopamine in de hersenen ^[9]. Dopamine speelt een belangrijke rol bij onder andere het controleren van het gedrag, het negeren van afleiding en daarmee het concentratievermogen ^[3,8]. Mensen met ADHD hebben last van 2 verschillende soorten symptomen: 1) problemen met concentratie, aandacht en leren en 2) hyperactiviteit en impulsiviteit ^[1,3]. Sporters met ADHD kunnen hier last van hebben tijdens trainingen of wedstrijden, bijvoorbeeld doordat zij zich niet goed of lang genoeg kunnen concentreren op hun taak, aanwijzingen niet goed opvolgen en strategieën of afspraken vergeten ^[1]. Dit kan leiden tot conflicten met de coach of met de medespelers ^[1,3]. Hoewel men lange tijd dacht dat ADHD een aandoening was die vooral voorkwam bij kinderen, is nu bekend dat ook jongeren en volwassenen last van ADHD kunnen hebben. Zij hebben bijvoorbeeld problemen met het omgaan met frustratie, impulsiviteit of veranderingen of zij kunnen slecht plannen of nieuwe vaardigheden aanleren ^[6].

Medicatie

Voor het behandelen van ADHD bestaan 2 groepen medicijnen. De eerste omvat medicatie met een zogenoemde psychostimulerende werking zoals Ritalin ^[3,8]. De stoffen die hierin zitten (methylfenidaat en/of dexamfetamine) zorgen ervoor dat er meer dopamine vrijkomt in de hersenen of dat de opname ervan tijdelijk is geblokkeerd ^[3]. Deze groep medicijnen staat op de lijst van verboden middelen van het Wereld Anti Doping Agentschap (WADA) ^[3,6,8]. Sporters mogen ze dus niet gebruiken tijdens wedstrijden, behalve als zij hier dispensatie voor hebben gekregen ^[3,4,8,9]. Ook kan een sporter overwegen om voor een middel te kiezen dat niet wordt beschouwd als stimulerend en ook niet op de dopinglijst staat zoals atomoxetine (merknaam Strattera) ^[6,8]. 

ADHD en sportprestatie

Er zijn zeer weinig studies uitgevoerd naar de effecten van ADHD-medicatie op de (top-) sportprestatie van sporters met ADHD ^[7]. Uit de beschikbare studies blijkt een overwegend positief effect op bijvoorbeeld evenwicht en het leren en uitvoeren van fijne motorische taken waarbij voornamelijk het effect van psychostimulantia zoals Ritalin onderzocht is ^[2,5,7,9]. Zorgvuldig uitgekozen medicijnen blijken bij kinderen met ADHD onder andere een positief effect te hebben op het geheugen, de reactietijd, de concentratie, het vermogen irrelevante informatie te negeren en de sociale vaardigheden ^[9]. Er is echter tot nu toe geen onderzoek bekend waarin de sportspecifieke taak verbeterde ^[3,5,7].

Conclusie

Sporters met ADHD hebben zeer waarschijnlijk baat bij het gebruik van passende, door een arts voorgeschreven medicatie ^[6,9]. Het is zeer aannemelijk dat medicatie een positief effect zal hebben op onder andere het welzijn van de sporter (bijvoorbeeld door een verbeterd zelfvertrouwen), de relatie tussen de sporter en de trainer en medespelers, het leervermogen en het gedrag tijdens de training ^[7]. Deze factoren kunnen vervolgens een positief effect hebben op de wedstrijdprestatie ^[7].

Tot slot

Gebruik van de meest gangbare psychostimulerende medicijnen (waaronder Ritalin) is streng gereguleerd. Daarom raden de meeste auteurs aan om, in overleg met een sportarts, te kiezen voor de iets minder vaak gebruikte middelen zoals atomoxetine, die wel toegestaan zijn tijdens wedstrijden ^[8,9]. Tot slot is het belangrijk dat de coach en sportarts bedacht zijn op mogelijke bijwerkingen van de medicatie, zoals verlies van eetlust en een verminderd gevoel van vermoeidheid, pijn en warmte ^[9]. Ingrijpen kan nodig zijn als sporters gedrag vertonen dat schadelijk kan zijn voor hun gezondheid ^[9].

Met dank aan O. (Olivier) De Hon