Vraag compressiemachine

Kort antwoord

Er is geen reden voor sporters om over te gaan op de aanschaf van een compressiemachine. Een behandeling met een dergelijk apparaat zorgt onder andere niet voor een sneller herstel van sportprestaties of spierschade, vermindert spierpijn niet en ruimt afvalstoffen niet sneller op. Ook een compressiebehandeling vlak vóór een inspanning heeft geen enkele zin; het zorgt niet voor betere sportprestaties.

Uitgebreid antwoord

Er is geen overtuigend bewijs dat compressiemachines van nut zijn voor sporters. Het zorgt er niet voor dat sporters sneller herstellen na een inspanning. Ook compressie voorafgaand aan een inspanning zorgt niet voor betere prestaties.

De theorie

Met een compressiemachine oefent een sporter externe druk uit op ledematen, met als doel afvalstoffen sneller te verwijderen, en spierpijn, zwellingen en ontstekingsreacties als gevolg van inspanning te verminderen ^[15]. Een compressiemachine bestaat uit een soort omhulsels voor de ledematen, zoals mouwen en/of laarzen, die luchtkamers bevatten. Deze luchtkamers zijn verbonden met een pomp die constant of pulserend lucht in de kamers blaast. Zo loopt de druk in de kamers op tot minimaal 30 en maximaal 300 millimeter kwik (mmHg) ^[15,16]. Deze druk op bloed- en lymfevaten zou een sneller herstel moeten bevorderen. Hiervoor is echter geen wetenschappelijk bewijs.

De praktijk

In de meeste studies naar het effect van compressiemachines op herstel na inspanning gebruikten de onderzoekers een druk rond de 80 mmHG. Sporters kregen deze druk pulserend toegediend of in cycli van bijvoorbeeld 30 seconden druk, 30 seconden rust. Na inspanning ondergingen sporters deze behandeling 1 of meerdere keren gedurende 15 minuten tot een uur.

Sportprestatie

Door een dergelijke behandeling blijken sporters niet beter te presteren bij een volgende inspanning. Zo leveren sporters bijvoorbeeld niet meer vermogen of kracht, springen ze niet hoger, zijn ze niet flexibeler en lopen ze niet sneller op korte of langere afstanden ^{[1-3,5,6,11,13,14,16,18,19]}.

Ontsteking en spierschade

Geen wonder, want ook op spierniveau blijkt niet dat sporters sneller herstellen na een behandeling met een compressiemachine. Wanneer ze geen compressie toepassen zijn de indicatoren voor spierschade en ontsteking in het bloed net zo hoog. Dit geldt onder meer voor creatinekinase, myoglobine, high sensitive C-reactief proteïne en verschillende cytokinen zoals interleukine 6 en 10 ^{[2,3,5,6,16,18]}.

Of een behandeling met een compressiemachine zorgt voor minder eiwitafbraak in spieren is onduidelijk ^[5,6]. Hoewel sommige indicatoren hiervoor lager lijken na de behandeling ^[6], duidend op minder spierschade, geldt dit voor anderen niet ^[5,6].

Spierpijn en vermoeidheid

Ook voelen sporters zich na een inspanning en een daaropvolgende behandeling met een compressiemachine net zo vermoeid als wanneer ze passief of actief bijkwamen van de inspanning ^[1,11,14,19]. In één studie voelden ze zich zelfs vermoeider na compressie ^[3]. De spiervermoeidheid lijkt lager te scoren na compressie ^[7,8], maar van minder spierpijn is geen sprake ^{[3,7,8,13,18,20]}. Ook kunnen sporters niet meer pijn aan na een behandeling met de compressiemachine ^[5,6,17].

Hartritme

Of sporters nou gebruik maken van een compressiemachine, of gewoon even lekker uitrusten, de variatie in de duur van de intervallen tussen de hartslagen, de hartritmevariabiliteit, is in beide gevallen gemiddeld genomen gelijk ^[19]. Dit geldt ook voor het herstel van de hartslagfrequentie ^[9]. Voeren sporters na een herstelperiode een tweede inspanning uit, dan is hartslagfrequentie hierbij na beide herstelcondities gemiddeld ook gelijk ^[1,10].

