Vraag effect nieuwe schoenen op hardloopprestaties

Antwoord

Snelle schoenen

De Nike Vaporfly en de daaropvolgende modellen van Nike en andere merken onderscheiden zich van traditionele loopschoenen door drie eigenschappen. Deze zijn: een plaat van koolstofvezel in het midden van de zool, de dikte van de zool en het materiaal waarvan de zool gemaakt is^[1]. De koolstofplaat zorgt voor meer stijfheid in de lengterichting van de schoen en verandert de hefboomwerking rond de enkel en het gewricht tussen voet en tenen, waardoor de enkel minder arbeid hoeft te leveren. Het schuim in de zool van de Vaporfly veert sterker terug bij het indrukken dan traditionele materialen. Bij elke stap is er daarmee minder energieverlies. Ook is het schuim erg licht, waardoor er een dikkere zool gemaakt kan worden zonder de zool te zwaar te maken. Dit zorgt voor meer demping en verlengt de onderbenen van de loper. Samen zorgen de drie aanpassingen voor een toename in loopefficiëntie van vier procent^[2].

Marathontijden

De toename in efficiëntie van vier procent wil niet zeggen dat lopers tijdens wedstrijden ook vier procent sneller gaan lopen op de nieuwe schoenen. Marathontijden zijn immers van veel factoren afhankelijk. Tot nu toe zijn er, voor zover bij ons bekend, twee studies verschenen waarin onderzoekers de gelopen tijden van topatleten tijdens wedstrijden in het afgelopen decennium hebben gevolgd^[3,4].

Bermon en collega’s bekeken de top-20 en de top-100 van de beste jaarprestaties op wegwedstrijden van 2012 tot 2019^[4]. De onderzoekers zagen dat de beste jaarprestaties voor de 10 kilometer, de halve marathon en de hele marathon omlaaggingen vanaf 2017, met de snelste tijden in 2019. Tussen 2016 en 2019 werden de top-100 beste seizoenstijden op de marathon bij de dames 2,0 procent sneller. Bij de heren was dat 1,2 procent.

Senefeld en collega’s analyseerden de gelopen tijden bij de World Marathon Major series van 2010-2019^[3]. Zij vergeleken de tijden van de top-50 finishende mannen en vrouwen bij de marathons van Boston, Chicago, Londen en New York. Op televisiebeelden en fotomateriaal konden de onderzoekers zien of de lopers innovatieve schoenen droegen. Ze concludeerden dat de mannelijke lopers gemiddeld 2,0 procent sneller liepen op innovatieve schoenen en vrouwelijke lopers 2,6 procent. Ze keken ook apart naar lopers die tussen wedstrijden door overstapten naar innovatieve schoenen. Van deze groep liepen de mannelijke atleten op innovatieve schoenen 0,8 procent of 1,2 minuut sneller dan hun meest recente marathon op conventionele schoenen. Vrouwelijke atleten schaafden maar liefst 1,6 procent of 3,7 minuten van hun vorige tijd af.

Vrouwen versus mannen

Het effect van de nieuwe schoenen lijkt groter bij vrouwelijke atleten dan bij hun mannelijke collega’s. De onderzoekers weten niet zeker waar dit aan ligt, maar speculeren dat het effect van de schoenen anders is bij vrouwen omdat zij gemiddeld lichter en kleiner zijn dan mannelijke lopers. Het effect van de koolstof plaat is mogelijk relatief groter bij kleinere schoenmaten. Ook zou de dikte van de zool relatief meer effect hebben bij lichtere en kleinere lopers. Tenslotte is er in het vrouwenveld wellicht meer ruimte voor verbetering doordat zij langzamer lopen^[3,4].

Geen causaal verband

Hoewel beide studies een duidelijke verbetering in marathontijden laten zien vanaf 2017, is het niet met zekerheid te zeggen dat de betere prestaties daadwerkelijk aan de schoenen toe te schrijven zijn. Met andere woorden: een causaal verband is niet aan te tonen. Sportprestaties gaan namelijk over het algemeen steeds vooruit, door nieuwe inzichten in training, voeding, herstel en dergelijke. Toch is de verbetering in loopprestaties opvallend en lijkt het aannemelijk dat de schoeninnovaties hieraan hebben bijgedragen.