Vraag cognitieve training voor techniekverbetering

Cognitieve training leidt meestal tot het verbeteren van relatief simpele cognitieve vaardigheden zoals de reactietijd of het werkgeheugen door middel van computertaken. Er zijn geen bewijzen dat dergelijke laboratoriumtrainingen leiden tot een verbetering van de sportprestatie in de praktijk. Wel blijkt dat perceptuele vaardigheidstraining op het veld (dus tijdens de sporttraining) de reactietijd en anticipatie tijdens wedstrijden kan verbeteren. Dit kan in theorie leiden tot een verbeterde techniek doordat de sporter meer tijd heeft voor een technisch correcte uitvoering van de beweging. Ook training van de concentratie en van inbeeldingstechnieken in de sportpraktijk kunnen indirect zorgen voor een betere technische uitvoering. Verder is het nuttig om sporters te leren zelf de technische kwaliteit van hun prestatie te beoordelen, bijvoorbeeld door hen vaak om hun eigen mening te vragen en minder vaak feedback te geven. Hierdoor leren sporters gevoeliger te zijn voor kleine verschillen in onder andere de mate van gevoelde spanning, concentratie of techniek, en kunnen zij deze beter zelf corrigeren. Dit komt vervolgens waarschijnlijk ook de technische uitvoering op de lange termijn ten goede.

Cognitieve vaardigheden

Cognitieve vaardigheden zijn vaardigheden waarbij onder andere het geheugen en het denkvermogen (logisch redeneren, beslissingen nemen) een rol spelen ^[6]. Cognitieve training heeft als doel om één of meerdere van deze vaardigheden te verbeteren ^[5,6]. Ook vaardigheden zoals visualisatie, concentratie en mentale inbeelding worden soms onder de cognitieve vaardigheden gerekend ^[1]. Welke cognitieve vaardigheden belangrijk zijn voor een optimale prestatie verschilt per sport. Teamsporters moeten bijvoorbeeld in staat zijn om op een efficiënte manier informatie te verzamelen en te verwerken, om vervolgens snel de juiste beslissing te nemen ^[2]. Uit sommige studies blijkt dat topsporters beter presteren dan niet-sporters op bepaalde cognitieve vaardigheden zoals beslisvaardigheden en het zich herinneren van spel-gerelateerde informatie ^[5,6]. Dit blijkt echter voor simpele concentratietaken en reactiesnelheid niet altijd het geval te zijn ^[7].

Effect van cognitieve training

De meeste onderzoekers denken dat de cognitieve vaardigheden die nodig zijn in de sport, voornamelijk aangeleerd zijn ^[6,8]. Het is echter ingewikkeld om laboratoriumtests te ontwikkelen die de vaardigheden van sporters tijdens wedstrijden goed imiteren ^[4]. Vaardigheden zoals de reactiesnelheid en het werkgeheugen zijn met behulp van computertests en videobeelden te testen en te trainen ^[2,5,6]. Hoewel duidelijk is dat de prestatie bij dergelijke taken dankzij het trainen ervan verbetert, is niet duidelijk of deze verbeteringen zich ook vertalen in een betere sportprestatie ^[1,5,6]. Vaak ontbreekt het in studies aan een controlegroep of is de prestatie in de sportsituatie niet gemeten ^[1,2]. Of er een positief effect is van het doen van cognitieve training op de prestatie in de sportpraktijk, is daarom niet te zeggen. Wel zijn er aanwijzingen dat perceptuele vaardigheidstraining op het veld de reactietijd en anticipatie tijdens tenniswedstrijden kan verbeteren ^[2,8].

Techniekverbetering

Betere reactie- en anticipatievaardigheden zouden indirect een positief effect kunnen hebben op de techniek ^[5]. Sporters die in een complexe situatie sneller reageren hebben in theorie meer tijd voor het technisch correct uitvoeren van hun beweging ^[5]. Volgens sommige auteurs kan cognitieve vaardigheidstraining daarom leiden tot het behoud of zelfs een verbetering van de techniek in ingewikkelde spelsituaties ^[5]. Anderzijds is in studies wel een verbeterde reactiesnelheid, maar geen verbeterde precisie van de slagen van tennissers waargenomen na training van cognitieve vaardigheden ^[2]. Of de techniek van deze deelnemers verbeterde is daarom nog de vraag.

Verder zijn er aanwijzingen dat concentratietrainingen en mentale inbeeldingstechnieken de prestatie bij bijvoorbeeld golf kunnen verbeteren ^[1]. Wellicht maakt een betere concentratie dat de perfecte techniek, die de sporter wel al beheerst, ook daadwerkelijk gebruikt wordt tijdens de prestatie ^[1,5]. In het geval van concentratieproblemen is er volgens sommige auteurs namelijk niet zozeer sprake van verlies van technische kennis, maar wel van een slechtere technische uitvoering ^[5]. Verder lijkt het voor het verbeteren van de technische vaardigheden van sporters nuttig te zijn om ervoor te zorgen dat een sporter zelf in staat is om zijn prestatie te beoordelen. Dit kan door minder vaak externe feedback te geven en de sporter te vragen wat deze zelf vond van de geleverde prestatie ^[3]. Hierdoor leren sporters gevoeliger te zijn voor kleine verschillen in onder andere de mate van gevoelde spanning, concentratie of techniek, en kunnen zij deze beter zelf corrigeren. Zo bleek dat zwemmers die alleen feedback kregen bij zeer afwijkende prestaties (zowel zeer goed als zeer slecht), op de lange termijn beter presteerden dan een controlegroep ^[3].

Conclusie

Er is geen bewijs dat cognitieve vaardigheidstrainingen buiten de sportpraktijk, dus bijvoorbeeld achter een computer, leiden tot verbetering van de techniek of de sportprestatie. Wel lijkt het trainen van bepaalde vaardigheden in de sportpraktijk, zoals het efficiënt verzamelen en verwerken van informatie, het anticiperen en het snel beslissen, de sportprestatie bij balsporten te kunnen bevorderen. Aandacht voor dergelijke vaardigheden en het oefenen van complexe spelsituaties is daarom zeker aan te raden. Verder kunnen concentratie- en inbeeldingstechnieken en optimale feedback leiden tot verbetering van de techniek bij zowel jonge als volwassen sporters.