Afvalstoffen

Het is daarnaast onwaarschijnlijk dat de hoeveelheid lactaat in het bloed verlaagt doordat sporters een compressiemachine gebruiken. Hoewel er twee studies zijn waarbij sporters na inspanning lagere lactaatwaarden laten zien wanneer ze gebruik maken van een compressiemachine dan wanneer ze dit niet doen ^[11,14], blijkt dubbel zo vaak dat de lactaatwaarden gelijk zijn ^[11,14,9,19]. Daarnaast is er zelfs een studie die hogere lactaatwaarden laat zien na het gebruik van een compressiemachine ^[10]. Wanneer een behandeling met de compressiemachine bovendien vergeleken wordt met actief herstel blijkt er geen verschil in bloedlactaatwaarden ^[1,4].

Testosteron en cortisol

Inspanning beïnvloedt de concentratie van verschillende hormonen, waaronder testosteron en cortisol. De concentraties van deze hormonen worden soms gemeten om de belasting en belastbaarheid van sporters te bepalen, maar zijn hiervoor niet perse een goede maat. Hoe en waarom een behandeling met een compressiemachine de concentraties van deze hormonen zou moeten beïnvloeden is onduidelijk en de onderzoeksresultaten zijn dan ook niet eenduidig. Voor de hoeveelheid testosteron in het bloed maakt het niet uit of sporters wel of geen compressiebehandeling ondergaan ^[3,16]. Wat betreft cortisol blijkt uit één studie een lagere concentratie na een compressiebehandeling ^[3], terwijl het bij een andere studie niet uitmaakt of sporters een behandeling krijgen of passief herstelden ^[16]. Onderzoeksresultaten naar de testosteron:cortisol ratio zijn kort na inspanning tegenstrijdig ^[3,16]. Vijf uur later stijgt de ratio mogelijk meer wanneer sporters een compressiebehandeling krijgen dan wanneer ze dit niet krijgen ^[3].

Koolhydraatvoorraad

Hoewel het onduidelijk is via welke weg een behandeling met een compressiemachine ervoor zou zorgen dat de koolhydraatvoorraad in de spieren sneller herstelt, is er toch een onderzoeksgroep die dit onderzocht heeft ^[9]. Zij toonden aan dat een behandeling met een compressiemachine hier niet op van invloed is. Dit is getest bij wielrenners die een inspanning leverden die hun koolhydraatvoorraad uitputte en vervolgens passief herstelden of een compressiebehandeling kregen. Tijdens dit herstel kregen zij twee koolhydraatrijke dranken. Uit een spierbiopt bleek dat de koolhydraatvoorraad bij beiden groepen even snel herstelden. Ook de bloedconcentraties glucose en insuline verschilden niet.

Compressie in combinatie met kou

Enkel één studie paste een compressiemachine toe in combinatie met kou ^[1]. De temperatuur van de compressielaarzen werd hierbij op 15 graden Celsius gehouden. De resultaten hiervan wijken niet af van bovenstaande resultaten. Vergeleken met zowel een actief herstel conditie en herstel middels een koudwaterbad, zagen de onderzoekers geen verschil in gemiddeld geleverd vermogen, bloedlactaatconcentratie, ervaren vermoeidheid en hartslag tijdens een tweede inspanning ^[1].

Compressie vóór inspanning

Eén groep wetenschappers deed geen onderzoek naar het effect van compressie op herstel, maar onderzocht het effect van compressie voorafgaand aan een inspanning ^[12]. De hoop was hierbij dat een compressiebehandeling zou zorgen voor een snellere lactaatafvoer, wat tot betere anaerobe sportprestaties zou leiden. Uit hun studie bleek dat een behandeling van 30 minuten met een druk van 70 mmHg niet van invloed was op de bloedlactaatconcentraties en een supramaximale inspanning niet verbeterde. Zo leverden de wielrenners een gelijk gemiddeld en piekvermogen tijdens een Wingate fietstest wanneer ze vooraf wel of geen compressiebehandeling hadden ondergaan. Ook liep de hartslagfrequentie in beide condities even hoog op, en voelden de wielrenners zich tijdens de inspanning even vermoeid.

Tot slot

Er is dus veel onderzoek gedaan naar het nut van compressiemachines voor sporters, maar reden tot de aanschaf van een dergelijke machine is er niet. Sporters die passief rusten, herstellen doorgaans net zo snel en presteren net zo goed als sporters die een compressiemachine gebruiken.